Một cuốn sách mới của tác giả Patrick McGee, mang tên “Apple in China – The Capture of the World’s Greatest Company” (Tạm dịch: Apple ở Trung Quốc – Sự chiếm lĩnh của Công ty Vĩ đại nhất Thế giới), vừa được xuất bản dựa trên hơn 200 cuộc phỏng vấn với các cựu giám đốc và kỹ sư của Apple. Cuốn sách đưa ra một lập luận rất đáng chú ý và có thể khiến Tim Cook (CEO của Apple) phải suy nghĩ nhiều: iPhone có thể bị ‘khai tử’ chỉ sau một đêm.
Câu chuyện bắt đầu từ những năm 1990, khi Apple đang gặp khó khăn tài chính trầm trọng và buộc phải bán các nhà máy sản xuất của mình, chuyển sang thuê ngoài hoàn toàn. Sau khi thử nghiệm ở nhiều quốc gia, Apple cuối cùng tập trung vào các công ty Đài Loan có nhà máy ở Trung Quốc.
Trung Quốc và Đài Loan đáp ứng được quy mô và cấu trúc chi phí mà Apple cần để sản xuất có lãi. Tuy nhiên, chất lượng và độ chính xác ban đầu không đạt tiêu chuẩn cao của Steve Jobs. Để khắc phục, Apple đã gửi hàng trăm kỹ sư của mình đến Trung Quốc, làm việc trực tiếp tại các nhà máy để huấn luyện các nhà cung cấp mới về cách sản xuất sản phẩm chất lượng cao.
Không chỉ dừng lại ở dây chuyền lắp ráp chính, Apple còn đầu tư và đào tạo hàng trăm công ty trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Công ty cũng cố gắng không đặt hết trứng vào một giỏ, hỗ trợ nhiều nhà sản xuất hơn mức cần thiết. Theo ước tính của Apple, họ đã trực tiếp và gián tiếp đào tạo khoảng 28 triệu người và đầu tư tới 275 tỷ USD vào việc nâng cấp năng lực sản xuất của Trung Quốc trong 5 năm đầu.
Điều trớ trêu là, chính việc Apple đòi hỏi giá thành thấp đến mức không tưởng lại dạy cho Trung Quốc không chỉ cách sản xuất hàng cao cấp chất lượng mà còn cách cắt giảm chi phí mà không ảnh hưởng đến chất lượng. Điều này tạo ra ba tác động lớn:
1. **Với Apple:** Công ty đầu tư quá nhiều vào sản xuất tại Trung Quốc đến mức gần như không còn nơi nào khác có thể sản xuất sản phẩm của họ ở quy mô và chất lượng tương tự. Mặc dù có tin đồn Apple sản xuất ở Ấn Độ, thực tế phần lớn chỉ là lắp ráp cuối cùng, còn linh kiện vẫn từ Đài Loan hoặc Trung Quốc.
2. **Với kinh tế Mỹ:** Khả năng sản xuất chính xác, chất lượng với giá cạnh tranh không thể đánh bại của Trung Quốc đã biến nước này thành cường quốc sản xuất. Các công ty Mỹ không thể cạnh tranh, và ngày càng nhiều hoạt động sản xuất dịch chuyển sang Trung Quốc. Giờ đây, không chỉ Apple mà hầu hết các công ty Mỹ đều phụ thuộc vào Trung Quốc.
3. **Với kinh tế toàn cầu:** Khi người tiêu dùng trước đây phải chọn giữa sản phẩm phương Tây chất lượng cao và hàng Trung Quốc giá rẻ kém chất lượng, Apple đã dạy Trung Quốc cách tạo ra sản phẩm chất lượng tốt với giá rẻ. Điều này giúp các thương hiệu Trung Quốc như Huawei cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, kể cả phân khúc cao cấp vốn là sân chơi của các thương hiệu phương Tây hàng đầu.
Khẳng định đáng sợ nhất trong sách là khả năng Trung Quốc có thể ‘đóng cửa’ Apple bất cứ lúc nào. Một cựu đặc vụ Mỹ, Brady MacKay, người từng chứng kiến Bắc Kinh sử dụng nhiều chiến thuật với các công ty khác, cho biết họ có thể làm điều đó theo hàng triệu cách, ví dụ như cắt nguồn nguyên liệu thô hoặc chỉ cho phép cung cấp điện vài giờ mỗi ngày.
Nếu Trung Quốc quyết định rằng việc sản xuất cho Apple không còn mang lại lợi ích lớn bằng việc ‘bóp chết’ iPhone để tăng nhu cầu cho các thương hiệu cao cấp của chính họ, thì tương lai của Apple sẽ rất mờ mịt.
Đây là luận điểm cốt lõi của cuốn sách, và nó được trình bày rất thuyết phục. Cuốn sách ‘Apple in China’ hiện có sẵn trên các nền tảng như iBooks và Amazon.
Theo 9to5Mac.
