Tòa án Tối cao Mỹ (SCOTUS) mới đây đã nghe tranh luận về sắc lệnh của Tổng Thống Donald Trump liên quan đến quyền công dân theo nơi sinh (birthright citizenship). Sắc lệnh này, được ký vào ngày đầu tiên nhiệm kỳ thứ hai của ông, nhằm mục đích từ chối quyền công dân Mỹ cho trẻ em sinh ra tại Hoa Kỳ có cha mẹ ở Mỹ bất hợp pháp hoặc tạm thời.
Tuy nhiên, sắc lệnh này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ vì bị cho là mâu thuẫn với Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp và phán quyết quan trọng của Tòa án Tối cao từ năm 1898, vốn công nhận quyền công dân cho hầu hết trẻ em sinh ra trên đất Mỹ. Ngay lập tức, các tiểu bang, người nhập cư và các nhóm bảo vệ quyền đã kiện, và các tòa án cấp dưới đã nhanh chóng ban hành lệnh cấm thực thi sắc lệnh này trên toàn quốc trong khi các vụ kiện chính đang diễn ra.
Vấn đề đang được Tòa án Tối cao xem xét không chỉ là nội dung sắc lệnh, mà còn là phạm vi của các lệnh cấm từ tòa án cấp dưới. Chính quyền Tổng Thống Trump cho rằng các thẩm phán đã vượt quá quyền hạn khi ban hành các lệnh cấm có hiệu lực trên toàn bộ đất nước (nationwide injunctions), thay vì chỉ áp dụng cho các bên liên quan trong vụ kiện.
Trong buổi tranh luận kéo dài hơn hai giờ, các thẩm phán dường như có xu hướng duy trì việc ngăn chặn sắc lệnh của Tổng Thống Trump trong thời điểm hiện tại. Các thẩm phán tự do nhấn mạnh rằng mọi tòa án đều đã bác bỏ quan điểm của chính quyền về vấn đề quyền công dân theo nơi sinh. Nếu chính phủ được phép thực thi sắc lệnh, những người không đủ khả năng kiện ra tòa có thể sẽ mất quyền công dân, trong khi những người khác vẫn được giữ.
Một số thẩm phán bảo thủ, dù có thể cởi mở với việc giới hạn các lệnh cấm toàn quốc, cũng bày tỏ lo ngại về những ảnh hưởng thực tế. Họ đặt câu hỏi về việc các bệnh viện hay tiểu bang sẽ xử lý thế nào với trẻ sơ sinh nếu quy định về quyền công dân thay đổi, lo ngại về tình trạng “không quốc tịch” cho trẻ em.
Thẩm phán Sonia Sotomayor chỉ ra sự bối rối có thể xảy ra nếu các lệnh cấm bị thu hẹp, dẫn đến quy tắc khác nhau giữa các tiểu bang hoặc thậm chí các thành phố kề cận.
Vụ kiện này là một trong nhiều vấn đề liên quan đến nhập cư mà chính quyền Tổng Thống Trump đang yêu cầu Tòa án Tối cao can thiệp khẩn cấp. Tòa án Tối cao dự kiến sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng vào cuối tháng 6. Theo tin từ ABC News ngày 15/05/2025, quyết định này không chỉ ảnh hưởng đến vấn đề quyền công dân mà còn định hình cách các tòa án cấp dưới có thể thách thức các chính sách hành pháp trong tương lai.
