Sau những căng thẳng thương mại leo thang, Tổng Thống Donald Trump và Trung Quốc vừa đạt được một thỏa thuận tạm thời giảm thuế quan trong vòng 90 ngày. Đây được xem là một tín hiệu tích cực, mang lại chút “dễ thở” cho nền kinh tế toàn cầu, nhưng sự bất ổn và những tác động tiêu cực từ cuộc chiến thương mại có lẽ vẫn còn đó.
Theo thỏa thuận đạt được sau các cuộc đàm phán cuối tuần qua tại Thụy Sĩ, Mỹ sẽ giảm mức thuế nhập khẩu áp lên hàng hóa Trung Quốc từ 145% xuống còn 30%. Đáp lại, phía Trung Quốc cũng hạ thuế đối với hàng hóa Mỹ từ 125% xuống 10% trong khi hai bên tiếp tục thương lượng.
Tổng Thống Donald Trump đã tuyên bố đây là một chiến thắng, cho biết ông sẽ sớm trò chuyện với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để bàn cách duy trì mối quan hệ kinh tế giữa hai cường quốc lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, cần lưu ý là mức thuế hiện tại, dù đã giảm, vẫn cao hơn đáng kể so với thời điểm Tổng Thống Trump mới nhậm chức. Điều này, cùng với những động thái “lúc cứng lúc mềm” từ Nhà Trắng, có thể khiến các CEO, nhà đầu tư và người tiêu dùng vẫn cảm thấy bất an, ngần ngại đưa ra các quyết định mạo hiểm.
Dù mức thuế có thể thay đổi, Tổng Thống Trump và các cố vấn đã nhiều lần nhấn mạnh rằng hầu hết hàng nhập khẩu sẽ phải chịu mức thuế sàn khoảng 10%. Tổng Thống Trump cho biết mức 10% này là “đường cơ sở” của ông, áp dụng cho nhiều quốc gia sau đợt áp thuế mạnh tay hồi tháng Tư. Ông cũng nói thêm rằng doanh thu từ thuế quan sẽ được dùng để bù đắp cho kế hoạch cắt giảm thuế thu nhập sắp tới.
Một số chuyên gia nhận định, những xáo trộn vừa qua có thể là phép thử sức mạnh cho cả hai bên. Mỹ nhận ra tầm quan trọng của việc tiếp cận thị trường tiêu dùng khổng lồ của mình, trong khi Trung Quốc cũng hiểu rõ khả năng chống chịu trước các cú sốc bên ngoài. Theo giáo sư luật Taisu Zhang từ Đại học Yale, điểm tích cực nhất từ thỏa thuận này là cả hai bên có lẽ đã nhìn nhận thực tế hơn về nhau, từ đó có thể tìm được điểm chung khi Trung Quốc muốn tiêu dùng nhiều hơn còn Mỹ muốn sản xuất nhiều hơn.
Thị trường chứng khoán Mỹ đã phản ứng rất tích cực với tin tức này, chỉ số S&P 500 tăng mạnh sau khi thỏa thuận được công bố. Điều này cho thấy Tổng Thống Trump vẫn rất quan tâm đến phản ứng của thị trường tài chính, và có thể đây là một yếu tố ảnh hưởng đến các quyết định thương mại của ông trong tương lai.
Tuy nhiên, việc giảm thuế đột ngột cũng có thể gây ra hiệu ứng “bullwhip” (hiệu ứng cái roi da). Nếu mức thuế 145% trước đó khiến các chuyến tàu chở hàng từ Trung Quốc đến Mỹ giảm đi, thì việc giảm xuống 30% có thể tạo ra một làn sóng hàng hóa ồ ạt đổ về. Hàng tồn kho ở châu Á sẽ được gấp rút đưa lên tàu, gây tắc nghẽn tại các cảng và đẩy chi phí vận chuyển lên cao. Các công ty sẽ cố gắng đẩy mạnh xuất hàng trong 90 ngày này để tránh rủi ro thuế tăng trở lại sau đó.
Sự không chắc chắn vẫn là điều lớn nhất. Dù việc giảm thuế từ mức “cấm đoán và điên rồ” xuống mức “rất cao” là tin tốt trong ngắn hạn, nhưng nhìn lại những động thái khó lường của chính quyền Tổng Thống Trump trong vài tháng qua, thật khó để lạc quan về lâu dài, theo nhận định của nhà kinh tế Justin Wolfers từ Đại học Michigan.
Nền kinh tế Mỹ vẫn có thể chịu ảnh hưởng. Các doanh nghiệp đã lên kế hoạch dựa trên mức thuế 145% trước đó và có thể ngần ngại thay đổi chiến lược cho đến khi có chính sách lâu dài. Mức thuế 30% vẫn là một chi phí mà doanh nghiệp và người tiêu dùng phải gánh chịu, có thể kìm hãm việc tuyển dụng và mở rộng. “Trong 90 ngày tới, thuế với Trung Quốc sẽ thế nào? Tăng hay giảm từ 30%? Nếu tăng thì bao nhiêu? Tôi không biết, và nếu tôi là một công ty phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc, điều đó sẽ gây ra sự tê liệt,” Kevin Rinz, một chuyên gia từ Washington Center for Equitable Growth, chia sẻ. Ông Rinz cho rằng, kịch bản này có thể dẫn đến suy thoái trong vài năm tới.
Tin tức từ Associated Press, đăng trên Seattle Times ngày 12/05/2025.
