Nga vừa tổ chức lễ duyệt binh hoành tráng tại Quảng trường Đỏ để kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng Phát xít Đức trong Thế chiến II. Sự kiện năm nay có một điểm nhấn đặc biệt: sự hiện diện của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Trong bối cảnh an ninh thắt chặt sau các vụ tấn công bằng drone gần đây ở Moscow, hàng ngàn binh sĩ Nga cùng các đơn vị quân đội từ Trung Quốc và 12 quốc gia khác đã tham gia cuộc duyệt binh.
Đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đang đối mặt với lệnh bắt giữ từ Tòa án Hình sự Quốc tế liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine, lễ duyệt binh này là cơ hội để khẳng định ông không hề bị cô lập trên trường quốc tế. Nó cũng làm nổi bật trật tự thế giới hậu Thế chiến II do Mỹ dẫn đầu, điều mà Tổng thống đương nhiệm của Hoa Kỳ, ông Donald Trump, dường như đang tìm cách định hình lại. Điều này khiến Nga và Trung Quốc tự coi mình là những người bảo vệ một trật tự khác.
Chủ tịch Tập Cận Bình đã thể hiện sự ủng hộ rõ rệt dành cho ông Putin, cả qua hành động lẫn lời nói. Ông đến Moscow thăm chính thức 4 ngày ngay sau các vụ tấn công drone làm gián đoạn hoạt động hàng không.
“Trung Quốc sẽ cùng Nga gánh vác trách nhiệm đặc biệt của các cường quốc trên thế giới,” ông Tập nói với ông Putin, nhấn mạnh hai nước nên là “những người bạn thép.”
Trong một tuyên bố chung dài, hai nhà lãnh đạo cam kết làm sâu sắc thêm quan hệ quân sự và các lĩnh vực khác, đồng thời “tăng cường phối hợp và cùng nhau kiên quyết đáp trả chính sách ‘kiềm chế kép’ của Hoa Kỳ đối với cả hai nước.”
Chuyến thăm của ông Tập diễn ra khi chính quyền Tổng thống Donald Trump đang tìm kiếm một lệnh “ngừng bắn vô điều kiện” kéo dài 30 ngày giữa Nga và Ukraine, và ngay trước thềm các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung vào cuối tuần này. Đây là cuộc gặp đầu tiên kể từ khi ông Trump áp đặt thuế quan mạnh tay lên các đối tác thương mại trên khắp thế giới.
Theo tin từ NBC News, ông Tập là một trong số 29 nhà lãnh đạo thế giới dự kiến tham dự lễ kỷ niệm. Các nhà ngoại giao từ các quốc gia khác cho biết sự hiện diện của nhà lãnh đạo Trung Quốc đã ảnh hưởng đến quyết định tham dự của họ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy trước đó đã cảnh báo các nhà lãnh đạo thế giới không nên tham dự, cho rằng điều đó sẽ làm suy yếu lập trường trung lập của một số quốc gia trong cuộc chiến. Tuy nhiên, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva vẫn đến và nói với NBC News rằng ông Zelenskyy đã nhờ ông chuyển thông điệp kêu gọi ngừng bắn bền vững tới ông Putin.
Ông Lula khẳng định việc đứng cạnh ông Putin tại Quảng trường Đỏ “sẽ không làm tăng cường” vị thế của lãnh đạo Nga. “Lập trường của Brazil không thay đổi,” ông nói trong một cuộc phỏng vấn, “Brazil chỉ trích việc chiếm đóng Ukraine và chúng tôi phải tìm kiếm hòa bình.”
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko cũng có mặt và cho biết ông chia sẻ “quan điểm chung” với ông Putin và ông Tập. “Trung Quốc chắc chắn sẽ đứng về phía Nga. Chúng ta cần làm quen với điều này,” ông nói thêm.
Khi được hỏi về việc kết thúc chiến tranh ở Ukraine, ông Lukashenko nói ông Putin “không nợ ai bất cứ điều gì.” Ông nói thêm rằng Nga “sẵn sàng không chỉ cho một lệnh ngừng bắn, mà còn để kết thúc hòa bình.”
Tại Moscow, không khí thành phố không giống như nơi muốn hòa bình bằng mọi giá. Trước cuộc duyệt binh, nhân viên khách sạn, quan chức và nhiều người dân đeo dải băng St. George màu cam-đen, một biểu tượng quân sự của Nga, đặc biệt từ sau cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 đã gắn liền với chủ nghĩa dân tộc và quân phiệt Nga. Các đường phố cũng được trang trí bằng màu sắc tương tự.
Những tấm biển quảng cáo lớn kết nối kỷ niệm Thế chiến II với “chiến dịch quân sự đặc biệt” của ông Putin ở Ukraine, trong khi những tấm khác chào đón riêng từng nhà lãnh đạo thế giới, bao gồm cả Cuba và Venezuela.
Ngày 9 tháng 5 là một ngày thiêng liêng đối với Liên Xô cũ, nơi đã mất 27 triệu người trong Thế chiến II. Nhưng cuộc duyệt binh hôm thứ Sáu bị ám ảnh bởi cuộc chiến ở Ukraine, hiện đã bước sang năm thứ tư.
Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Nga, luôn cố gắng thể hiện mình trung lập trong cuộc chiến Ukraine trong khi vẫn ủng hộ Nga về mặt ngoại giao và kinh tế.
“Mối quan hệ đã được củng cố trong suốt cuộc chiến,” Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Russia Eurasia nhận định. Trong chuyến thăm của ông Tập tuần này, ông nói, “có một thông điệp rất rõ ràng rằng sự liên kết này thực sự không thể bị chia cắt.”
Ông Tập nói với ông Putin rằng ông hy vọng về một thỏa thuận hòa bình “công bằng và bền vững, có tính ràng buộc và được tất cả các bên liên quan chấp nhận” cho Ukraine.
Ông Tập sẽ rời Nga vào thứ Bảy, cùng lúc các quan chức Mỹ và Trung Quốc gặp nhau tại Thụy Sĩ để thảo luận về vấn đề thuế quan leo thang giữa hai nước, vốn đang gây ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu.
Trung Quốc đồng ý đàm phán mà không có bất kỳ nhượng bộ nào từ phía Mỹ, điều này cho thấy thuế quan “đang có tác dụng như mong muốn,” Craig Singleton, một chuyên gia cấp cao tại Tổ chức Bảo vệ Dân chủ ở Washington, cho biết.
Đầu tuần này, Bắc Kinh đã công bố các bước chính sách lớn để củng cố nền kinh tế, bao gồm cắt giảm lãi suất và các biện pháp hỗ trợ việc làm cùng các lĩnh vực đang gặp khó khăn như bất động sản.
“Đây không phải là hành động của một chế độ tự tin,” Singleton nói. “Đó là động thái của một lãnh đạo đang chạy đua để ngăn chặn hậu quả kinh tế trước khi nó biến thành rủi ro chính trị.”
Trung Quốc cho biết cuộc gặp tại Thụy Sĩ là do phía Mỹ yêu cầu và mặc dù họ sẵn sàng đàm phán, nhưng cuộc đàm phán “phải dựa trên sự bình đẳng, tôn trọng và cùng có lợi.”
Tổng thống Donald Trump gợi ý hôm thứ Năm rằng thuế quan của Mỹ đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc có thể giảm xuống sau các cuộc đàm phán, nói với các phóng viên rằng “không thể cao hơn” mức hiện tại là 145%.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán khó có thể dẫn đến việc giảm thuế quan song phương ngay lập tức, dịch vụ dự báo tài chính Economist Intelligence Unit cho biết. “Hai nước sẽ tiếp tục bất đồng về mức thuế quan mong muốn và những nhượng bộ cần thiết để cho phép giảm leo thang,” họ nhận định. “Tuy nhiên, việc trao đổi quan điểm giữa họ sẽ mang tính xây dựng, trái ngược với tình trạng bế tắc.”
Tin từ NBC News.
