Theo NBC News, một nghiên cứu mới cho thấy đa số người Mỹ không đồng ý rằng tổng thống có quyền hành động mà không bị ràng buộc bởi tòa án và Quốc hội. Tuy nhiên, quan điểm về vấn đề này lại chia rẽ theo đảng phái, trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump liên tục đối đầu với các thẩm phán về các chính sách của chính quyền.
Một loạt thay đổi chính sách do Trump ban hành đã bị các thẩm phán liên bang tạm thời chặn sau khi bị thách thức tại tòa, bao gồm các động thái nhằm chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, cho phép nhân viên Bộ Hiệu quả Chính phủ truy cập hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính, giảm tỷ lệ thu hồi chi phí gián tiếp cho tất cả các khoản tài trợ do Viện Y tế Quốc gia cấp, loại bỏ Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ, v.v.
Theo một nghiên cứu của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội (Congressional Research Service) độc lập, ít nhất 17 chính sách đã bị chặn theo cách này trong hai tháng đầu tiên của chính quyền thứ hai, so với 19 lần chặn như vậy trong toàn bộ chính quyền Obama và 24 lần dưới thời chính quyền Biden.
Những con số này cho thấy phần lớn những gì chính quyền Trump đã làm đều bị tranh cãi tại tòa và Trump cùng các đồng minh của ông đã phản công mạnh mẽ vào hệ thống tư pháp khi các thẩm phán chặn các chính sách của họ. Trump thậm chí còn kêu gọi luận tội một thẩm phán đã đưa ra phán quyết chống lại ông, dẫn đến một lời khiển trách hiếm hoi từ Chánh án John Roberts. Phó Tổng thống JD Vance thì cho rằng “Các thẩm phán không được phép kiểm soát quyền lực hợp pháp của hành pháp”, trong khi Tom Holman, quan chức phụ trách vấn đề biên giới, tuyên bố “Tôi không quan tâm các thẩm phán nghĩ gì” khi được hỏi về các nỗ lực tư pháp nhằm ngăn chặn trục xuất.
Để trả lời câu hỏi liệu công chúng có đồng tình với quan điểm rằng tổng thống có quyền bỏ qua mong muốn của tòa án và Quốc hội hay không, các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chính sách Công Annenberg (Annenberg Public Policy Center) đã thực hiện một nghiên cứu vào tháng trước, phỏng vấn 1.363 người Mỹ từ ngày 6-16 tháng 3 về sáu câu hỏi nhằm đánh giá sự ủng hộ của họ đối với hệ thống kiểm tra và cân bằng quyền lực.
Dữ liệu cho thấy rõ ràng: Người Mỹ không cho rằng tổng thống có quyền hành động mà không bị ràng buộc bởi tòa án và Quốc hội. Đa số công chúng bác bỏ tuyên bố rằng tổng thống nên có quyền lực vô hạn. Mặc dù đảng Cộng hòa ủng hộ quyền hành pháp lớn hơn khi Trump đang ở Nhà Trắng, nhưng phần lớn họ vẫn bác bỏ các tuyên bố về quyền lực đơn phương.
Thay vào đó, cả đảng Dân chủ, đảng Cộng hòa và những người độc lập đều tin rằng tòa án và Quốc hội nên có thể kiểm tra hành động của tổng thống. Một ngoại lệ nhỏ là đa số đảng Cộng hòa cho rằng tổng thống nên có quyền quyết định cách các cơ quan hành pháp nên thực thi luật. Tuy nhiên, ngay cả ở đây, đó chỉ là một đa số nhỏ.
Ví dụ, chỉ 16% số người được hỏi cho rằng tổng thống có thể bỏ qua các quyết định của tòa án mà ông ta tin là xâm phạm quyền hiến định của mình, bao gồm 27% đảng viên Cộng hòa. Về câu hỏi liệu tổng thống có quyền ban hành chính sách mà không cần Quốc hội bỏ phiếu hay không, 20% số người được hỏi đồng ý, bao gồm một phần ba số đảng viên Cộng hòa.
Nói rộng hơn, 58% tổng số người được hỏi đồng ý với tuyên bố rằng tòa án ngăn chặn các quan chức được bầu lạm dụng quyền lực, bao gồm 51% đảng viên Cộng hòa. Và 84% tổng số người được hỏi đồng ý rằng tòa án đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống chính phủ của chúng ta, với rất ít sự khác biệt giữa các đảng phái.
Việc công chúng, bao gồm cả đảng viên Cộng hòa, không ủng hộ các nỗ lực bỏ qua và khuất phục các nhánh khác của chính phủ là rất quan trọng, đặc biệt là vào thời điểm có rất nhiều thách thức quan trọng đối với hành động của hành pháp đang được giải quyết tại tòa án.
Việc các thẩm phán có thể chặn các loại chính sách này là một ví dụ về hệ thống kiểm tra và cân bằng quyền lực của Hoa Kỳ đang hoạt động: Các cá nhân có thể kiện và yêu cầu tòa án xem xét các hành động của chính quyền, và nếu tòa án phán quyết rằng hành động đó vi phạm luật pháp hoặc Hiến pháp Hoa Kỳ, họ có thể chặn các chính sách đó được ban hành.
Hạn chế đối với các tòa án là họ không thể tự mình thực thi các phán quyết của mình, mà thay vào đó phụ thuộc vào tổng thống, Quốc hội và công chúng tin vào hệ thống hiến pháp của chúng ta đủ để tuân theo chúng. Nhưng như Thomas Paine đã viết trong “Common Sense” giữa bối cảnh khai sinh ra Hoa Kỳ, “ở Mỹ, luật pháp là vua. Vì trong các chính phủ chuyên chế, nhà vua là luật, thì ở các quốc gia tự do, luật pháp phải là vua; và không nên có ai khác”.
Theo Matthew Levendusky và Shawn Patterson – NBC News
