Cuộc đua vào Thượng viện Philippines vừa qua đã mang lại những kết quả bất ngờ, cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ đối với các đồng minh chủ chốt của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte, hiện đang bị tạm giam, cùng với hai ứng viên đối lập theo đường lối tự do. Đây được xem là một đòn giáng mạnh vào chính quyền Tổng thống Ferdinand Marcos Jr., khi các ứng viên của ông không đạt được kết quả như kỳ vọng trong cuộc bầu cử giữa kỳ – giai đoạn mà ảnh hưởng của tổng thống thường rất lớn, theo nhận định của các nhà phân tích.
Trong số 12 ghế Thượng viện được quyết định, có 5 người được Phó Tổng thống Sara Duterte, con gái ông Rodrigo Duterte, hậu thuẫn. Đáng chú ý, trong số này có cả em gái Tổng thống Marcos là Imee Marcos và Camille Villar, một ứng viên thuộc liên minh Marcos từ một gia đình chính trị giàu có. 5 người khác liên kết với Tổng thống Marcos, trong khi hai người chiến thắng gây bất ngờ lại đến từ phe đối lập. Hai đồng minh của ông Duterte nằm trong top 5 người dẫn đầu.
Christopher Go, cựu thành viên nội các dưới thời ông Duterte cha, dẫn đầu danh sách những người thắng cử Thượng viện với hơn 27 triệu phiếu. Ronald dela Rosa, cựu cảnh sát trưởng quốc gia đầu tiên của ông Duterte và là người thực thi chiến dịch chống ma túy đẫm máu, đứng thứ ba.
Kết quả này không chỉ củng cố vị thế của phe Duterte mà còn tạo lợi thế cho Phó Tổng thống Sara Duterte trước phiên xét xử luận tội của bà tại Thượng viện dự kiến vào tháng Bảy tới. Bà Sara Duterte bị luận tội với nhiều cáo buộc, bao gồm lạm dụng công quỹ và âm mưu ám sát Tổng thống Marcos – điều bà cho là một vụ ‘ám sát chính trị’. Để được trắng án, bà cần ít nhất 9 phiếu trong số 24 thượng nghị sĩ.
Mối quan hệ giữa Tổng thống Marcos và Phó Tổng thống Sara Duterte, vốn liên minh để chiến thắng cuộc tổng tuyển cử năm 2022, đã xấu đi do khác biệt chính trị. Sự rạn nứt này lên đến đỉnh điểm khi bà Sara Duterte bị luận tội vào tháng Hai và cha bà bị bắt giữ, sau đó được bàn giao cho Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC).
Ngay cả khi bị tạm giam cách xa hàng nghìn dặm tại Tòa án Hình sự Quốc tế ở The Hague (Hà Lan) từ tháng 3, cựu Tổng thống Rodrigo Duterte vẫn tái đắc cử chức Thị trưởng Thành phố Davao với số phiếu áp đảo. Luật pháp Philippines cho phép các ứng viên đối mặt với cáo buộc hình sự, kể cả khi đang bị tạm giam, vẫn có thể tranh cử trừ khi họ đã bị kết án và đã hết các thủ tục kháng cáo.
Các nhà phân tích chính trị nhận định, kết quả bầu cử Thượng viện phản ánh ‘một lá phiếu chống lại chính quyền’ hiện tại. Mặc dù không hoàn toàn là phiếu bầu cho phe Duterte vì nhiều ứng viên chống Duterte cũng thắng cử ở Hạ viện, nhưng đây dường như là một cuộc trưng cầu dân ý về Tổng thống và chính phủ, và kết quả cho thấy họ đã thất bại, theo phân tích từ Ronald Llamas.
Theo tin từ Associated Press ngày 16/05/2025, vụ luận tội bà Sara Duterte sẽ là một thách thức khó khăn nhưng không phải là không thể vượt qua, đặc biệt khi bà đã có thêm sự ủng hộ từ kết quả bầu cử vừa rồi.
