Đây là bài viết ý kiến của hai nhà lãnh đạo người Iñupiaq bản địa Alaska, ông Charles Lampe và ông Nagruk Harcharek, về vấn đề quyền tự quyết đối với vùng đất của họ, đặc biệt là Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia Bắc Cực (ANWR).
Họ nhấn mạnh rằng vùng Coastal Plain rộng 19 triệu mẫu Anh trong ANWR là quê hương của người Iñupiaq từ xa xưa, nơi họ sinh sống và duy trì văn hóa, kinh tế. Cộng đồng Kaktovikmiut là những người duy nhất sống ngay trong khu vực này. Đối với họ, vùng đất này là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển.
Tuy nhiên, lịch sử cho thấy tiếng nói của người Iñupiaq thường bị bỏ qua trong các quyết định quan trọng liên quan đến đất đai của họ. Họ kể lại việc cộng đồng không được tham vấn khi luật ANILCA được thông qua năm 1980 mở rộng ANWR, và việc họ từng bị buộc phải di dời ba lần. Họ cảm thấy mình bị coi như một sự bất tiện chứ không phải con người.
Điều khiến các nhà lãnh đạo Iñupiaq bức xúc hiện nay là trong khi họ ủng hộ mạnh mẽ các nỗ lực của chính phủ liên bang nhằm thúc đẩy quyền tự quyết và tạo cơ hội phát triển kinh tế thông qua việc khai thác tài nguyên có trách nhiệm, thì các nhóm bên ngoài không có liên hệ gì với vùng đất và người dân Iñupiaq lại cố gắng cản trở. Họ cho rằng hành động này là sự gia trưởng, làm suy yếu khả năng tự quản lý đất đai và bảo tồn văn hóa Iñupiaq.
Họ giải thích rằng các dự án phát triển kinh tế trên quê hương họ là nền tảng của nền kinh tế khu vực. Hơn 95% doanh thu thuế của North Slope Borough đến từ việc đánh thuế cơ sở hạ tầng của các dự án này. Số tiền này được tái đầu tư vào cộng đồng, xây dựng trường học, bệnh viện, trung tâm giải trí, hệ thống nước sạch và cống rãnh hiện đại. Điều này đã giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống, nâng tuổi thọ trung bình từ 34 tuổi năm 1969 lên 77 tuổi hiện nay.
Các hành động gần đây của chính phủ liên bang và quyết định của Ủy ban Tài nguyên Hạ viện Hoa Kỳ nhằm khôi phục quyền phát triển đất đai đã mang lại hy vọng cho họ sau nhiều thập kỷ vận động. Tuy nhiên, họ biết rằng cuộc chiến vẫn chưa kết thúc khi các nhóm bên ngoài vẫn tiếp tục tìm cách lấn át tiếng nói của họ. Họ lấy ví dụ về một dự luật gần đây được đưa ra tại Quốc hội nhằm hạn chế quyền tự quyết của họ mà không tham vấn giới lãnh đạo bản địa.
Người Iñupiaq khẳng định họ là một phần không thể tách rời của môi trường và đã chăm sóc vùng đất này hàng nghìn năm. Họ sẽ không bao giờ đặt gia đình, văn hóa hay tương lai của mình vào rủi ro. Thông điệp của họ rất rõ ràng: đã đến lúc những người bên ngoài phải lắng nghe tiếng nói của họ, thay vì cố gắng nói thay mà không hiểu về cộng đồng, văn hóa hay nền kinh tế của họ. Họ trích lời từ Hội nghị các Dân tộc Bắc Cực: “Biến đổi khí hậu không thể là lý do để xâm phạm các quyền riêng biệt của chúng tôi với tư cách là các dân tộc bản địa.” Tương lai của vùng đất và cộng đồng Bắc Cực phải do chính người Iñupiaq – chứ không phải người ngoài – quyết định.
Theo báo Seattle Times.
