Thổ Nhĩ Kỳ đang theo dõi sát sao mọi động thái liên quan đến sáng kiến hòa bình với PKK, một quan chức cấp cao nước này cho biết. Động thái này diễn ra sau khi nhóm vũ trang người Kurd tuyên bố giải thể và chấm dứt cuộc xung đột vũ trang kéo dài hàng thập kỷ với nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ.
PKK, tổ chức bị nhiều nước coi là khủng bố, đã đưa ra quyết định lịch sử này vào thứ Hai, vài tháng sau khi lãnh đạo bị giam giữ của họ kêu gọi nhóm chính thức giải tán và giải giới. Đây được xem là một bước đi có thể chấm dứt một trong những cuộc nổi dậy kéo dài nhất ở Trung Đông.
Khi đưa ra lời kêu gọi, lãnh đạo PKK nhấn mạnh sự cần thiết phải đảm bảo quyền lợi cho người Kurd thông qua đàm phán thay vì đấu tranh vũ trang.
Các nỗ lực hòa bình trước đây với nhóm này đều thất bại, gần đây nhất là vào năm 2015. Trước những thất bại trong quá khứ, một phụ tá thân cận của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan bày tỏ quyết tâm duy trì sáng kiến hiện tại và ngăn chặn mọi sự phá hoại.
“Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ các nỗ lực phá hoại tiến trình này và sẽ không cho phép bất kỳ ai thử thách quyết tâm của nhà nước chúng tôi trong vấn đề này,” Fahrettin Altun, người đứng đầu Văn phòng Truyền thông Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết.
Ban đầu, PKK phát động cuộc đấu tranh với mục tiêu thành lập một nhà nước Kurd độc lập. Theo thời gian, họ đã điều chỉnh mục tiêu sang quyền tự trị và quyền lợi lớn hơn cho người Kurd trong lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ. Cuộc xung đột, đã lan sang cả Iraq và Syria láng giềng, cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người kể từ khi bắt đầu vào những năm 1980.
Sáng kiến hòa bình mới nhất, được chính phủ gọi là “Thổ Nhĩ Kỳ không khủng bố”, được khởi động vào tháng 10 năm ngoái, sau khi một đồng minh chủ chốt của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đề xuất khả năng ân xá cho lãnh đạo PKK Abdullah Ocalan nếu PKK từ bỏ bạo lực và giải tán.
Các quan chức chưa tiết lộ chi tiết về quy trình sẽ diễn ra sau quyết định của PKK.
Theo nguồn tin ACB News cho biết, truyền thông thân chính phủ đưa tin quá trình giải giới của PKK dự kiến mất khoảng ba đến bốn tháng, với vũ khí được thu thập tại các địa điểm được chỉ định ở miền bắc Iraq dưới sự giám sát chính thức. Báo Hurriyet gợi ý việc giải giới có thể được giám sát chung bởi Thổ Nhĩ Kỳ và Chính quyền Khu vực Kurdistan ở Iraq, hoặc thông qua một ủy ban gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Hoa Kỳ, các quốc gia Liên minh châu Âu và Iraq.
Tờ báo này cũng cho rằng các thành viên cấp cao của PKK có thể được chuyển đến nước thứ ba, trong khi các chiến binh cấp thấp hơn không có lệnh bắt giữ có thể trở về Thổ Nhĩ Kỳ sau khi một khuôn khổ pháp lý được thiết lập để tạo điều kiện cho họ tái hòa nhập cộng đồng.
Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ chưa phản hồi yêu cầu bình luận về báo cáo này.
Các nhà phân tích kỳ vọng điều kiện giam giữ của Ocalan sẽ được cải thiện sau khi PKK giải tán.
Tổng thống Erdogan hôm thứ Hai nói rằng tuyên bố của PKK nên áp dụng cho tất cả các nhóm liên kết với PKK, bao gồm cả các nhóm người Kurd ở Syria.
Các chiến binh người Kurd ở Syria có liên hệ với PKK và đã tham gia giao tranh dữ dội với các lực lượng do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn tại đây. Lãnh đạo Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Hoa Kỳ hậu thuẫn trước đó cho biết lời kêu gọi giải tán của Ocalan không áp dụng cho nhóm của ông ở Syria. Nhóm này sau đó đã đạt được thỏa thuận với chính phủ trung ương ở Damascus về lệnh ngừng bắn toàn quốc và sáp nhập vào quân đội Syria. Mặc dù có thỏa thuận, các quan chức người Kurd ở Syria sau đó lại tuyên bố mong muốn thành lập một nhà nước liên bang, gây căng thẳng với chính phủ Syria.
Một số người tin rằng mục tiêu chính của nỗ lực hòa giải này là để chính phủ của Tổng thống Erdogan tranh thủ sự ủng hộ của người Kurd cho một hiến pháp mới, cho phép ông tiếp tục nắm quyền sau năm 2028, khi nhiệm kỳ hiện tại kết thúc. Đây cũng là một góc nhìn đáng chú ý, cho thấy những động thái hòa bình đôi khi còn ẩn chứa các tính toán chính trị sâu xa.
Tin từ Associated Press ngày 13/05/2025.
