Vụ 10 tù nhân vượt ngục khỏi một nhà tù ở New Orleans mới đây được xem là lời cảnh tỉnh cho thấy các sắc lệnh đồng thuận (consent decrees) của liên bang đang làm hại nhiều hơn lợi đối với an toàn công cộng.
Nhà tù này, thuộc hệ thống của Văn phòng Cảnh sát trưởng Giáo xứ Orleans, đã hoạt động dưới sắc lệnh đồng thuận của liên bang từ năm 2013, tức là đã 12 năm chịu sự giám sát chặt chẽ của Washington. Tuy nhiên, kết quả lại là sự thiếu năng lực, thiếu an toàn và thiếu trách nhiệm rõ ràng.
Đáng nói, đây không phải là cuộc vượt ngục phức tạp từ nhà tù an ninh tối đa. 10 tù nhân, trong đó có cả những người đối mặt với các tội danh bạo lực nghiêm trọng như giết người, đã đơn giản là… đi bộ ra khỏi cơ sở an ninh tối thiểu. Phải mất hàng giờ sau họ mới bị phát hiện mất tích, trong khi nhà tù chỉ có 60% số nhân viên cần thiết.
Tác giả Paul Mauro, một cộng tác viên của Fox News, cho rằng các sắc lệnh đồng thuận ban đầu nhằm cải cách các hệ thống cảnh sát và nhà tù lạm quyền hoặc tham nhũng. Nhưng trên thực tế, chúng thường biến thành những mớ hỗn độn hành chính khổng lồ: tốn kém, thiếu trách nhiệm và chậm chạp. Chúng trói buộc tay chân của quan chức địa phương trong khi khuyến khích tâm lý né tránh thay vì thực thi nhiệm vụ.
Điều mỉa mai là “giám sát viên” liên bang của các sắc lệnh này thường là các công ty luật tư nhân. Họ tính tiền thuế của người dân hàng triệu đô la phí giám sát. Những công ty này không có động lực để kết thúc công việc nhanh chóng, và mỗi lần trì hoãn lại là một hóa đơn mới được công chúng chi trả, không phải cho sự an toàn hay cải cách, mà chỉ cho công việc giấy tờ và tiền thưởng cho đối tác.
Sự thật là một khi được thiết lập, việc giám sát của liên bang gần như không bao giờ kết thúc. Những “mối quan ngại” mới lại xuất hiện từ những người phụ trách mỗi khi sắc lệnh có nguy cơ hết hạn. Một số cuộc giám sát kéo dài theo đúng nghĩa đen là hàng thập kỷ.
Đây là lý do tại sao, dưới thời chính quyền Tổng Thống Donald Trump, một Lệnh hành pháp đã được ban hành vào tháng trước nhằm rà soát và chấm dứt các sắc lệnh đồng thuận của liên bang áp đặt lên các cơ quan thực thi pháp luật trên toàn quốc. Quan điểm rất đơn giản: hãy để các quan chức địa phương làm công việc của họ mà không bị can thiệp từ xa bởi các luật sư và nhà tư tưởng Washington không có liên quan gì đến các khu dân cư bị ảnh hưởng.
Thảm họa ở New Orleans là một trường hợp điển hình cho thấy những thỏa thuận này phản tác dụng như thế nào. Sắc lệnh đồng thuận cho nhà tù, được giám sát bởi một thẩm phán liên bang và một giám sát viên từ nơi khác, được cho là để cải thiện điều kiện. Thay vào đó, nó mang lại tình trạng thiếu nhân viên kinh niên, tinh thần sa sút và văn hóa do dự.
Tất cả những điều này đang diễn ra khi các chính trị gia cấp tiến tiếp tục thúc đẩy phong trào “decarceration” (giảm số lượng tù nhân) trên toàn quốc. Đây là một “thử nghiệm” ý thức hệ thất bại nữa, coi việc giảm số giường tù là tiến bộ đạo đức, bất kể hậu quả đối với an toàn công cộng.
Theo nguồn tin Fox News ngày 20/05/2025, hệ thống được thiết kế bởi các thẩm phán liên bang, chuyên gia tư vấn, học giả và công ty luật không mang lại sự an toàn hay cải cách. Chúng chỉ mang lại vượt ngục, kiện tụng, sự mất lòng tin của công chúng – và cả những cảnh sát, cai ngục sợ hãi không dám làm tròn nhiệm vụ vì sợ bị xét nét.
Việc phe cấp tiến quá tập trung vào “decarceration” và sự quản lý siêu nhỏ của liên bang đang chứng tỏ là một thử nghiệm thất bại nữa trong việc quản lý tội phạm một cách mềm yếu. New Orleans vừa trở thành nạn nhân mới nhất của nó.
