WASHINGTON – Chỉ vài ngày trước khi Đảng Cộng hòa công bố kế hoạch cắt giảm thuế quy mô lớn, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Hạ viện Jason Smith đã có buổi họp riêng với Tổng Thống Donald Trump tại Tòa Bạch Ốc. Hai người đã cùng nhau xem xét dự luật “từng dòng một”, và theo lời ông Smith, Tổng Thống “rất hài lòng với những gì chúng tôi đưa ra”.
Sự hài lòng của Tổng Thống Trump là điều dễ hiểu, bởi dự luật đang được Hạ viện xem xét mang đậm dấu ấn của ông, ngay từ cái tên: “Đạo luật Một Dự luật Lớn Đẹp” (One Big Beautiful Bill Act). Dự luật này hiện thực hóa nhiều lời hứa trong chiến dịch tranh cử của Tổng Thống, bao gồm tạm thời chấm dứt thuế đối với tiền làm thêm giờ (overtime) và tiền tip cho nhiều người lao động. Ngoài ra, còn có một khoản giảm thuế 10.000 USD mới cho tiền lãi vay mua xe hơi sản xuất tại Mỹ.
Một điểm đáng chú ý khác là việc tạo ra “tài khoản MAGA” miễn thuế mới – cái tên gợi nhớ phong trào “Make America Great Again” của Tổng Thống. MAGA ở đây là viết tắt của “Tài khoản Tiền Tệ cho Tăng trưởng và Tiến bộ” (Money Accounts for Growth and Advancement), cho phép đóng góp 1.000 USD cho trẻ em sinh ra trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.
Những nét chính của gói dự luật này, vốn được chuẩn bị trong nhiều tháng, cho thấy không chỉ ảnh hưởng đáng kể của Tổng Thống Trump đối với Đảng Cộng hòa, mà còn phản ánh thực tế chính trị khó khăn tại Hạ viện. Với đa số mong manh, Đảng Cộng hòa thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm sự đồng thuận nếu không có sự can thiệp của Tổng Thống.
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, người được cho là chịu ơn Tổng Thống Trump trong việc giữ chức vụ, đã giữ liên lạc thường xuyên với ông trong suốt quá trình đàm phán, ngay cả khi Tổng Thống đang ở nước ngoài. Theo ông Johnson, Tổng Thống “hào hứng với tiến triển của chúng tôi”.
Dự luật của Đảng Cộng hòa dài tới 1.116 trang, bao gồm hơn 5 nghìn tỷ USD cắt giảm thuế. Chi phí này được bù đắp một phần bằng cách cắt giảm chi tiêu ở các chương trình khác và thay đổi trong luật thuế. Dự luật sẽ duy trì vĩnh viễn việc cắt giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng Thống Trump, đồng thời giảm ngân sách cho các chương trình hỗ trợ thực phẩm, tài trợ đại học và bảo vệ môi trường.
Trong quá trình thảo luận, các mâu thuẫn đã nảy sinh trong nội bộ Đảng Cộng hòa, đặc biệt giữa phe “diều hâu tài chính” lo ngại về thâm hụt ngân sách liên bang và những người tập trung hơn vào tác động của việc cắt giảm ở quê nhà. Đây chính là lúc Tổng Thống Trump thường đóng vai trò “người chốt hạ”, thuyết phục những phiếu chống thành phiếu thuận.
“Tổng Thống Trump đã chủ động hỏi chúng tôi: ‘Có thành viên nào các anh muốn tôi gọi không? Bất cứ ai các anh muốn tôi nói chuyện không?’ Và ông ấy gọi ngay lúc đó,” Lãnh đạo Đa số Hạ viện Steve Scalise cho biết. “Ông ấy đã tham gia cực kỳ tích cực và giúp ích rất nhiều để dự luật đi đến được như bây giờ.”
Sự tham gia của Tổng Thống dự kiến sẽ tăng lên khi ông Johnson cố gắng đưa gói thuế này qua Hạ viện trước hạn chót tự đặt ra là Ngày Tưởng niệm (Memorial Day). Việc này không hề dễ dàng, khi phe bảo thủ đã cản trở quá trình vào thứ Sáu tuần trước, từ chối đưa gói thuế ra khỏi Ủy ban Ngân sách Hạ viện cho đến khi nó bao gồm việc triển khai các thay đổi đối với Medicaid nhanh hơn và bãi bỏ toàn diện hơn các khoản tín dụng năng lượng xanh thời chính quyền Biden. Họ tuyên bố sẽ giữ vững lập trường cho đến khi yêu cầu được đáp ứng.
Tổng Thống Trump đã chú ý đến sự việc này và gây áp lực ngay cả trước khi phiên bỏ phiếu tại ủy ban không thành công bắt đầu. “Chúng ta không cần những người ‘làm màu’ (GRANDSTANDERS) trong Đảng Cộng hòa,” Tổng Thống viết trên mạng xã hội. “DỪNG NÓI LẠI, VÀ HOÀN THÀNH NÓ!”
Các cuộc đàm phán dự kiến sẽ kéo dài hết cuối tuần, với Ủy ban Ngân sách họp lại vào tối Chủ nhật với hy vọng có thể tìm ra giải pháp. Dân biểu Mike Rogers, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện, dự đoán rằng gói thuế cuối cùng sẽ vượt qua vạch đích một khi Tổng Thống Trump – vừa trở về sau chuyến công du Trung Đông – bắt đầu gọi điện cho các nhà lập pháp còn do dự. “Có thể bạn đã nhận ra ông ấy thích nói chuyện điện thoại,” ông Rogers nói.
Dân biểu Tim Burchett từ Tennessee nói thêm: “Tôi nghĩ cách duy nhất để chúng ta đi đúng hướng với nó là nhờ có Trump.”
Sự phối hợp chặt chẽ với các lãnh đạo Đảng Cộng hòa lần này hoàn toàn trái ngược với nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng Thống Trump, khi Đảng Cộng hòa vội vàng đưa ra gói cắt giảm thuế cá nhân và doanh nghiệp vào cuối năm 2017 sau nỗ lực thất bại trong việc bãi bỏ và thay thế Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (Obamacare). Lần này, các trợ lý Tòa Bạch Ốc đã liên lạc thường xuyên với các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa khi dự luật thuế tiến triển qua các bản nháp và chỉnh sửa, nhấn mạnh các chương trình họ muốn cải tổ và các điều khoản muốn thêm hoặc cắt bỏ.
Ông Scalise nhận định Tổng Thống “tham gia chỉ đạo những gì xảy ra nhiều hơn lần đầu tiên, bởi vì ông và ban lãnh đạo Quốc hội năm 2017 đã không cùng quan điểm”. Lần này, “chúng tôi đã nói chuyện rất nhiều trước khi ông ấy nhậm chức để đảm bảo tất cả chúng tôi đều cùng suy nghĩ.”
Tổng Thống Trump lần đầu tiên định hướng chiến lược lập pháp hiện tại của Đảng Cộng hòa vào tháng 1, khi ông đăng trên mạng xã hội rằng Đảng Cộng hòa nên thông qua “một dự luật mạnh mẽ” giải quyết tất cả các ưu tiên của đảng thay vì chia chương trình nghị sự thành hai gói. Các Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa ủng hộ một cách tiếp cận khác, thúc giục thông qua nhanh chóng một dự luật cung cấp hàng tỷ USD cho Lầu Năm Góc và siết chặt nhập cư, cho rằng gói thuế thứ hai có thể chờ đến sau.
Tổng Thống Trump đã dao động một thời gian, đưa ra tín hiệu trái chiều cho Đảng Cộng hòa tại Đồi Capitol về phương án tốt nhất. Nhưng cuối cùng, lựa chọn ban đầu về một dự luật duy nhất đã thắng thế, một phần vì các thành viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện khẳng định viện của họ không thể làm theo cách nào khác.
Đảng Dân chủ đồng loạt phản đối gói dự luật này, nhưng có ít quyền lực để ngăn nó trở thành luật nếu Đảng Cộng hòa vẫn thống nhất. Trong khi vẫn vật lộn với những thất bại trong cuộc bầu cử năm ngoái, Đảng Dân chủ đã nỗ lực vận động sự phản đối của công chúng đối với dự luật, lên án nó là món quà cho người giàu được trả giá bằng việc cắt giảm chăm sóc sức khỏe và các dịch vụ xã hội khác. Dân biểu Pramila Jayapal từ tiểu bang Washington gọi đây là “một sự phản bội lớn, đẹp đẽ”.
Trong khi đó, Đảng Cộng hòa nóng lòng muốn đẩy nhanh tiến độ và gửi gói thuế này lên Thượng viện, với hy vọng có thể đưa nó lên bàn làm việc của Tổng Thống Trump trước Lễ Độc lập (Fourth of July). Dân biểu Burchett cho rằng, mặc dù “mọi người đều tỏ ra phẫn nộ” về các chi tiết, Đảng Cộng hòa sẽ bắt đầu “ngồi vào bàn đàm phán” một khi Tổng Thống Trump hoàn toàn tham gia. “Bây giờ giống như một trận đấu bóng rổ NBA vậy,” ông Burchett nói. “Đừng xem trận đấu. Chỉ cần chờ đến hai phút cuối rồi bật TV lên.”
Theo tin từ The Associated Press, được đăng trên Seattle Times ngày 16/05/2025.
