Tổng thống đương nhiệm Hoa Kỳ, Donald Trump, vừa ký một sắc lệnh hành pháp được kỳ vọng sẽ “thay đổi cuộc chơi” cho ngành đánh bắt cá thương mại của Mỹ. Sắc lệnh này đặt mục tiêu giảm bớt các quy định liên bang, với hy vọng vực dậy một trong những ngành công nghiệp lâu đời nhất quốc gia.
Đối với nhiều ngư dân, đây là một tín hiệu đáng mừng. Bà Virginia Olsen, người đã gắn bó hàng thập kỷ với nghề đánh bắt tôm hùm ở Maine, chia sẻ rằng ngành này đang đối mặt nhiều thách thức, từ cạnh tranh thương mại với Canada, các quy định chặt chẽ, cho đến sự xuất hiện của các trang trại điện gió ngoài khơi. Bà hy vọng sắc lệnh mới sẽ cho phép ngư dân tập trung vào công việc chính của họ: đánh bắt cá. Điều này đặc biệt quan trọng với những cộng đồng như Stonington, Maine – cảng tôm hùm sầm uất nhất nước Mỹ, nơi nền kinh tế gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nghề cá.
Tuy nhiên, sắc lệnh “Khôi phục năng lực cạnh tranh hải sản Mỹ” của Tổng thống Trump, được ký vào ngày 17/4, lại gây lo ngại cho các nhóm bảo tồn và nhiều nhà khoa học biển. Họ cho rằng đại dương cần được quản lý chặt chẽ hơn, chứ không phải ngược lại, khi mà hàng trăm quần thể cá và hải sản trên toàn cầu đã suy giảm đến mức báo động. Một nghiên cứu năm 2020 chỉ ra rằng 82% quần thể cá được khảo sát đang ở dưới mức có thể cho năng suất bền vững tối đa.
Sắc lệnh này dường như ưu tiên thương mại hơn là bảo tồn. Nó kêu gọi phát triển chiến lược thương mại hải sản toàn diện và xem xét lại các khu bảo tồn biển hiện có để có thể mở cửa cho hoạt động đánh bắt. Ít nhất một khu bảo tồn, Pacific Islands Heritage Marine National Monument, đã được mở cửa trở lại.
Nhiều ngư dân và hiệp hội ngành cá ủng hộ sắc lệnh này. Họ lập luận rằng các quy định chặt chẽ – dù nhằm bảo vệ nguồn lợi cá – lại khiến ngư dân Mỹ gặp bất lợi cạnh tranh so với các đội tàu nước ngoài không chịu gánh nặng tương tự. Đây là lý do chính khiến Mỹ phải nhập khẩu hơn hai phần ba lượng hải sản tiêu thụ, theo nguồn tin ABC News cho biết.
Bà Patrice McCarron, Giám đốc điều hành Hiệp hội Ngư dân Tôm hùm Maine, hoan nghênh sắc lệnh, nói rằng nó “ghi nhận những thách thức mà các gia đình và cộng đồng ngư dân của chúng ta đang đối mặt”. Ngư dân Don McHenan ở Maine cũng mong chờ được đánh bắt ở những khu vực từng bị đóng cửa và hy vọng tốc độ ban hành quy định mới sẽ chậm lại.
Mặc dù vậy, sự ủng hộ cho việc giảm quy định không phải là tuyệt đối trong cộng đồng ngư dân. Một số người tin rằng luật bảo tồn mạnh mẽ là cực kỳ quan trọng để bảo vệ các loài cá mà họ dựa vào để kiếm sống.
Tại Alaska, ngư dân thương mại Matt Wiebe, với hơn 50 năm kinh nghiệm đánh bắt cá hồi, bày tỏ sự “kinh hoàng” trước sắc lệnh. Ông lo ngại nó có thể gây hại cho nghề cá hồi sockeye ở Bristol Bay, vốn được ca ngợi vì quản lý bền vững. Ông dẫn chứng sự sụp đổ của nghề cá tuyết ở New England do đánh bắt quá mức như một bài học cảnh báo. Đối với ông, nỗ lực bảo tồn là để đảm bảo ông và con cháu vẫn có thể tiếp tục làm nghề trong tương lai.
Sắc lệnh được đưa ra trong bối cảnh ngư dân Mỹ đang phải vật lộn với những thách thức môi trường và sự suy giảm của một số loài từng có giá trị thương mại. Nghề tôm lịch sử của Maine đã đóng cửa hơn một thập kỷ trước, ngành cá hồi của California đang gặp khó khăn, và số lượng các loài cá bị đánh bắt quá mức theo danh sách liên bang đã tăng lên trong những năm gần đây. Bên cạnh đó, cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump với các nhà sản xuất hải sản lớn như Canada và Trung Quốc cũng tạo thêm sự bất ổn cho ngành.
Tóm lại, sắc lệnh mới của Tổng thống Trump mở ra một cuộc tranh luận lớn: liệu việc giảm bớt quy định có thực sự giúp ngành đánh bắt cá Mỹ cạnh tranh hơn hay sẽ đẩy nguồn lợi biển vào nguy hiểm? Thời gian sẽ trả lời, nhưng rõ ràng đây là một bước đi táo bạo, được một bộ phận ngư dân kỳ vọng là chiến lược “Nước Mỹ trên hết” cho ngành thủy sản, trong khi số khác lại lo ngại về hậu quả lâu dài cho môi trường và chính tương lai nghề nghiệp của họ.
