Theo báo cáo mới nhất từ Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch – HRW), lực lượng chính phủ Burkina Faso được cho là đã sát hại ít nhất 100 dân thường trong một cuộc tấn công hồi tháng 3 vừa qua, gần thị trấn Solenzo ở phía tây nước này.
Dựa trên lời kể của các nạn nhân và video lan truyền trên mạng xã hội, HRW cho biết những kẻ tấn công là lực lượng đặc nhiệm của Burkina Faso cùng các thành viên của lực lượng dân quân thân chính phủ có tên Tình nguyện viên Bảo vệ Tổ quốc. Các nạn nhân đều là người Fulani, một cộng đồng dân tộc du mục phổ biến trong khu vực. Chính phủ Burkina Faso từ lâu đã cáo buộc cộng đồng này ủng hộ các phiến quân Hồi giáo.
Trước đó, HRW từng đưa ra báo cáo ban đầu về khả năng chính phủ liên quan dựa trên bằng chứng video, dù chưa kết luận dứt khoát. Phía chính phủ đã kịch liệt phủ nhận, lên án việc lan truyền “thông tin sai lệch” nhằm phá hoại sự đoàn kết xã hội.
Bà Ilaria Allegrozzi, nhà nghiên cứu cấp cao về vùng Sahel của HRW, nhấn mạnh rằng các video về vụ thảm sát chỉ là một phần câu chuyện. Nghiên cứu sâu hơn cho thấy quân đội Burkina Faso phải chịu trách nhiệm về vụ giết hại hàng loạt dân thường Fulani này, và sau đó là các cuộc trả đũa đẫm máu từ nhóm vũ trang Hồi giáo. HRW kêu gọi chính phủ điều tra công tâm và truy tố những người có trách nhiệm.
Burkina Faso, quốc gia không giáp biển với 23 triệu dân, đã trở thành biểu tượng cho cuộc khủng hoảng an ninh tại vùng Sahel những năm gần đây. Bạo lực từ các nhóm cực đoan liên kết với Al-Qaeda và Nhà nước Hồi giáo, cùng với cuộc chiến chống lại chúng, đã làm rung chuyển đất nước.
Chính quyền quân sự lên nắm quyền từ năm 2022 đã không mang lại sự ổn định như đã hứa. Ước tính thận trọng cho thấy hơn 60% lãnh thổ nước này hiện nằm ngoài tầm kiểm soát của chính phủ, hơn 2,1 triệu người mất nhà cửa và gần 6,5 triệu người cần viện trợ nhân đạo để tồn tại.
Cuộc tấn công tại vùng Boucle du Mouhoun phía tây, bao gồm Solenzo và các thị trấn lân cận, diễn ra từ ngày 27/2 đến 2/4, với sự tham gia của hàng trăm binh sĩ chính phủ và cả máy bay không người lái, theo lời kể của nhân chứng trong báo cáo. Một người chăn nuôi Fulani 44 tuổi từ Solenzo kể lại rằng lực lượng dân quân thân chính phủ đã “bắn chúng tôi như thú vật, trong khi drone bay lượn trên đầu. Nhiều phụ nữ và trẻ em đã chết vì không chạy kịp”.
Sau cuộc tấn công, hàng trăm cư dân Fulani đã phải chạy trốn sang nước láng giềng Mali. Một người đàn ông 53 tuổi từ Solenzo chua xót nói: “Hôm nay, trong cả tỉnh này, không còn người Fulani nào nữa – họ đều đã chạy trốn, bị giết hoặc bị bắt làm con tin. Chỉ còn lại các cộng đồng (sắc tộc) khác”.
Báo cáo cũng cho biết, sau khi lực lượng chính phủ rút đi, các tay súng thánh chiến từ nhóm JNIM đã quay trở lại các thị trấn và thực hiện các vụ trả đũa, nhắm vào những người đàn ông mà chúng coi là cộng tác viên của quân đội. Một phụ nữ 60 tuổi chứng kiến các vụ lạm dụng của JNIM tại làng Tiao vào ngày 5/4 kể lại: “Tất cả đàn ông đều bị hành quyết trước trung tâm y tế. Tôi đếm được tới 70 thi thể”.
Các nhà phân tích nhận định, chiến lược leo thang quân sự của chính quyền quân sự, bao gồm việc tuyển mộ ồ ạt dân thường vào các đơn vị dân quân được huấn luyện kém, đã làm trầm trọng thêm căng thẳng giữa các nhóm sắc tộc. Việc thu thập thông tin chính xác về tình hình tại Burkina Faso là vô cùng khó khăn do chính quyền quân sự đã thiết lập một hệ thống kiểm duyệt ngầm. Những người dám lên tiếng có thể bị bắt cóc, bỏ tù hoặc cưỡng bức nhập ngũ một cách công khai, theo nguồn tin từ Associated Press.
