Kể từ khi Tổng Thống Donald Trump nhậm chức, hơn ba chục nhân viên, cộng sự và nhà đầu tư của các tỷ phú công nghệ như Elon Musk, Peter Thiel, Marc Andreessen và Palmer Luckey đã nhận các vị trí làm việc trong các cơ quan liên bang của Hoa Kỳ. Điều đáng chú ý là những người này đang giúp định hướng các hợp đồng trị giá hàng tỷ đô la về cho các công ty có liên quan đến họ.
Theo phân tích từ Wall Street Journal, các công ty do Musk, Thiel, Andreessen và Luckey sở hữu, sáng lập hoặc đầu tư đã nhận được hơn một chục hợp đồng liên bang với tổng giá trị khoảng 6 tỷ đô la kể từ tháng 1 năm 2017, và họ đang tích cực tìm kiếm thêm hàng tỷ đô la khác.
Việc bổ nhiệm những người này vào các bộ ngành giám sát, điều chỉnh và trao hợp đồng cho chính các công ty của họ đang đặt ra nhiều dấu hỏi về xung đột lợi ích, thậm chí có thể vi phạm luật đạo đức chính phủ.
Mặc dù việc đưa những người thân cận vào các vị trí chính phủ không phải là chuyện lạ, nhưng mạng lưới của Elon Musk đã di chuyển vào chính quyền với tốc độ và quy mô chưa từng thấy. TechCrunch trước đây từng đưa tin về việc nhiều người trong giới của Musk đã gia nhập một cơ quan liên bang mới (tạm gọi là DOGE), nơi Musk đã cho đóng cửa một số bộ phận và cắt giảm nhân sự tại các cơ quan quản lý hoạt động kinh doanh của ông.
Daniel Weiner, Giám đốc Chương trình Bầu cử và Chính phủ tại Brennan Center, cho biết chính quyền Tổng Thống Trump là chính quyền đầu tiên trong những năm gần đây không áp đặt thêm bất kỳ biện pháp bảo vệ đạo đức bổ sung nào đối với các quan chức cấp cao. Ông lưu ý rằng ngay sau khi nhậm chức, Tổng Thống Trump đã sa thải ít nhất 17 người tại Văn phòng Đạo đức Chính phủ, bao gồm cả giám đốc. Điều này làm tăng nguy cơ các quan chức làm việc trên các vấn đề có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến lợi ích cá nhân của họ.
Một số người có thể lập luận rằng việc những nhân viên và cộng sự của các ông lớn công nghệ tham gia chính phủ là hợp lý, vì họ là những cá nhân tài năng đứng sau các công nghệ tiên tiến mà chính phủ cần, và họ hiểu cách đổi mới nhanh chóng. Tuy nhiên, những câu hỏi nghiêm túc hơn nảy sinh khi sự thiên vị đe dọa làm suy yếu cạnh tranh, khi chính sách được tạo ra hoặc hủy bỏ để bảo vệ sự thống trị thị trường, hoặc khi các quy định phục vụ lợi ích công bị gạt sang một bên để thúc đẩy lợi ích kinh doanh cá nhân.
Ví dụ, Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng gần đây đã rút lui khỏi việc theo đuổi các quy định hạn chế các nhà môi giới dữ liệu, mặc dù lo ngại về quyền riêng tư ngày càng tăng – một sự thay đổi có lợi cho các công ty liên quan đến AI và phân tích dữ liệu. Một ví dụ khác là việc cơ quan DOGE sa thải nhân viên tại Cục An toàn Giao thông Cao tốc Quốc gia (NHTSA), những người điều tra an toàn xe tự lái, bao gồm cả một số cuộc điều tra nhằm vào Tesla.
Một quan chức khác từ Thung lũng Silicon, Mike Kratsios – cựu nhân viên của Peter Thiel – hiện đang lãnh đạo chính sách công nghệ cho chính phủ Hoa Kỳ. Ông từng phát biểu về việc loại bỏ các quy định không cần thiết làm “cản trở các nhà đổi mới”, đặc biệt trong lĩnh vực AI.
Mối liên hệ giữa các doanh nghiệp của Musk, Thiel, Andreessen và Luckey rất chặt chẽ. SpaceX của Musk được hỗ trợ bởi Founders Fund của Thiel và a16z của Andreessen (cũng đầu tư vào X và xAI). Cả hai quỹ VC này cũng đầu tư vào Anduril, công ty khởi nghiệp quốc phòng của Luckey. Mạng lưới này đã lan tỏa vào nhiều cơ quan liên bang.
Tờ Journal cho biết, nhân viên từ mạng lưới của Musk (Tesla, X, SpaceX) đang làm việc tại hơn một chục cơ quan, từ Văn phòng Điều hành Tổng thống đến Bộ Giao thông và Bộ Năng lượng.
SpaceX cũng là nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển phi hành đoàn và hàng hóa chính cho NASA. Bất chấp những lo ngại về an ninh quốc gia, SpaceX vào tháng 4 đã giành được hợp đồng 5.9 tỷ đô la trong tổng số 13.7 tỷ đô la từ Lực lượng Không gian Hoa Kỳ để phóng các nhiệm vụ của Lầu Năm Góc cho đến năm 2029. Bộ Quốc phòng cũng có kế hoạch mua vệ tinh Starshield (phiên bản quân sự của Starlink) của SpaceX.
Nhân viên tại các công ty được Thiel hậu thuẫn cũng có mặt tại Bộ Ngoại giao, Văn phòng Quản lý và Ngân sách, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, và An sinh Xã hội. Công ty Palantir của Thiel đã nhận được gần 376 triệu đô la từ Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh kể từ năm 2020. Năm 2024, công ty này cũng nhận được ít nhất 1.2 tỷ đô la các hợp đồng từ Bộ Quốc phòng.
Anduril, Palantir và SpaceX gần đây đã cùng đệ trình một đề xuất trị giá hàng tỷ đô la cho chương trình phòng thủ tên lửa “Golden Dome” của Tổng Thống Trump. Một giám đốc điều hành của Anduril, Michael Obadal, đã được đề cử vào một vị trí cấp cao tại Bộ Quốc phòng và cho biết sẽ giữ lại cổ phiếu Anduril nếu được bổ nhiệm.
Ông Weiner nhận định rằng sự tập trung tài sản tư nhân và quyền lực chính trị như vậy là rất rủi ro cho nền kinh tế. Thay vì chính phủ đưa ra các quyết định nhằm thúc đẩy cạnh tranh và tăng trưởng kinh tế chung, có nguy cơ thực sự là các quyết định của chính phủ sẽ được định hình để bảo vệ các công ty và ngành công nghiệp cụ thể khỏi cạnh tranh kinh tế đầy đủ.
Tin từ TechCrunch ngày 16/05/2025.
