Một thẩm phán liên bang tuần này đã bác bỏ các cáo buộc chống lại gần 100 người di dân bị bắt giữ theo một nỗ lực của chính quyền Tổng Thống Donald Trump nhằm truy tố tội xâm nhập trái phép tại khu vực biên giới New Mexico, nơi được tuyên bố là “vùng phòng thủ quốc gia” mới.
Quyết định từ thẩm phán liên bang Gregory B. Wormuth đã làm tăng thêm sự bối rối và hỗn loạn pháp lý tại New Mexico trong tháng qua, kể từ khi Tổng Thống Donald Trump tuyên bố một dải đất dọc theo 180 dặm biên giới phía nam của bang này là một căn cứ quân sự.
Khoảng 400 người di dân đã bị buộc tội cố ý vi phạm các quy định an ninh – đây là tội nhẹ có thể bị phạt tù tới một năm. Các vụ bắt giữ này, mà Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth còn ca ngợi vào thứ Sáu tuần trước, đã khiến các nhà tù địa phương quá tải và mỗi ngày có hàng chục người di dân bị còng tay đưa ra tòa án liên bang để đối mặt với các cáo buộc mới lạ này.
Tuy nhiên, thẩm phán Wormuth, một cựu công tố viên liên bang, cho biết chính phủ liên bang đã không chứng minh được rằng những người di dân này thực sự biết họ đang nhập cảnh bất hợp pháp vào một khu vực quân sự hạn chế. Ông đã bác bỏ cáo buộc đối với 98 người di dân cho đến nay khi xem xét hồ sơ.
Thẩm phán Wormuth phán quyết rằng “Hoa Kỳ không đưa ra được bằng chứng nào để có thể kết luận một cách hợp lý rằng Bị cáo biết mình đang nhập cảnh” vào Khu vực Phòng thủ Quốc gia New Mexico, khu vực quân sự mới được tuyên bố.
Các luật sư bào chữa cho biết một số người di dân bị bắt trước khi chính phủ kịp dựng biển báo cảnh báo khu vực này bị hạn chế. Những người khác thì vượt qua giữa các biển báo, đến nơi trong tình trạng kiệt sức vào ban đêm hoặc không thể đọc được cảnh báo, các luật sư cho hay.
Luật sư bào chữa Carlos Ibarra nhận xét: “Đó chỉ là một vùng sa mạc. Họ vẫn đến như thường lệ, và đột nhiên, đó là cáo buộc quân sự. Không ai biết chuyện gì đang xảy ra.”
Thẩm phán Wormuth dường như đồng ý, ông đã bác bỏ nhiều cáo buộc trong một loạt lệnh được ban hành vào cuối ngày thứ Tư. Các cáo buộc gần như giống hệt nhau đối với hàng trăm người di dân khác cũng có thể sớm bị bác bỏ, dựa trên điều mà thẩm phán mô tả là cách tiếp cận “sao chép và dán” của bên công tố đối với các cáo buộc thực tế.
Vào thứ Năm, thẩm phán Wormuth đã ngồi ghế chủ tọa tại Las Cruces để xem xét các cáo buộc xâm nhập quân sự đối với một nhóm mới gồm 22 người di dân đang chờ phiên điều trần đầu tiên của họ. Bất chấp sự phản đối của các công tố viên, ông cho biết ông không tìm thấy căn cứ hợp lý – một rào cản pháp lý cơ bản.
Những người di dân này vẫn đối mặt với cáo buộc tội nhẹ nhập cảnh Hoa Kỳ bất hợp pháp và có khả năng sẽ bị trục xuất. Tất cả họ đều đang bị giam giữ không được bảo lãnh. Các công tố viên liên bang cũng có quyền kháng cáo quyết định bác bỏ của thẩm phán hoặc nộp lại cáo buộc, với các bằng chứng bổ sung để chứng minh rằng những người di dân đã cố ý xâm nhập trái phép khi họ vượt biên và bước vào dải đất liên bang rộng 60 feet được gọi là Roosevelt Reservation.
Amanda Skinner, một trợ lý luật sư công liên bang, người đã nộp bản tóm tắt thách thức các cáo buộc vào tuần trước, cho biết: “Nếu chính phủ có bằng chứng để hỗ trợ các cáo buộc, họ có thể nộp lại. Chúng tôi tin rằng không có căn cứ hợp lý.”
Theo tin từ The New York Times, quyết định của thẩm phán không giải quyết được những câu hỏi lớn hơn đã dấy lên khắp bang New Mexico, một bang có xu hướng Dân chủ mạnh mẽ, kể từ khi chính quyền Tổng Thống Donald Trump bắt đầu mở rộng quyền hạn pháp lý và sự hiện diện quân sự tại biên giới tây nam.
Kể từ khi khu vực quân sự mới được thiết lập, các tình nguyện viên tìm kiếm hài cốt của những người di dân thiệt mạng trong sa mạc bắt đầu lo lắng rằng họ có thể bị bắt giữ. Những người đi bộ đường dài quyết tâm vượt qua con đường mòn Continental Divide Trail dài 3.100 dặm đến Canada cũng đối mặt với những bất ổn pháp lý, vì chuyến đi của họ bắt đầu hoặc kết thúc tại biên giới. Những thợ săn thường xuyên lui tới các vùng đất công cộng rộng lớn trong khu vực lo ngại sẽ gặp phải binh lính tại ngũ khi họ đang săn bắn.
Ray Trejo, một ủy viên Dân chủ của Quận Luna, nằm dọc biên giới, nói: “Hãy tưởng tượng tôi đang săn bắn trên núi, và một số lính quân đội nhìn thấy tôi mặc đồ rằn ri và cầm súng. Chính quyền đã không suy nghĩ kỹ điều này.”
Khu vực quân sự này đã nhận được lời khen ngợi từ những nông dân và chính trị gia bảo thủ trong khu vực, những người cho rằng Tổng Thống đã khôi phục lại sự bình yên. Thượng nghị sĩ bang Anthony Thornton, một đảng viên Cộng hòa từ bên ngoài Albuquerque, ca ngợi các động thái quân sự của Tổng Thống Trump là một “giải pháp xuất sắc” để chống buôn bán ma túy và buôn người.
Mặc dù binh lính tại ngũ có quyền giam giữ người di dân trên đất quân sự, họ chủ yếu cung cấp hỗ trợ và giám sát để giúp các đặc vụ Tuần tra Biên giới thực hiện việc bắt giữ.
Thiếu tá Geoffrey A. Carmichael, phát ngôn viên của Lực lượng Đặc nhiệm Liên hợp Biên giới phía Nam, cho biết quân nhân chưa giam giữ bất kỳ ai trong các “khu vực phòng thủ quốc gia” mới được tuyên bố của chính quyền dọc biên giới phía nam. Ông nói rằng họ đã giúp phát hiện hơn 150 “người xâm nhập trái phép”. Đáp lại việc bác bỏ các vụ án của những người di dân mà quân đội đã giúp bắt giữ, Carmichael nói rằng quyền hạn của lực lượng đặc nhiệm kết thúc “ở nơi bắt đầu trách nhiệm thực thi pháp luật của Lực lượng Tuần tra Biên giới Hoa Kỳ” và việc xét xử là trách nhiệm của Bộ Tư pháp, không phải Bộ Quốc phòng.
Tuy nhiên, những người chỉ trích cho biết họ cảm thấy bất an về việc hàng ngàn binh lính tại ngũ và xe bọc thép tuần tra trên đất Mỹ quá gần nhà.
Dân biểu bang Sarah Silva, một đảng viên Dân chủ từ Las Cruces, nói: “Nó bắt đầu giống như một cuộc chiếm đóng. Nó khiến mọi người cảm thấy căng thẳng.”
Vào tháng 4, chính quyền Tổng Thống Trump tuyên bố dải biên giới sẽ được coi là một phần mở rộng của căn cứ quân sự Fort Huachuca ở miền đông Arizona.
Nhưng quân đội cuối cùng đã nắm quyền tài phán trên ít nhất 170 dặm vuông đất công cộng – nhiều hơn đáng kể so với dự kiến của một số người ở New Mexico. Theo ước tính từ các quan chức địa phương, ở một số điểm, khu vực phòng thủ mới dường như kéo dài 3 dặm vào sâu trong Hoa Kỳ, vượt xa hành lang 60 feet ban đầu.
Chính phủ liên bang gần đây đã mở rộng phạm vi này bằng cách tạo ra một khu vực quân sự thứ hai kéo dài 50 dặm từ Fort Bliss ở El Paso, Texas.
Các quan chức địa phương cho biết họ vẫn không chắc quyền hạn của quân đội bắt đầu và kết thúc ở đâu trong vùng đất công cộng rộng lớn, không được đánh dấu của vùng Tây Nam.
Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Martin Heinrich, Dân chủ từ New Mexico, đã hỏi trong một lá thư gửi Bộ trưởng Hegseth vào thứ Tư: “Tình trạng tiếp cận công cộng hiện tại của các vùng đất này là gì? Các khu vực này hiện đã bị đóng cửa đối với công chúng, hay vẫn có thể tiếp cận được đối với công dân Hoa Kỳ?”
Cục Quản lý Đất đai đã cho biết họ sẽ làm việc với Quân đội để cho phép những người khai thác mỏ hoặc nông dân có hợp đồng chăn thả gia súc tiếp tục sử dụng đất. Nhưng Carmichael nói rằng những người sử dụng cho mục đích giải trí như thợ săn và người đi bộ đường dài không còn được phép, và các nhóm hỗ trợ nhân đạo không thể hoạt động mà không có sự cho phép.
Chính phủ liên bang đã bắt đầu đánh dấu khu vực bằng cách cắm các biển báo “Khu vực Hạn chế” cách nhau vài trăm feet gần biên giới. Các biển báo, bằng tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh, cảnh báo mọi người rằng họ có thể bị chặn lại và khám xét, và cấm chụp ảnh, ghi chép.
Nhưng hầu hết các biển báo chỉ hướng về một phía: về phía biên giới, theo hướng của những người di dân đến. Chúng không dễ dàng nhìn thấy đối với bất kỳ ai đến từ phía bắc. Một ứng dụng bản đồ và điều hướng phổ biến được thợ săn sử dụng, gọi là OnX, vẫn đánh dấu khu vực này là một phần của Cục Quản lý Đất đai, chứ không phải Bộ Quốc phòng.
Bên ngoài ngôi làng biên giới nhỏ bé Columbus, James Johnson, người có gia đình đã làm nông ở khu vực này cả thế kỷ, cho biết ông ủng hộ biện pháp mạnh tay về nhập cư của Tổng Thống Trump và việc tăng cường nhân lực đến khu vực. Ông nói rằng những người di dân đi qua đất của ông đã kéo đổ hàng rào và làm vỡ ống nước để tìm nước. Giờ đây, khu vực cảm thấy an toàn hơn.
Ông nói: “Tôi chưa thấy nhiều sự hiện diện của quân đội,” và nói thêm, “nhưng Lực lượng Tuần tra Biên giới thực sự đang làm những gì họ phải làm, tuần tra biên giới.”
Cho đến nay, dường như chưa có công dân Hoa Kỳ nào bị bắt và buộc tội xâm nhập trái phép vào các khu vực quân sự.
Tuy nhiên, tòa án liên bang ở Las Cruces, nơi xử lý các vụ án liên quan đến biên giới, đã bị quá tải với số lượng bị cáo trước khi thẩm phán bắt đầu bác bỏ các vụ án. Mặc dù số lượng người vượt biên đã giảm mạnh, các luật sư công cho biết hệ thống pháp luật ở New Mexico đang đối mặt với một lượng lớn vụ án vì các công tố viên liên bang đang truy tố hình sự gần như mọi người bị bắt dọc biên giới thay vì trả họ về Mexico.
Các nhà chức trách đang gặp khó khăn trong việc tìm đủ chỗ giam giữ, các luật sư bào chữa cho biết – một vấn đề khó có thể được giải quyết ngay lập tức bất chấp việc thẩm phán đã bác bỏ một số cáo buộc xâm nhập trái phép.
