Tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm Donald Trump gần đây đã công bố các mức thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia, với mục đích được ông đưa ra là nhằm “chấn chỉnh” lại các mối quan hệ thương mại của Mỹ. Thỏa thuận thương mại mới ký kết với Anh Quốc vừa qua được xem là một cái nhìn thoáng qua về kiểu đàm phán mà ông có thể theo đuổi trên phạm vi toàn cầu.
Cả Mỹ và Anh hiện vẫn chưa công bố nhiều chi tiết về thỏa thuận này, và cho biết vẫn đang trong quá trình hoàn thiện trong những tuần tới. Tuy nhiên, những ai kỳ vọng Nhà Trắng sẽ giảm đáng kể thuế quan hoặc giành được những nhượng bộ lớn từ phía nước ngoài có lẽ sẽ phải thất vọng.
Theo thông tin ban đầu, mức thuế nhập khẩu 10% mà Tổng thống Trump công bố tháng trước đối với hầu hết hàng hóa từ Anh vẫn sẽ được giữ nguyên. Thay vào đó, kế hoạch chủ yếu là Nhà Trắng đồng ý giảm bớt một số loại thuế nhập khẩu đã áp dụng trước đó đối với các lĩnh vực chiến lược như ô tô và thép.
Đổi lại, Nhà Trắng cho biết đã nhận được những thay đổi (dù không nêu rõ chi tiết) nhằm mở rộng cơ hội bán các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ như thịt bò, ethanol tại thị trường Anh. Theo nguồn tin BBC News, các chuyên gia kinh tế nhận định những điều khoản được đàm phán thực chất khá hạn hẹp. Họ cho rằng hai bên về cơ bản chỉ giữ nguyên hiện trạng, thực hiện một vài điều chỉnh nhỏ và gọi đó là một thỏa thuận.
Chính quyền Tổng thống Trump, vốn chứng kiến thị trường phản ứng lo ngại trước các thông báo về thuế quan, rất muốn quảng bá thỏa thuận này như một “bước đột phá”. Phía Anh, lãnh đạo Công Đảng Keir Starmer cũng gọi đây là “lịch sử”, dù lưu ý vẫn còn nhiều việc phải làm. Các nhà sản xuất thép và ô tô tại Anh bày tỏ sự nhẹ nhõm, cho rằng việc giảm thuế sẽ giúp cứu vớt việc làm. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nhận thấy rõ ràng là dù có tiến bộ, hàng hóa từ Anh vẫn đang phải đối mặt với mức thuế cao hơn so với vài tuần trước.
Tại Mỹ, hầu hết các nhà phân tích đều đồng ý rằng lợi ích thực chất của thỏa thuận này sẽ rất hạn chế, bất chấp việc hai bên đã thảo luận thương mại trong gần một thập kỷ. Một số chuyên gia lưu ý rằng trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump cũng từng tuyên bố “thắng lợi” với các thỏa thuận cùng Trung Quốc, Mexico và Canada, mà các chuyên gia cũng đánh giá là có tác động không đáng kể. Điều này cho thấy mục tiêu của ông Trump có lẽ chỉ là có một thỏa thuận, bất kể nội dung cụ thể ra sao.
Thông báo vừa qua thậm chí còn vấp phải sự phản đối gay gắt bất thường từ các nhà sản xuất ô tô Mỹ. Họ chỉ ra rằng kế hoạch này khiến ô tô sản xuất tại Anh nhập khẩu vào Mỹ rẻ hơn nhiều so với các mẫu xe của chính các công ty Mỹ nhưng được sản xuất tại Mexico và Canada. Một số nhà phân tích khác mỉa mai rằng Tổng thống lại đồng ý giảm thuế cho những chiếc xe sang trọng dành cho giới siêu giàu như Rolls-Royces và Bentleys (công ty của Anh), trong khi lại gạt bỏ lo ngại về việc thuế quan làm tăng giá các mặt hàng bình dân như búp bê.
Hiệp hội Chăn nuôi Bò Quốc gia Mỹ hoan nghênh thỏa thuận, nhưng các nhóm đại diện cho nông dân khác, vốn là một phần quan trọng trong cơ sở chính trị của Tổng thống Trump, lại khá im lặng. Liên đoàn Nông trại Mỹ gọi đây là “bước đi quan trọng đầu tiên” nhưng nhấn mạnh “cần phải làm nhiều hơn nữa”. Một cựu quan chức ngoại giao Mỹ nhận định đây là một “thắng lợi chính trị cho ông Trump nhưng thực chất không có nhiều điều để thể hiện phía sau”.
Trong khi đó, các nghị sĩ Cộng hòa, vốn truyền thống là đảng ủng hộ thương mại tự do, nhanh chóng ăn mừng thành quả này. Một nghị sĩ Cộng hòa từ Nebraska, chủ tịch tiểu ban thương mại, bày tỏ hài lòng về thỏa thuận ban đầu, coi đây là bước tiến quan trọng nhằm loại bỏ rào cản đối với sản phẩm Mỹ ở thị trường nước ngoài và củng cố chuỗi cung ứng.
Tuy nhiên, một nhà kinh tế trưởng khu vực Bắc Mỹ nhận định thông báo này cho thấy “sự tuyệt vọng ngày càng tăng” của Nhà Trắng trong việc nới lỏng thuế quan trước khi chúng gây ra thiệt hại kinh tế đáng kể. Nhưng những rủi ro kinh tế đó không đến từ Anh, mà từ mối quan hệ với Trung Quốc, quốc gia đã xuất khẩu lượng hàng hóa trị giá hơn 400 tỷ USD sang Mỹ năm ngoái, gấp hơn sáu lần so với Anh.
Tổng thống Trump đã tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc lên ít nhất 145%, khiến Bắc Kinh trả đũa bằng các mức thuế riêng đối với hàng hóa Mỹ. Hoạt động thương mại giữa hai nước đã giảm mạnh kể từ tháng trước, làm dấy lên lo ngại rằng thuế quan sẽ không chỉ dẫn đến tăng giá mà còn gây ra tình trạng thiếu hụt. Hai bên dự kiến sẽ có cuộc đàm phán đầu tiên vào cuối tuần này, nhưng kết quả vẫn chưa rõ ràng.
Trong khi đó, thời gian tạm dừng 90 ngày mà Tổng thống Trump áp dụng đối với một số mức thuế cao nhất đã công bố tháng trước cho các đối tác như Liên minh châu Âu, Việt Nam và Campuchia đang dần hết. Đầu tuần này, Tổng thống Trump tỏ ra khó chịu khi được phóng viên hỏi về các cuộc đàm phán thương mại của mình. Ông nói: “Mọi người cứ hỏi, ‘Khi nào, khi nào, khi nào ông sẽ ký thỏa thuận?’ Tôi ước họ… ngừng hỏi đi.”
Tuy nhiên, có vẻ như thông báo về thỏa thuận với Anh này khó có thể khiến những người chỉ trích ông ngừng đặt câu hỏi.
