Một cuốn sách mới mang tên “Wards of the State: The Long Shadow of American Foster Care” (tạm dịch: “Trẻ Em Quốc Gia: Bóng Đêm Dài Đằng Đẵng Của Hệ Thống Nuôi Dưỡng Trẻ Em Hoa Kỳ”) vừa được xuất bản, cung cấp một cái nhìn sâu sắc và đầy xót xa về cuộc sống của trẻ em trong hệ thống này.
Tác giả Claudia Rowe, một nhà báo kỳ cựu từng làm việc cho tờ The Seattle Times, cho biết cuốn sách được khơi nguồn cảm hứng từ câu chuyện của Maryanne Atkins, một thanh niên 19 tuổi lớn lên trong trại mồ côi và sau đó bị kết án vì tội giết người vào năm 2019 tại một tòa án ở Seattle. Từ trường hợp này, bà Rowe đã dành nhiều năm nghiên cứu, phỏng vấn và xây dựng mối quan hệ với những người trẻ từng trải qua hệ thống, dù biết rõ cuộc đời hay những tội lỗi họ gây ra không hề dễ dàng để chấp nhận.
Kết quả là “Wards of the State” phơi bày một thực tế đáng buồn: hệ thống chăm sóc nuôi dưỡng trẻ em tại Mỹ thường xuyên đẩy những đứa trẻ vào con đường dẫn đến vô gia cư và nhà tù. Tác giả chia sẻ bà muốn độc giả “thấy thế giới qua con mắt của họ,” và cho những người hiếm khi được lắng nghe một cơ hội cất lên tiếng nói.
Theo nguồn tin The Seattle Times, bà Rowe nhấn mạnh rằng các con số thống kê trong cuốn sách thật sự gây sốc. Một nghiên cứu cho thấy, 59% trẻ em sau khi đủ tuổi rời khỏi hệ thống chăm sóc nuôi dưỡng (age out) sẽ bị giam giữ ít nhất một lần trước năm 26 tuổi. Đây là một tỷ lệ cao đáng báo động, cho thấy hệ thống dường như không cải thiện được cuộc sống của những đứa trẻ vốn đã có khởi đầu đầy khó khăn.
Bà Rowe lập luận rằng chính hệ thống này đôi khi còn làm mọi thứ tệ hơn. Bà giải thích dựa trên khoa học về bộ não: hệ thống được xây dựng với quan niệm trẻ em sẽ di chuyển từ nhà này sang nhà khác và cắt đứt liên lạc với gia đình ruột thịt, cộng đồng. Điều này đi ngược lại cách bộ não và sự gắn kết của con người hoạt động, và là lý do chính khiến kết quả cho trẻ em sau khi ra khỏi hệ thống thường rất tồi tệ. Foster care dường như chỉ là một “trạm trung chuyển” chứ không phải là một “hệ thống chữa lành.”
Tác giả cũng đề cập đến những điểm sáng hiếm hoi, như thời gian Maryanne ở trung tâm giam giữ trẻ vị thành niên Echo Glen (King County). Dù là nơi giam giữ, sự ổn định, được ăn uống đầy đủ và sự hiện diện nhất quán của một người lớn đã giúp thay đổi hành vi của cô bé. Điều này càng làm nổi bật sự thiếu ổn định trong chính hệ thống foster care.
Vậy làm thế nào để cải thiện? Bà Rowe đề xuất một số hướng đi: áp dụng khoa học về bộ não, hiểu rõ sức mạnh của sự gắn kết. Bà dẫn chứng những nỗ lực hiện tại như tăng cường mô hình “kinship care” (trẻ được đặt với người thân) và sáng kiến “Quality Parenting Initiative” (tuyển dụng các gia đình nuôi dưỡng xem mình là đối tác của gia đình ruột thịt để hỗ trợ đứa trẻ). Mục tiêu là tạo ra một “đội ngũ” những người biết và quan tâm đến đứa trẻ.
Khi viết sách, tác giả phải đối mặt với sự nhạy cảm khi đề cập đến các vụ án, đặc biệt là gia đình các nạn nhân. Bà chia sẻ đã cố gắng liên hệ và tôn trọng họ hết mức có thể, đồng thời nỗ lực để độc giả cảm nhận được sự mất mát của họ.
Điều đáng chú ý và mang lại hy vọng, theo bà Rowe, là tất cả những người trẻ bà phỏng vấn – dù con đường của họ gập ghềnh hay có những lựa chọn sai lầm – đều mong muốn hệ thống foster care tốt hơn cho những thế hệ sau. Chính mong muốn này đã khiến họ đồng ý chia sẻ câu chuyện của mình.
