Tin tức về việc Giáo hội Công giáo toàn cầu lần đầu tiên có một vị Giáo hoàng sinh ra tại Hoa Kỳ, Đức Giáo hoàng Leo XIV, đã được chào đón bởi các tín hữu Công giáo thuộc mọi khuynh hướng tư tưởng tại quê nhà của ngài. Điều này đặt ra câu hỏi liệu ngài có thể xoa dịu những chia rạn sâu sắc trong hàng ngũ giáo dân hay không.
Đối với những người Công giáo Mỹ theo khuynh hướng cấp tiến, có sự lạc quan rằng Đức Leo XIV sẽ tiếp nối những nỗ lực của Đức Giáo hoàng Francis trong việc tiếp cận người nghèo và những người bị gạt ra ngoài lề xã hội, bao gồm cả người di dân. Họ hy vọng ngài sẽ tạo đối trọng với một số chính sách của chính quyền Tổng Thống Trump mà họ không đồng tình.
Ngược lại, những người Công giáo theo khuynh hướng bảo thủ hy vọng vị Giáo hoàng mới sẽ kiên định duy trì giáo lý truyền thống của Giáo hội, bao gồm lập trường phản đối phá thai, hôn nhân đồng giới và việc phong chức cho phụ nữ.
Một lý do để hy vọng là vị Giáo hoàng mới đã thể hiện rõ ràng – qua những phát biểu và khẩu hiệu của mình – rằng sự hiệp nhất trong Giáo hội toàn cầu sẽ là ưu tiên hàng đầu.
Giáo sư Steven Millies, chuyên gia về thần học công cộng tại Liên minh Thần học Công giáo ở Chicago, nhận xét: “Trong những ngày đầu này, ngài vẫn như một chiếc bình rỗng. Cho đến khi chúng ta hiểu rõ hơn về ngài, chúng ta có thể đổ đầy những kỳ vọng của mình vào đó.”
Ông John McGreevy, Hiệu trưởng Đại học Notre Dame và là nhà sử học về Công giáo, cho biết ông “hoàn toàn choáng váng” sau thông báo về việc bầu chọn Giáo hoàng, vì trước đó quan niệm phổ biến là một Giáo hoàng từ Hoa Kỳ gần như là điều không thể.
Tuy nhiên, ông McGreevy nhấn mạnh rằng Đức Leo XIV là “một công dân Công giáo toàn cầu”, dẫn chứng thời gian ngài phục vụ tại Peru, Vatican và lãnh đạo một dòng tu quốc tế. “Mặc dù ngài là người Mỹ, và chúng tôi rất tự hào về điều đó, nhưng khó có thể nghĩ ra ai lại gắn bó sâu sắc với Giáo hội toàn cầu hơn ngài,” ông nói.
Mối quan hệ của Đức Giáo hoàng Leo XIV với các giám mục và Giáo hội Công giáo Hoa Kỳ rộng lớn hơn vẫn còn là điều cần thời gian để xác định. Những dấu hiệu ban đầu cho thấy có thể sẽ có một số điểm tương đồng với Đức Giáo hoàng Francis, điều này có thể dẫn đến những khác biệt tiếp tục với các giám mục bảo thủ ở Mỹ.
Dự kiến sẽ có một số căng thẳng giữa Vatican và Tòa Bạch Ốc về các vấn đề di dân và biến đổi khí hậu, hai trong số những ưu tiên chính của Đức Francis và có khả năng sẽ được Đức Leo XIV tái khẳng định.
Một giáo sư khác, Chad Pecknold từ Đại học Công giáo Hoa Kỳ, bày tỏ rằng Đức Francis dường như không thích hoặc hiểu lầm về Hoa Kỳ. “Với Đức Leo XIV, rõ ràng ngài không chỉ yêu nước Mỹ mà còn yêu cả đội bóng chày White Sox,” ông Pecknold viết. “Điều đó chỉ có thể mang lại hiệu quả tốt, không chỉ cho người Công giáo Mỹ, mà còn cho các giám mục Mỹ, và thực sự là cho tất cả mọi người. Thật tốt khi cảm thấy Giáo hoàng đang ở bên cạnh mình.”
Trong những năm cuối triều đại của Đức Francis, một trong những vấn đề gây chia rẽ nhất trong hàng ngũ các giám mục Hoa Kỳ là liệu các chính trị gia Công giáo ủng hộ quyền phá thai – bao gồm cả Tổng Thống Joe Biden lúc đó và Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi lúc đó – có nên bị cấm rước lễ hay không.
Đức Francis đã nhấn mạnh rằng ngài sẽ không từ chối các chính trị gia ủng hộ quyền phá thai, và Tổng Thống Biden đã rước lễ trong chuyến thăm Rome năm 2021.
Tổng Giám mục San Francisco Salvatore Cordileone, người đã cấm bà Pelosi rước lễ trong tổng giáo phận của mình, mô tả Đức Leo XIV là một “người xây cầu”. “Ngài sẽ là một động lực tốt cho sự hiệp nhất trong Giáo hội,” Tổng Giám mục Cordileone nói. “Ngay cả với những khác biệt về quan điểm và ý tưởng chiến lược, chúng ta vẫn có thể có sự hiệp nhất trong Giáo hội.”
Dân biểu Hoa Kỳ Chris Smith, một đảng viên Cộng hòa từ New Jersey và là người phản đối mạnh mẽ việc phá thai, đã rất phấn khởi trước một bài giảng mà Đức Hồng y Robert Prevost (tên cũ của Đức Leo XIV) đã giảng vào đầu năm nay. Đoạn được ông Smith trích dẫn có đoạn: “Lòng thương xót của Thiên Chúa kêu gọi chúng ta bảo vệ mọi sự sống, đặc biệt là những người mà xã hội bỏ qua – đứa trẻ chưa chào đời và người già sắp kết thúc hành trình của mình – bởi vì mỗi người đều mang khuôn mặt của Chúa Kitô.”
Ông Smith coi nhận xét này là “nhấn mạnh việc bảo vệ quyền sống là trách nhiệm nhân đạo đầu tiên trong số nhiều trách nhiệm nhân đạo của Giáo hội.”
Trong khi đó, chủ tịch lâm thời của tổ chức Catholics for Choice (ủng hộ quyền phá thai) thừa nhận rằng Đức Leo XIV phản đối phá thai và cho biết nhóm sẽ gửi thư cho ngài từ những người Công giáo không đồng ý với lập trường đó. “Chúng tôi cầu nguyện rằng ngài sẽ là một Giáo hoàng được hướng dẫn bởi cam kết vì hòa bình, công lý và sự bao dung,” Chris Wimbush nói. “Tương lai của Giáo hội chúng ta phụ thuộc vào sự bao dung lớn hơn và sự tinh tế hơn trong các quyết định về sức khỏe sinh sản như phá thai, tránh thai và thụ tinh ống nghiệm.”
Về vai trò của phụ nữ trong Giáo hội, Đức Francis, trong triều đại của mình, đã có những bước tiến lớn trong việc trao cho phụ nữ nhiều vị trí lãnh đạo cấp cao hơn. Tuy nhiên, ngài vẫn duy trì lệnh cấm phong chức linh mục cho phụ nữ và làm giảm hy vọng rằng phụ nữ có thể được phong chức phó tế.
Ellie Hidalgo từ tổ chức Discerning Deacons, vận động cho việc phong chức phó tế cho phụ nữ, cho biết bà hy vọng Đức Leo XIV sẽ ủng hộ quá trình xem xét đang diễn ra của Giáo hội về sự tham gia của phụ nữ vào các thừa tác vụ. Một quá trình kéo dài nhiều năm của Vatican đã để ngỏ câu hỏi gây tranh cãi về việc liệu phụ nữ có nên được phong chức phó tế hay không.
Bà Hidalgo, sống ở Miami, đã nghe Đức Hồng y Prevost phát biểu vào tháng Hai khi bà ở Rome để tham dự một buổi lễ kỷ niệm các phó tế. “Ngài yêu cầu các phó tế phải khiêm nhường trong việc phục vụ của họ,” bà Hidalgo nói. “Tôi có thể nhận thấy chỉ qua việc gặp ngài rằng đó là điều ngài thực sự coi trọng… rằng bạn phải phục vụ và bạn ở đó với thái độ khiêm nhường.”
Tổ chức Women’s Ordination Conference (WOC) có trụ sở tại Hoa Kỳ, vận động cho việc phụ nữ được chấp nhận làm linh mục, đã hoan nghênh giọng điệu bao dung trong những phát biểu ban đầu của Đức Leo XIV. Tuyên bố của nhóm cho biết: “Việc ngài nhấn mạnh rõ ràng vào việc xây dựng cầu nối và đối thoại mang lại hy vọng cho WOC rằng Đức Giáo hoàng Leo XIV có thể là một nhà lãnh đạo cũng sẽ xây dựng cầu nối với phụ nữ Công giáo.” Nhóm hình dung về “một ngày đã quá lâu rồi khi phụ nữ được công nhận bình đẳng trong Chúa Kitô.”
Theo nguồn tin từ The Associated Press, Đức Francis, theo nhiều cách, đã nhìn thấy Robert Prevost như một người kế nhiệm tiềm năng, giao cho ngài các vị trí ở Peru để củng cố hồ sơ toàn cầu và sau đó gọi ngài về Vatican để giám sát văn phòng có ảnh hưởng trong việc xem xét các đề cử giám mục.
Giáo sư Millies nhận định rằng ban lãnh đạo cấp cao của Hội đồng Giám mục Công giáo Hoa Kỳ – vốn đôi khi bất đồng với Đức Francis – vẫn tương đối bảo thủ. Nhưng trong hàng ngũ các giám mục cấp dưới, “sự thay đổi đã xảy ra,” ông Millies nói. “Họ là những người có tinh thần mục vụ hơn là tập trung vào giáo lý. Việc bầu chọn Đức Leo XIV có nghĩa là chúng ta đang vững chắc bước vào một kỷ nguyên khác.”
Theo truyền thống, việc kiêng kỵ một Giáo hoàng người Mỹ phản ánh sự miễn cưỡng trao cho siêu cường số 1 thế giới thêm ảnh hưởng. Tuy nhiên, điều này không nên là mối lo ngại với Đức Leo XIV, theo Austen Ivereigh, một nhà báo người Anh và là tác giả của hai cuốn sách về triều đại của Đức Francis. “Nếu ai đó nghĩ rằng ngài (Đức Leo) sẽ đi theo một đường lối khác với Đức Francis về vấn đề di dân hoặc biến đổi khí hậu, họ sẽ ngạc nhiên đấy,” Ivereigh nói. “Đức Francis đã thực hành giáo huấn của Giáo hội, và Đức Leo sẽ làm điều tương tự.”
Phản ứng đối với việc bầu chọn Đức Leo XIV từ Giám mục Robert Strickland, người đã bị Đức Francis cách chức lãnh đạo Giáo phận Tyler ở Texas vào năm 2023, khá dè dặt. Giám mục Strickland là người chỉ trích mạnh mẽ Đức Francis và trở thành biểu tượng cho sự phân cực trong hàng ngũ cấp bậc ở Hoa Kỳ.
Trong các bài đăng trên mạng xã hội sau khi Đức Leo XIV đảm nhận chức vụ Giáo hoàng, Giám mục Strickland bày tỏ hy vọng rằng ngài sẽ trung thành tuân giữ Kinh Thánh và các truyền thống thiêng liêng được gọi là Kho tàng Đức tin. “Với gánh nặng lớn lao của chức vụ Giáo hoàng giờ đây trên vai ngài, ngài cần những lời cầu nguyện của chúng ta,” Giám mục Strickland nói thêm.
