Bán đảo Crimea, với hình dáng như viên kim cương trên Biển Đen, đang là tâm điểm trong các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến giữa Nga và Ukraine. Khu vực này không chỉ có ý nghĩa về mặt quân sự và thương mại, mà còn mang giá trị tinh thần sâu sắc.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kiên quyết không công nhận quyền kiểm soát của Moscow đối với Crimea, trong khi Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định bán đảo này thuộc về Nga. Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump lại cho rằng Nga nên giữ Crimea như một phần của thỏa thuận.
Theo truyền thuyết, Crimea là nơi Vladimir Đại đế, người trị vì nhà nước Kievan Rus thời trung cổ, cải đạo sang Chính thống giáo. Tuy nhiên, Crimea không chỉ là cái nôi của tâm linh Nga, mà còn là tài sản quân sự quan trọng đối với Moscow.
Putin từng ví Crimea như “tàu sân bay không thể đánh chìm” của Nga, biến nơi đây thành căn cứ của các máy bay chiến đấu và tên lửa để tấn công Ukraine. Crimea cũng là nơi đóng quân của Hạm đội Biển Đen hùng mạnh của Nga, chỉ cách Romania và Thổ Nhĩ Kỳ, hai thành viên NATO chủ chốt, chưa đến 320 km.
Ukraine đã đáp trả bằng tên lửa công nghệ cao và máy bay không người lái giá rẻ, buộc Hạm đội Biển Đen phải rút về cảng Novorossiysk. Gần đây, Ukraine đã thực hiện “cuộc tấn công lớn nhất vào Sevastopol trong năm nay”, theo lời Thống đốc thành phố Mikhail Razvozhayev, nhưng tất cả các máy bay không người lái đều bị bắn hạ.
Trong cuộc chiến, Ukraine cũng tấn công Cầu Kerch do Nga xây dựng, buộc Moscow phải tăng cường an ninh và sử dụng các tuyến đường tiếp tế quân sự khác. Người Ukraine lo ngại rằng việc công nhận quyền kiểm soát của Nga đối với Crimea sẽ cho phép Nga tái thiết lập bàn đạp tấn công.
Crimea từng là quê hương của người Tatar Crimea, một nhóm dân tộc Hồi giáo nói tiếng Turk có lịch sử từ thế kỷ 15. Họ đã bị Đế quốc Nga đàn áp trong nhiều thế kỷ và bị thay thế bởi người nói tiếng Nga. Hiện nay, người Tatar Crimea chỉ chiếm 13% dân số Crimea, so với 76% người nói tiếng Nga.
Năm 1954, Nikita Khrushchev, lãnh đạo Liên Xô lúc bấy giờ, đã chuyển Crimea cho Cộng hòa Xô viết Ukraine. Khi Liên Xô tan rã năm 1991, Crimea trở thành một phần của Ukraine độc lập. Đối với Putin, người coi sự sụp đổ của Liên Xô là “thảm họa địa chính trị lớn nhất của thế kỷ”, việc chiếm Crimea năm 2014 là sửa chữa một sai lầm lịch sử.
Theo Mark Galeotti, giám đốc tư vấn của Mayak Intelligence, hầu hết người Nga đều coi Crimea là của Nga, bất kể họ ủng hộ hay phản đối Putin. Tuy nhiên, phần lớn thế giới, bao gồm cả Mỹ, coi đây là một hành động chiếm đóng bất hợp pháp.
Hiện Nga kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine sau cuộc xâm lược toàn diện năm 2022. Tuy nhiên, đối với nhiều người Ukraine, Crimea có một vị thế đặc biệt. Một nhà hoạt động Tatar Crimea cho biết: “Crimea là một bài kiểm tra về nguyên tắc, khả năng phục hồi và phẩm giá, không chỉ đối với Ukraine mà còn đối với toàn bộ thế giới văn minh.”
Theo NBC News
