Trong bối cảnh nỗi cô đơn ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối trong xã hội hiện đại, đặc biệt là ở Mỹ, ông trùm Meta, Mark Zuckerberg, mới đây đã đưa ra một ý tưởng gây tranh cãi. Ông cho rằng các chatbot trí tuệ nhân tạo (AI) của Meta có thể đóng vai trò như những người bạn, giúp giải quyết “đại dịch cô đơn” này.
Theo ông Zuckerberg, người Mỹ trung bình có chưa đến ba người bạn thân, trong khi nhu cầu thực tế có thể lên tới khoảng 15 người. Thay vì khuyến khích mọi người kết nối thật sự với nhau, ông lại muốn tạo ra trải nghiệm “bạn bè” giả lập bằng công nghệ. Điều này gợi nhớ đến bộ phim “Her” năm 2013, nơi nhân vật chính yêu một hệ điều hành AI.
Tuy nhiên, ý tưởng này vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ nhiều chuyên gia và nhà bình luận. Họ cảnh báo rằng việc để công nghệ “thiết kế” các mối quan hệ con người là một ý tưởng tồi tệ, nhất là khi chúng ta đã thấy những tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với cá nhân, đặc biệt là giới trẻ.
Mối quan hệ con người vốn dĩ rất phức tạp và “lộn xộn”, không hề hoàn hảo. Từ việc có bạn tưởng tượng khi còn nhỏ cho đến những mối quan hệ bạn bè hay tình cảm không trọn vẹn, tất cả đều là một phần của trải nghiệm sống, giúp chúng ta học hỏi và trưởng thành. Một người bạn tưởng tượng là sự sáng tạo của riêng bạn và bạn hoàn toàn kiểm soát được. Còn những mối quan hệ thật, dù có lúc không như ý, vẫn mang lại cả điều tốt lẫn điều xấu, những bài học giúp ta phát triển.
Các chatbot “bạn bè” AI khai thác mong muốn kết nối của con người một cách phi nhân tính. Chúng giả vờ có cảm xúc và sự kết nối để “bẫy” và cuối cùng là kiểm soát người dùng. Đây giống như một hình thức “catfishing” (lừa đảo tình cảm qua mạng) ở mức độ cao hơn, trớ trêu thay lại có sự đồng ý của người dùng.
Việc tạo ra ảo tưởng về một tình bạn hoặc mối quan hệ lãng mạn hoàn hảo, lâu dài bằng AI sẽ đặt ra một tiêu chuẩn bất khả thi cho các kết nối thật. Điều này có thể khiến mọi người rút lui khỏi xã hội và các mối quan hệ thực tế, thay vì chủ động tìm kiếm chúng. Mối quan hệ với chatbot không phải là viễn cảnh lý tưởng mà là một tương lai đáng sợ.
Tất nhiên, chatbot AI không phải là kết nối giả duy nhất mà công nghệ tạo ra. Các nền tảng như Only Fans, nơi người dùng chi hàng tỷ đô la để tương tác với những người hấp dẫn, mà nhiều khi người thật lại thuê người khác để chat hộ, cũng là một ví dụ. Tuy nhiên, những hình thức này chưa có khả năng kết nối 24/7 và sự thân mật giả tạo lâu dài như AI có thể tạo ra.
Dù thế nào đi nữa, AI sẽ thiếu đi cảm xúc thật, bao gồm cả sự đồng cảm. Chúng có thể giả vờ, nhưng không thể thực sự cảm nhận. Tuy nhiên, khi con người bắt đầu gắn kết cảm xúc với công nghệ và cảm thấy thương cảm cho chúng, chúng sẽ mặc nhiên được “nhân hóa”. Đây là một mối lo ngại thực sự, không phải về tự động hóa mà là về sự “nhân hóa” công nghệ.
Một khảo sát gần đây cho thấy, một phần tư người trẻ tuổi đã tin rằng AI có tiềm năng thay thế các mối quan hệ lãng mạn ngoài đời thực. Các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng việc tìm kiếm bạn đồng hành là một trong những mục đích sử dụng hàng đầu của một số chatbot hiện nay.
Đây thực sự là một con đường nguy hiểm cho nhân loại. Con người cần nhiều hơn những cú “hit dopamine” từ màn hình điện thoại. Chúng ta cần tương tác thật, bằng xương bằng thịt, để phát triển, để sinh sôi nảy nở và để có quyền tự chủ cá nhân.
Thay vì dán mắt vào điện thoại, mọi người nên được khuyến khích ra ngoài, gặp gỡ những người thật và tận hưởng thế giới thực mà chúng ta đang sống, chứ không phải thế giới ảo do công nghệ tạo ra.
Theo nguồn tin Fox News ngày 9/5/2025.
