Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio và các đối tác NATO đã có cuộc gặp tại Thổ Nhĩ Kỳ để chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh quan trọng vào tháng tới. Hội nghị này sẽ định hình an ninh châu Âu trong tương lai, trong bối cảnh Mỹ tập trung vào các thách thức ở những nơi khác.
Cuộc gặp diễn ra tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ, giữa lúc có nhiều cuộc đàm phán nhằm đạt được thỏa thuận ngừng bắn giữa Nga và Ukraine, bao gồm cả các cuộc đàm phán ở Istanbul mà ông Rubio và đặc phái viên của Tổng Thống Donald Trump, Steve Witkoff, dự kiến tham dự.
Trong khuôn khổ cuộc họp NATO, Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha đã gặp ông Rubio. Ông Rubio cũng có các cuộc gặp riêng với Ngoại trưởng mới của Đức, Johann Wadephul, và Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan. Thổ Nhĩ Kỳ đang nỗ lực làm trung gian cho một thỏa thuận có thể chấm dứt cuộc chiến kéo dài hơn ba năm qua.
Cùng ngày các ngoại trưởng NATO họp mặt, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy dự kiến gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ở Ankara. Vẫn chưa rõ liệu Tổng Thống Trump hay Tổng thống Nga Vladimir Putin có tham gia hay không.
Tổng Thống Trump úp mở về khả năng đến Istanbul khi đang trên đường từ Saudi Arabia đến Qatar, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy kế hoạch của ông sẽ thay đổi.
Ông Trump nói về Putin: “Ông ấy muốn tôi có mặt ở đó, và đó là một khả năng. Tôi không biết liệu ông ấy có đến đó nếu tôi không có mặt hay không. Chúng ta sẽ tìm hiểu.”
Ông Zelenskyy vẫn muốn Ukraine gia nhập NATO, điều mà Nga kiên quyết phản đối và Tổng Thống Trump dường như đồng ý với điều này. Vì vậy, ngay cả khi Ukraine có mặt ở Antalya, dường như sẽ không có quyết định nào được đưa ra về tương lai của Ukraine trong liên minh quân sự này.
Một vấn đề lớn hơn đối với Mỹ là tiền bạc. Chính quyền của Tổng Thống Trump muốn biết các thành viên châu Âu của NATO và Canada có kế hoạch tăng cường đầu tư quốc phòng lên 5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) như thế nào.
Năm 2023, khi cuộc chiến toàn diện của Nga vào Ukraine bước sang năm thứ hai, các nhà lãnh đạo NATO đã đồng ý chi ít nhất 2% GDP cho ngân sách quốc phòng. Cho đến nay, 22 trong số 32 quốc gia thành viên đã thực hiện điều này.
Các nhà lãnh đạo sẽ đặt ra một mục tiêu mới tại hội nghị thượng đỉnh ở The Hague vào ngày 25 tháng 6. Tổng Thống Trump nhấn mạnh rằng các đồng minh của Mỹ nên cam kết chi ít nhất 5% để sẵn sàng tự vệ, nhưng điều đó đòi hỏi đầu tư ở quy mô chưa từng có.
Tổng Thống Trump đã nghi ngờ về việc liệu Mỹ có bảo vệ các đồng minh chi tiêu quá ít hay không. Mỹ được dự đoán sẽ chi 3,38% vào năm ngoái, số liệu của NATO cho thấy, đồng minh duy nhất có chi tiêu giảm trong thập kỷ qua. Khi được hỏi vào tháng trước liệu Mỹ có đạt được mục tiêu 5% hay không, ông Rubio nói: “Chắc chắn rồi. Chúng ta đang hướng tới đó.”
Đại sứ Mỹ tại NATO Matthew Whitaker cho biết: “Đừng nhầm lẫn, cuộc họp cấp bộ trưởng này sẽ khác biệt. 5% không chỉ là một con số, đó là một sự cần thiết cho an ninh của chúng ta. Liên minh đang đối mặt với những mối đe dọa đáng kể.”
Ông không nêu rõ những mối đe dọa đó. Các nhà lãnh đạo NATO khẳng định tại hội nghị thượng đỉnh năm ngoái rằng “Nga vẫn là mối đe dọa trực tiếp và đáng kể nhất đối với an ninh của các đồng minh”, nhưng một số quốc gia lo ngại về việc Tổng Thống Trump tái hợp tác với ông Putin.
Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Fidan dự kiến sẽ bày tỏ cam kết tăng cường NATO của Thổ Nhĩ Kỳ và kêu gọi đưa các đồng minh NATO không phải là thành viên Liên minh châu Âu – chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ – vào các sáng kiến an ninh và quốc phòng của châu Âu.
Ông Fidan cũng sẽ ủng hộ một cách tiếp cận toàn diện, “an ninh 360 độ” tập trung không chỉ vào việc chấm dứt chiến tranh Nga-Ukraine mà còn vào sự ổn định ở Trung Đông và các khu vực lân cận các thành viên NATO.
Trong khi đó, kế hoạch chi tiêu quốc phòng đang được xem xét dường như là tất cả các đồng minh hướng tới mục tiêu 3,5% GDP cho “chi tiêu quân sự cứng vào năm 2032” và thêm “1,5% chi tiêu liên quan (cho) cơ sở hạ tầng, an ninh mạng và những thứ tương tự. Cũng có thể đạt được vào năm 2032”, theo chính phủ Hà Lan.
Mặc dù hai con số cộng lại là 5%, nhưng việc tính đến cơ sở hạ tầng và an ninh mạng sẽ thay đổi cơ sở mà NATO thường tính toán chi tiêu quốc phòng. Khung thời gian bảy năm cũng ngắn so với tiêu chuẩn thông thường của liên minh.
Ông Whitaker, đại sứ Mỹ tại NATO, dường như đã xác nhận kế hoạch này, nói rằng nó “cũng bao gồm những thứ như tính di động, cơ sở hạ tầng cần thiết, an ninh mạng. Chắc chắn nó không chỉ là tên lửa, xe tăng và pháo.”
Rất khó để thấy có bao nhiêu đồng minh có thể đạt được ngay cả 3,5% GDP. Cuộc họp ở Thổ Nhĩ Kỳ có thể cung cấp thêm thông tin rõ ràng.
Theo thông tin từ ABC News.
