Mỹ và Ukraine đang tiến rất gần tới việc ký kết một thỏa thuận quan trọng về khoáng sản, sau nhiều tháng đàm phán đầy căng thẳng và phức tạp. Dù vẫn còn một vài vướng mắc nhỏ phút chót, thỏa thuận này được xem là trung tâm trong nỗ lực của Kyiv nhằm hàn gắn quan hệ với Tổng thống Mỹ Donald Trump và Nhà Trắng, đặc biệt trong bối cảnh ông Trump đang tìm cách dàn xếp hòa bình cho cuộc xung đột tại Ukraine.
Theo thông tin từ Fox News, Phó Thủ tướng thứ nhất Ukraine, bà Yulia Svyrydenko, đã bay tới Washington để ký kết thỏa thuận. Phiên bản mới nhất của văn kiện này đạt được sau khi Kyiv nhận được một nhượng bộ đáng kể từ chính quyền Trump: chỉ khoản viện trợ quân sự trong tương lai mới được tính là đóng góp của Mỹ vào thỏa thuận.
Trước đó, vào tháng 2, Tổng thống Trump từng bày tỏ mong muốn tiếp cận các loại khoáng sản quý hiếm của Ukraine như một điều kiện để tiếp tục hỗ trợ quân sự, coi đó là khoản bồi hoàn cho hàng tỷ USD viện trợ mà Mỹ đã cung cấp. Một cuộc tranh cãi gay gắt giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy tại Phòng Bầu dục hồi tháng 2 đã khiến các cuộc đàm phán bị đình trệ, dù sau đó hai nhà lãnh đạo đã gặp lại nhau tại Rome.
Dự thảo thỏa thuận mới, theo Reuters, quy định hai nước sẽ thành lập một quỹ tái thiết chung, được tài trợ 50% từ lợi nhuận các giấy phép khai thác khoáng sản mới của Ukraine. Mỹ sẽ được ưu tiên tiếp cận các thỏa thuận tài nguyên thiên nhiên mới, nhưng không tự động được chia sẻ tài sản khoáng sản hay hạ tầng khí đốt của Ukraine. Quan trọng là, Ukraine sẽ không phải hoàn trả các khoản viện trợ mà Mỹ đã cung cấp trong quá khứ.
Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal nhận định đây là một thỏa thuận chiến lược nhằm tạo ra một quỹ đối tác đầu tư, một giao dịch quốc tế bình đẳng và tốt đẹp cho việc cùng đầu tư vào phát triển và phục hồi Ukraine.
Tuy nhiên, một trở ngại phát sinh khi bà Svyrydenko đang trên đường tới Washington. Các quan chức Mỹ được cho là yêu cầu Ukraine ký đồng thời ba văn kiện: khung thỏa thuận, thỏa thuận chi tiết về quỹ và một văn bản kỹ thuật. Phía Ukraine cho rằng điều này không thể thực hiện ngay lập tức vì cần có sự phê chuẩn của quốc hội. Theo Financial Times, đội ngũ của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã nói với bà Svyrydenko rằng bà nên “sẵn sàng ký tất cả các thỏa thuận, hoặc quay về nước”.
Mỹ quan tâm đến hơn 20 loại nguyên liệu thô được coi là cực kỳ quan trọng về mặt chiến lược, bao gồm cả dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Trong số đó có trữ lượng titan (dùng trong sản xuất máy bay), uranium (dùng cho năng lượng hạt nhân, thiết bị y tế, vũ khí), lithium, than chì và mangan (dùng trong pin xe điện) của Ukraine.
Khác với dự thảo trước đó, thỏa thuận lần này không mâu thuẫn với lộ trình gia nhập Liên minh châu Âu của Ukraine, một điều khoản quan trọng đối với Kyiv. Hai bên đã ký một biên bản ghi nhớ vào ngày 18 tháng 4, đặt mục tiêu hoàn tất đàm phán trước ngày 26 tháng 4 và ký kết thỏa thuận sớm nhất có thể.
Tin từ Fox News ngày 30/04/2025, có tham khảo nguồn từ Reuters và Associated Press.
