Hamas vừa thông báo sẽ trả tự do cho Edan Alexander, một binh sĩ mang hai quốc tịch Mỹ và Israel, người đã bị bắt làm con tin tại Dải Gaza hơn 19 tháng qua. Động thái này dự kiến diễn ra vào thứ Hai và được xem là một cử chỉ thiện chí hướng tới chính quyền Tổng Thống Donald Trump, đồng thời có thể mở đường cho một lệnh ngừng bắn mới giữa các bên.
Edan Alexander bị bắt từ căn cứ quân sự ở miền nam Israel trong cuộc tấn công xuyên biên giới của Hamas vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, sự kiện đã châm ngòi cho cuộc chiến ở Gaza. Nếu được thả, đây sẽ là lần đầu tiên có con tin được tự do kể từ khi lệnh ngừng bắn kéo dài 8 tuần giữa Israel và Hamas sụp đổ vào tháng 3 vừa qua.
Sau khi lệnh ngừng bắn chấm dứt, Israel đã tăng cường các cuộc tấn công dữ dội vào Gaza, khiến hàng trăm người thiệt mạng. Israel cũng tuyên bố sẽ đẩy mạnh chiến dịch quân sự, bao gồm cả việc chiếm đóng lãnh thổ và tiếp tục di dời dân cư. Việc Israel phong tỏa mọi nguồn nhập khẩu vào Gaza cũng làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo tại đây. Phía Israel cho biết các biện pháp này nhằm gây áp lực buộc Hamas phải chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn theo các điều khoản của Israel.
Israel ước tính vẫn còn 59 con tin bị giam giữ, trong đó khoảng 24 người được cho là còn sống. Nhiều trong số 250 con tin bị các tay súng do Hamas dẫn đầu bắt giữ trong cuộc tấn công năm 2023 đã được trả tự do trong các thỏa thuận ngừng bắn trước đó.
Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump, người dự kiến có chuyến công du Trung Đông đầu tiên vào thứ Ba tới, đã bình luận về việc thả con tin này. Ông Trump nói rằng đây là “một bước đi thiện chí hướng tới Hoa Kỳ và nỗ lực của các nhà trung gian hòa giải – Qatar và Ai Cập – nhằm chấm dứt cuộc chiến rất tàn khốc này và đưa TẤT CẢ các con tin còn sống và thi thể về với người thân”. Tổng Thống Trump bày tỏ hy vọng đây là “bước đi cuối cùng cần thiết để chấm dứt cuộc xung đột tàn bạo này” và mong chờ ngày ăn mừng đó.
Theo tin từ Associated Press, Tổng Thống Trump sẽ đến Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, nhưng không có lịch trình dừng chân tại Israel. Tuy nhiên, một đặc phái viên của Tổng Thống Trump là Steve Witkoff dự kiến sẽ đến Israel vào thứ Hai để gặp Nội các an ninh của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, thảo luận về đàm phán hạt nhân với Iran và nỗ lực giải cứu thêm con tin.
Văn phòng Thủ tướng Netanyahu cũng xác nhận việc Alexander dự kiến được thả nhưng khẳng định Israel không đưa ra bất kỳ nhượng bộ nào cho việc này. Tuyên bố nêu rõ Israel không cam kết ngừng bắn hay trả tự do cho tù nhân Palestine như một phần của thỏa thuận, mà chỉ đồng ý tạo ra một “hành lang an toàn” để Alexander trở về.
Phía Israel cho biết vẫn sẽ tiếp tục kế hoạch tăng cường tấn công ở Gaza bất chấp việc con tin được thả, nhưng sẽ tạm hoãn cho đến sau chuyến thăm Trung Đông của Tổng Thống Trump trong tuần này, nhằm tạo không gian cho một thỏa thuận ngừng bắn tiềm năng mới.
Việc giải cứu con tin lần này, được cho là có vai trò của chính quyền Mỹ, đã gây ra phản ứng trái chiều tại Israel. Thủ tướng Netanyahu phải đối mặt với chỉ trích từ dư luận, cáo buộc ông phải dựa vào một nhà lãnh đạo nước ngoài để giúp giải thoát các con tin còn lại. Tại phiên tòa xét xử cáo buộc tham nhũng của mình, một phụ nữ trong phòng xử đã đặt câu hỏi liệu ông có “xấu hổ khi Tổng Thống Hoa Kỳ đang cứu công dân của ông ấy, còn ông lại bỏ mặc họ chết trong cảnh giam cầm?”.
Những người chỉ trích cho rằng Thủ tướng Netanyahu chưa làm đủ để giải cứu con tin và việc ông kiên quyết duy trì cuộc chiến ở Gaza là có động cơ chính trị. Ngược lại, ông Netanyahu khẳng định mục tiêu kép của Israel là giải phóng con tin và tiêu diệt Hamas.
Cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 năm 2023 của các tay súng do Hamas dẫn đầu đã khiến 1.200 người Israel thiệt mạng và bắt giữ 250 con tin. Chiến dịch trả đũa của Israel đã làm hơn 52.800 người Palestine thiệt mạng (theo số liệu của Bộ Y tế Gaza, không phân biệt chiến binh hay dân thường), san phẳng phần lớn cảnh quan đô thị ở Gaza và khiến 90% dân số phải di dời, nhiều lần.
