Gần đây, nhiều video trên mạng xã hội, đặc biệt là TikTok, đang thu hút sự chú ý khi hướng dẫn người dân về quyền lợi của mình nếu bị chặn lại tại khu vực Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ (CBP) ở các sân bay.
Các video này xuất hiện sau khi nhiều người dùng TikTok chia sẻ trải nghiệm bị tạm giữ hàng giờ, bị lục soát điện thoại hoặc hành lý khi nhập cảnh, ngay cả khi họ là công dân Mỹ. Vụ việc của streamer nổi tiếng Hasan Piker, người cho biết bị hỏi về quan điểm chính trị tại Sân bay Quốc tế O’Hare Chicago, càng làm dấy lên lo ngại và thắc mắc về quyền của du khách.
Theo luật sư di trú Brad Bernstein ở New York, một trong những câu hỏi lớn nhất mà ông nhận được là liệu tất cả các quyền theo Hiến pháp có được bảo vệ trong quá trình kiểm tra của CBP hay không.
Luật sư Bernstein giải thích rằng Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng Hiến pháp chưa áp dụng cho đến khi bạn chính thức “nhập cảnh vào Hoa Kỳ”. Dù bạn đang ở sân bay trên lãnh thổ Mỹ, bạn vẫn chưa được coi là đã nhập cảnh theo luật di trú cho đến khi đi qua khu vực kiểm tra nhập cảnh và hải quan.
Nhà phân tích pháp lý của NBC News, Danny Cevallos, bổ sung rằng Tòa án Tối cao duy trì quan điểm rằng “việc khám xét thông thường tại biên giới không yêu cầu lệnh khám xét, nguyên nhân có thể xảy ra (probable cause), hoặc thậm chí là nghi ngờ hợp lý (reasonable suspicion), do lợi ích chủ quyền vốn có của chính phủ trong việc bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ.”
Mức độ bảo vệ cá nhân phụ thuộc lớn vào tình trạng công dân của du khách. Công dân Hoa Kỳ có ít quyền bị từ chối nhập cảnh hơn so với người có visa hoặc thẻ xanh (green card).
“Công dân Hoa Kỳ phải được phép trở lại Hoa Kỳ. Chính phủ không thể lấy hộ chiếu hoặc tước quyền công dân của bạn,” luật sư Bernstein nói, nhưng cũng khuyên nên thận trọng. “Tiêu chuẩn về thẩm quyền hiến pháp tại sân bay thấp hơn nhiều so với khi bạn đi lại trên đường phố, nơi Tu chính án thứ Tư về cấm khám xét và thu giữ bất hợp pháp sẽ áp dụng.”
Mặc dù việc khám xét kỹ lưỡng (advanced searches) hiếm khi xảy ra theo số liệu, nhưng luật sư Bernstein khuyên du khách nên chuẩn bị trước. Để bảo vệ sự riêng tư, chỉ mang theo thiết bị điện tử thật cần thiết, đăng xuất khỏi các dịch vụ đám mây (cloud-based services), và cân nhắc dùng một điện thoại phụ khi đi nước ngoài.
Trên hết, dù quá trình kiểm tra có thể đáng sợ, tốt nhất là giữ bình tĩnh và trả lời trung thực. “Bạn càng nói không, bạn sẽ càng bị hỏi nhiều hơn. Và thời gian chờ đợi ở sân bay của bạn sẽ càng lâu,” ông Bernstein nhấn mạnh.
Theo Liên minh Tự do Dân sự Hoa Kỳ (ACLU), công dân Mỹ không cần mang theo giấy tờ chứng minh quyền công dân khi ở trong nước. Tuy nhiên, nếu bạn có giấy tờ di trú hợp lệ và trên 18 tuổi, luật yêu cầu bạn mang theo các giấy tờ đó. Nếu nhân viên di trú yêu cầu xuất trình, bạn nên làm theo để tránh rủi ro bị bắt.
Một người dùng TikTok tên Savanna, tự nhận là công dân Mỹ, cho biết cô bị CBP chặn lại và hỏi cung hơn hai giờ tại một sân bay ở Miami. Video của cô đã có hơn 2 triệu lượt xem. Cô mô tả việc các nhân viên hải quan xem lướt qua mạng xã hội của cô và liên tục hỏi về thu nhập hàng ngày từ TikTok. Savanna tin rằng cô bị chặn lại vì dòng sản phẩm quần áo châm biếm “Trump for the Dump” mà cô tạo ra.
Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) sau đó đã đăng lại video của Savanna trên X (trước đây là Twitter) và khẳng định cô không bị chặn vì lý do chính trị. “Du khách tuân thủ pháp luật không có gì phải sợ các biện pháp này, vốn được thiết kế để bảo vệ an ninh quốc gia của chúng tôi,” DHS cho biết trong tuyên bố, thêm rằng “các cáo buộc rằng niềm tin chính trị kích hoạt việc kiểm tra hoặc trục xuất là vô căn cứ và vô trách nhiệm.”
DHS cho biết dữ liệu của họ cho thấy tổng số lần khám xét tại biên giới đã tăng lên từ năm ngoái nhưng việc khám xét kỹ lưỡng (advanced screenings) đã giảm nhẹ.
Ông Cevallos đề cập đến một vụ kiện liên bang gần đây đã xác định việc khám xét thiết bị điện tử “cơ bản” tại biên giới là hợp hiến. Tuy nhiên, việc này đã bị chỉ trích là một “diễn giải Tu chính án thứ Tư đe dọa lợi ích riêng tư của cá nhân tại biên giới.”
Twitch streamer Hasan Piker, một nhà bình luận chính trị người Mỹ, cho biết anh tin rằng mình bị CBP chặn lại khi trở về từ Pháp vào ngày 11 tháng 5 vì quan điểm chính trị. DHS cũng bác bỏ lý do này.
“Tôi được mời vào phòng sau để hỏi cung về quan điểm của tôi về nhiều vấn đề khác nhau, từ Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại Donald Trump đến Israel, Palestine,” anh nói với NBC News.
Piker cho biết anh không ngạc nhiên khi bị yêu cầu đứng sang một bên vì đã nghe nhiều báo cáo về việc này xảy ra với các luật sư di trú và thậm chí những người dùng TikTok đã nói những điều tiêu cực về Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại Donald Trump.
Người phát ngôn của DHS, Tricia McLaughlin, đã đăng trên X rằng Piker đang “nói dối để ‘câu like’.” Đáp lại, Piker nói: “Tôi thấy rất buồn cười vì họ thừa nhận việc đó đã xảy ra. Những phần họ bỏ qua mà tôi nghĩ rất nham hiểm là, đây có phải là sự thừa nhận rằng việc hỏi mọi người về lòng trung thành của họ với chính quyền hiện tại hoặc ý kiến của họ về Israel-Palestine là một phần của cuộc điều tra thường lệ không? Bởi vì điều đó không có gì thường lệ cả. Nó không liên quan đến việc tôi nhập cảnh vào đất nước với tư cách là công dân Mỹ.”
(Tổng hợp theo NBC News)
