Một số thành viên trong chính quyền Tổng Thống Trump gần đây đã đề cập đến khả năng đình chỉ một nguyên tắc nền tảng của Hiến pháp Hoa Kỳ: Habeas Corpus, bảo vệ người dân khỏi việc giam giữ bất hợp pháp.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem đã mô tả sai nguyên tắc này tại một phiên điều trần trước Thượng viện, cho rằng đó là “quyền hiến định” của tổng thống trong việc trục xuất người dân. Bà Noem cũng nói rằng Tổng Thống có quyền đình chỉ Habeas Corpus, một hành động mà các quan chức trong chính quyền Tổng Thống Trump đã cân nhắc, mặc dù các chuyên gia pháp lý nói rằng chỉ có Quốc hội mới có thể làm điều này.
Vậy, Habeas Corpus hoạt động như thế nào?
Habeas Corpus, được ghi trong Điều khoản đầu tiên của Hiến pháp, giúp đảm bảo rằng mọi người không bị giam giữ mà không có căn cứ pháp lý hợp lệ. Nếu ai đó tin rằng một người đang bị giam giữ bất hợp pháp, họ có thể yêu cầu thẩm phán ban hành “lệnh” Habeas Corpus – về cơ bản là một lệnh của tòa án – yêu cầu bên giam giữ người đó đưa họ ra tòa và chứng minh rằng họ có thẩm quyền làm như vậy. Nếu thẩm phán thấy rằng họ không có thẩm quyền, người bị giam giữ phải được trả tự do.
Giáo sư luật hiến pháp Amanda Tyler tại Đại học California, Berkeley, gọi Habeas Corpus là “một trong những khía cạnh nền tảng nhất của luật pháp và hiến pháp Hoa Kỳ”. Bà Tyler nói: “Điều này trao quyền cho các tòa án bảo vệ tự do cá nhân. Thật khó để tưởng tượng điều gì có thể quan trọng hơn vai trò của tòa án trong cấu trúc hiến pháp của chúng ta”. Trong tiếng Latinh, Habeas Corpus có nghĩa là “rằng bạn có cơ thể”.
Theo New York Times, Habeas Corpus đã bị đình chỉ bốn lần ở cấp liên bang tại Hoa Kỳ, gần đây nhất là vào năm 1941, ở Hawaii, sau cuộc tấn công vào Trân Châu Cảng.
Nó cũng đã bị đình chỉ trong thời kỳ Tái thiết để ngăn chặn bạo lực của Ku Klux Klan, và vào năm 1905 ở Philippines khi nó là một lãnh thổ của Hoa Kỳ và có một cuộc nổi dậy chống lại quân đội Hoa Kỳ.
Năm 1861, Abraham Lincoln đã đình chỉ Habeas Corpus trong Nội chiến. Động thái của ông đã bị thách thức và không nhận được sự chấp thuận của Quốc hội cho đến năm 1863.
