Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đang có chuyến công du đến các quốc gia vùng Vịnh trong tuần này, với trọng tâm chính là kêu gọi các khoản đầu tư mới và đáng kể vào nền kinh tế Mỹ.
Theo bà Karen Young, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện Trung Đông, Tổng Thống Trump rất mong muốn có những thông báo lớn về việc tiền từ vùng Vịnh sẽ đổ vào Mỹ. Ông muốn có những tấm bảng lớn tại các cuộc họp để minh họa dòng vốn này sẽ đi đâu, ước tính tác động đến kinh tế Mỹ, đặc biệt là việc tạo ra việc làm và thúc đẩy sản xuất nội địa – vốn là ưu tiên hàng đầu của ông.
Tổng Thống Trump dự kiến đến thủ đô Riyadh của Ả Rập Xê Út vào ngày 13 tháng 5 để gặp nhà lãnh đạo thực quyền của nước này, Thái tử Mohammed bin Salman. Sau đó, ông sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo vùng Vịnh tại Riyadh vào ngày 14 tháng 5, trước khi đến Qatar cùng ngày và kết thúc chuyến đi ba ngày tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) vào ngày 15 tháng 5.
Tầm quan trọng kinh tế của khu vực này đối với Tổng Thống Trump được thể hiện rõ khi chuyến thăm Ả Rập Xê Út ban đầu được lên kế hoạch là chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của ông. Điều này chỉ thay đổi sau khi Giáo hoàng Francis qua đời, buộc ông phải tham dự tang lễ ở Rome vào cuối tháng 4. Ả Rập Xê Út cũng là quốc gia đầu tiên mà Tổng Thống Trump thăm trong nhiệm kỳ đầu tiên, đi ngược lại truyền thống hiện đại của các Tổng thống Mỹ thường bắt đầu bằng chuyến thăm Anh, Canada hoặc Mexico.
Việc thu hút các khoản đầu tư mới vào Mỹ từ các quốc gia vùng Vịnh, đặc biệt là từ các quỹ tài sản quốc gia do nhà nước hậu thuẫn, sẽ giúp Tổng Thống Trump gửi tín hiệu về nước rằng chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của ông đang mang lại kết quả.
Chuyến thăm của Tổng Thống cũng thu hút sự tham gia của nhiều lãnh đạo hàng đầu từ Phố Wall và Thung lũng Silicon đến Ả Rập Xê Út. Một diễn đàn đầu tư Ả Rập Xê Út – Mỹ vào ngày 13 tháng 5 tại Riyadh sẽ có sự góp mặt của các CEO từ BlackRock, Palantir, Citigroup, IBM, Qualcomm, Alphabet và Franklin Templeton.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh kinh tế Mỹ đối mặt với những cơn gió ngược. Các loại thuế nhập khẩu mới của Tổng Thống Trump đã gây xáo trộn đáng kể thương mại toàn cầu, niềm tin kinh doanh và chính nền kinh tế Mỹ. Sản lượng kinh tế Mỹ đã giảm trong ba tháng đầu năm nay, lần giảm đầu tiên sau ba năm.
Trở lại tháng 1, Thái tử Mohammed bin Salman từng tuyên bố Ả Rập Xê Út sẽ đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ trong những năm tới. Tuy nhiên, Tổng Thống Trump đã bày tỏ mong muốn con số này tăng lên 1.000 tỷ USD, bao gồm cả việc mua thêm thiết bị quân sự của Mỹ.
Theo Ali Shihabi, một nhà bình luận và tác giả người Ả Rập Xê Út có quan hệ thân cận với chính phủ nước này, một số thỏa thuận kinh tế sẽ được ký kết trong chuyến đi. Ông Shihabi cho biết: “Những thỏa thuận này sẽ tiếp tục tích hợp nền kinh tế Ả Rập Xê Út và Mỹ lại với nhau, các liên doanh ở Vương quốc, ở Hoa Kỳ, mua sắm vũ khí và hàng hóa của Mỹ.”
Quỹ Đầu tư Công (PIF) của Ả Rập Xê Út, quản lý tài sản trị giá 925 tỷ USD, đã có nhiều khoản đầu tư tại Mỹ, bao gồm Uber, công ty game Electronic Arts và hãng xe điện Lucid.
Trong khi đó, UAE đã cam kết đầu tư 1.400 tỷ USD vào Mỹ trong 10 năm tới, tập trung vào các lĩnh vực như AI, bán dẫn, năng lượng và sản xuất. Cam kết này được Nhà Trắng công bố vào tháng 3 sau cuộc gặp giữa Cố vấn An ninh Quốc gia UAE, Sheikh Tahnoon bin Zayed Al Nahyan, với Tổng Thống Trump tại Washington.
Tuy nhiên, bà Young từ Viện Trung Đông cho rằng quy mô của những khoản đầu tư này không thực tế trong ngắn hạn. Bà nói rằng chúng là những bước đi chiến lược dài hạn và các con số nên được xem xét “với một chút thận trọng”.
Về các thỏa thuận cụ thể có thể được công bố trong chuyến thăm của Tổng Thống Trump, nhiều nguồn tin cho biết Ả Rập Xê Út sẽ đồng ý mua hơn 100 tỷ USD vũ khí và thiết bị quân sự của Mỹ. Các mặt hàng này được cho là bao gồm tên lửa, hệ thống radar và máy bay vận tải.
Mỹ từ lâu đã là nhà cung cấp vũ khí cho Ả Rập Xê Út, nhưng vào năm 2021, chính quyền Tổng Thống Biden khi đó đã ngừng bán vũ khí tấn công cho Riyadh, viện dẫn lo ngại về vai trò của nước này trong cuộc chiến ở Yemen. Vụ sát hại nhà báo Ả Rập Xê Út Jamal Khashoggi năm 2018 cũng được cho là một yếu tố. Một báo cáo của Mỹ nói rằng Thái tử Mohammed bin Salman đã phê chuẩn vụ giết người.
Nhà Trắng dưới thời Tổng Thống Biden đã nối lại việc bán các loại vũ khí này vào năm ngoái. Dù viện dẫn lý do Ả Rập Xê Út đã ngừng ném bom Yemen, một số nhà bình luận cho rằng Mỹ đang tìm kiếm sự hỗ trợ của Ả Rập Xê Út để giúp chấm dứt xung đột ở Gaza và hỗ trợ tái thiết sau này.
Ông Shihabi cho biết Ả Rập Xê Út sẽ tìm kiếm sự đảm bảo từ Nhà Trắng rằng Mỹ sẽ triển khai một “hệ thống mua sắm hiệu quả hơn”, cho phép quốc gia vùng Vịnh tiếp cận đạn dược và thiết bị quân sự nhanh chóng và dễ dàng hơn nhiều.
Ông nói thêm: “Chính quyền Tổng Thống Trump đang khởi xướng các thủ tục để tạo điều kiện thuận lợi cho những thỏa thuận đó. Vì vậy, dự kiến quá trình này sẽ được cải thiện ngay lập tức.”
Trí tuệ nhân tạo (AI) là chủ đề khác sẽ chiếm ưu thế trong chương trình nghị sự trong chuyến thăm của Tổng Thống Trump. Các cuộc đàm phán dự kiến sẽ tập trung vào việc thu hút đầu tư lớn hơn từ vùng Vịnh vào các công ty công nghệ Mỹ và tăng cường khả năng tiếp cận của khu vực này đối với các chip bán dẫn tiên tiến của Mỹ.
UAE và Ả Rập Xê Út đã và đang đầu tư hàng tỷ USD vào các lĩnh vực công nghệ và AI khi cố gắng đa dạng hóa nền kinh tế khỏi dầu mỏ. Đặc biệt, người Emiratis rất muốn khẳng định mình là một trung tâm AI toàn cầu.
Tuần trước, chính quyền Tổng Thống Trump đã bãi bỏ các quy định về chip thời Tổng Thống Biden, vốn đặt ra các hạn chế xuất khẩu chip tiên tiến của Mỹ tới hơn 120 quốc gia, bao gồm cả các nước vùng Vịnh.
Nhà Trắng dự kiến sẽ soạn thảo các quy tắc mới, có thể bao gồm đàm phán trực tiếp với các quốc gia như UAE.
Bà Young nhận định: “Đối với UAE, điều này là cực kỳ cần thiết. Họ đang tích cực xây dựng năng lực AI của mình. Vì vậy, việc tiếp cận công nghệ Mỹ là điều bắt buộc để trở thành tốt nhất.”
Trong khi sự chú ý đổ dồn vào việc Tổng Thống Trump lôi kéo vốn từ vùng Vịnh cho Mỹ, Ả Rập Xê Út cũng tập trung không kém vào việc thu hút đầu tư của Mỹ vào chương trình Tầm nhìn 2030 đầy tham vọng của mình.
Được dẫn dắt bởi các dự án xây dựng khổng lồ, chẳng hạn như việc xây dựng một thành phố tuyến tính có tên The Line, Tầm nhìn 2030 là trung tâm trong nỗ lực không ngừng của chính phủ Ả Rập Xê Út nhằm đa dạng hóa nền kinh tế của đất nước khỏi dầu mỏ. Chương trình này cũng bao gồm việc đầu tư nguồn lực vào giải trí, du lịch, khai thác mỏ và thể thao.
Tuy nhiên, đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Ả Rập Xê Út đã giảm năm thứ ba liên tiếp vào năm 2024, phản ánh những thách thức dai dẳng trong việc thu hút vốn từ nước ngoài.
Việc giá dầu toàn cầu giảm kể từ đầu năm càng gây áp lực lên tài chính của Riyadh, buộc nước này phải tăng nợ hoặc cắt giảm chi tiêu để duy trì các mục tiêu phát triển của mình.
Giá dầu đã giảm xuống mức thấp nhất trong bốn năm trong bối cảnh lo ngại ngày càng tăng rằng cuộc chiến thương mại có thể làm giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Sự sụt giảm này càng trầm trọng hơn khi nhóm các quốc gia sản xuất dầu mỏ, Opec+, công bố kế hoạch tăng sản lượng.
Ả Rập Xê Út là một phần của nhóm đó, và một số nhà bình luận cho rằng việc tăng sản lượng một phần là do mong muốn làm hài lòng Tổng Thống Trump, người đã kêu gọi giảm giá dầu. Các nhà phân tích khác lại cho rằng lý do là Opec+ vẫn tin tưởng vào sự tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu.
Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Ả Rập Xê Út, một tổ chức nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại giữa hai nước, hy vọng rằng chuyến thăm của Tổng Thống Trump sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp Mỹ khám phá thêm cơ hội tại Ả Rập Xê Út, đặc biệt trong các lĩnh vực như AI, chăm sóc sức khỏe và giáo dục.
Ông Huthaim Al Jalal, người đứng đầu văn phòng Riyadh của tổ chức này, nói với BBC rằng: “Chính phủ Ả Rập Xê Út đang tìm cách đầu tư mạnh vào các lĩnh vực này. Các công ty Ả Rập Xê Út rất muốn hợp tác với các công ty Mỹ.”
Các quan chức Ả Rập Xê Út được cho là tin tưởng rằng một số thỏa thuận trong các lĩnh vực này sẽ được ký kết trong chuyến thăm của Tổng Thống Trump.
Đối với Ả Rập Xê Út, chuyến thăm của Tổng Thống Trump là nhằm củng cố mối quan hệ với đồng minh phương Tây lâu đời nhất của họ – một mối quan hệ đã trở nên căng thẳng trong những năm dưới thời Tổng Thống Biden. Còn đối với Tổng Thống Trump, đó là việc đạt được các thỏa thuận đầu tư có thể được coi là một chiến thắng cho chương trình nghị sự kinh tế của ông.
Ông Shihabi nói thêm: “Tổng Thống Trump đang tìm kiếm một tiêu đề lớn về các khoản đầu tư lớn vào Mỹ, và ông sẽ đạt được điều đó từ chuyến đi này.”
Theo nguồn tin từ BBC News.
