Cuộc đụng độ đã bùng nổ trên đường phố thủ đô La Paz, Bolivia khi hàng trăm người ủng hộ cựu Tổng thống Evo Morales tuần hành về phía tòa án bầu cử cấp cao của nước này. Mục đích của họ là gây áp lực để đảm bảo ông Morales có thể tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống vào cuối năm nay.
Tình hình căng thẳng này diễn ra sau phán quyết của Tòa án Hiến pháp Bolivia, ngăn cản ông Morales, vị tổng thống bản địa đầu tiên lãnh đạo đất nước từ năm 2006 đến khi bị lật đổ năm 2019, tái tranh cử trong cuộc bầu cử ngày 17 tháng 8 tới. Vụ việc làm leo thang căng thẳng chính trị trong bối cảnh Bolivia đang trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong bốn thập kỷ.
Khi đoàn tuần hành tiến vào thủ đô La Paz, những người biểu tình muốn đăng ký ứng cử cho ông Morales đã đổ xô về phía Tòa án Bầu cử Tối cao, hô vang: “Đồng chí ơi, chúng ta muốn gì? Muốn Evo trở lại!”.
Lực lượng an ninh đã dựng rào chắn trên đường dẫn đến tòa án để ngăn chặn họ. Theo báo cáo của cảnh sát, các cuộc đụng độ giữa người biểu tình ném đá và cảnh sát bắn hơi cay đã khiến hai sĩ quan, một nhà báo và một người bán hàng địa phương bị thương.
“Họ đang dùng pháo và đá gây thương tích cho lực lượng của chúng tôi”, Chỉ huy cảnh sát Juan Russo cho biết. “Đây không phải là cuộc tuần hành ôn hòa.”
Chính quyền không báo cáo về bất kỳ thương tích nào trong số những người biểu tình, những người được nhìn thấy bị đẩy ngã, bị đưa vào xe cảnh sát và bị xịt hơi cay.
Quyết định nhất trí của tòa án hôm thứ Tư tuần trước đã giữ nguyên phán quyết trước đó cấm tổng thống phục vụ quá hai nhiệm kỳ. Ông Morales đã phục vụ ba nhiệm kỳ, và vào năm 2019, ông đã từ chức dưới áp lực của quân đội và phải sống lưu vong khi các cuộc biểu tình bùng nổ phản đối nỗ lực tranh cử nhiệm kỳ thứ tư chưa từng có tiền lệ của ông.
Ông Morales trở về Bolivia một năm sau đó khi cuộc bầu cử năm 2020 đưa ứng cử viên ưa thích của ông, Tổng thống Luis Arce, từ đảng Phong trào vì Chủ nghĩa Xã hội (Movement Toward Socialism) của ông lên nắm quyền.
Tổng thống Arce, người đã thông báo trước đó trong tuần này rằng ông sẽ không tái tranh cử, khẳng định rằng Tòa án Hiến pháp đã loại bỏ ông Morales, người thầy cũ nay trở thành đối thủ của ông, khỏi cuộc đua năm 2025.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nghi ngờ tính hợp pháp của phán quyết đó ở một quốc gia mà các cuộc xung đột chính trị làm suy yếu hệ thống tòa án và các tổng thống thường tìm cách đưa đồng minh của mình vào các vị trí quan trọng. Ông Morales cũng tuyên bố phán quyết mới nhất là tùy tiện và bị chi phối bởi những người đang nắm quyền.
Điều đáng nói là, sau khi ông Morales thất bại trong cuộc trưng cầu dân ý nhằm xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ khi còn đương chức, Tòa án Hiến pháp đã đưa ra phán quyết năm 2017 cho rằng việc ngăn cản ông tranh cử thêm một nhiệm kỳ sẽ vi phạm nhân quyền của ông. Phán quyết năm 2017 đó vẫn cho phép ông Morales đăng ký ứng cử, theo Oscar Hassentoufel, chủ tịch Tòa án Bầu cử Tối cao, và chính Tòa án Bầu cử sẽ quyết định liệu ông có đủ điều kiện hay không.
Bất chấp phán quyết mới nhất, ông Morales đã kêu gọi một cuộc tuần hành lớn huy động những người ủng hộ trung thành của mình ở các vùng nông thôn nhiệt đới. Họ từ lâu đã ủng hộ vị cựu lãnh đạo xuất thân từ người trồng coca này vì đã biến đổi đất nước trong nhiệm kỳ của ông – phân phối lại nguồn tài nguyên khí đốt tự nhiên của Bolivia và tìm kiếm sự hòa nhập lớn hơn cho đa số người dân bản địa.
Ông Morales không tham dự cuộc tuần hành vì lo sợ bị bắt theo cáo buộc buôn người mà ông cho rằng có động cơ chính trị. Chính phủ đã xác nhận nỗi lo sợ này hôm thứ Sáu. “Chúng tôi yêu cầu ông Morales tự nguyện đầu thú”, ông Eduardo del Castillo, một bộ trưởng cấp cao, cho biết. “Nếu chúng tôi thấy ông ấy đi lại trên đường phố, chúng tôi sẽ bắt giữ ông ấy.”
Thay vào đó, rất đông những người ủng hộ ông đã tuần hành trên đường phố thủ đô hôm thứ Sáu, đeo mặt nạ hình mặt ông Morales. “Evo Morales là mỗi người trong chúng tôi. Nếu họ muốn bắt giữ Evo Morales, họ cũng sẽ cần bắt giữ tất cả chúng tôi”, David Ochoa, đại diện của những người tuần hành, phát biểu.
Tin từ ABC News ngày 16/05/2025.
