Bộ Tài chính Hoa Kỳ vừa thông báo sẽ ngừng sản xuất đồng xu 1 cent (penny) mới vào đầu năm tới. Quyết định này được đưa ra sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump chỉ trích việc sản xuất đồng xu này là ‘lãng phí’.
Theo Bộ Tài chính, Xưởng đúc tiền Hoa Kỳ (U.S. Mint) sẽ ngưng làm xu mới một khi sử dụng hết lượng phôi đúc hiện có. Đơn đặt hàng phôi cuối cùng đã được thực hiện trong tháng này.
Việc loại bỏ đồng xu 1 cent, lần đầu được tờ Wall Street Journal đưa tin, dự kiến giúp Bộ Tài chính tiết kiệm khoảng 56 triệu USD mỗi năm chỉ riêng tiền vật liệu, cùng với các khoản tiết kiệm khác khi điều chỉnh hoạt động.
Tổng thống Trump đã bày tỏ quan điểm về vấn đề này vào tháng 2, mô tả chi phí đúc đồng xu mang hình Tổng thống thứ 16 Abraham Lincoln là ‘lãng phí’, vì chi phí làm ra nó cao hơn gấp đôi giá trị thực.
“Đã quá lâu rồi Hoa Kỳ cứ đúc xu 1 cent, thứ mà theo đúng nghĩa đen tốn hơn 2 cent để làm ra. Thật lãng phí!” Tổng thống Trump viết trên nền tảng Truth Social của mình. “Tôi đã chỉ thị Bộ trưởng Tài chính ngừng sản xuất xu 1 cent mới. Hãy cắt giảm sự lãng phí ra khỏi ngân sách vĩ đại của quốc gia chúng ta, dù chỉ là từng đồng xu một.”
Bộ Tài chính cho biết chi phí sản xuất một đồng xu 1 cent đã tăng hơn gấp đôi trong 10 năm qua, từ 1.3 cent lên 3.69 cent vào năm 2024. Thậm chí, in tờ 1 USD còn rẻ hơn (3.2 cent theo Cục Khắc và In Ấn).
Xưởng đúc tiền báo cáo lỗ 85.3 triệu USD từ việc sản xuất xu 1 cent trong năm tài chính 2024, theo báo cáo thường niên gửi Quốc hội. Đồng xu 1 cent đã là một phần của tiền tệ Mỹ từ năm 1792 và hình Lincoln được khắc trên đó từ 116 năm nay.
Hiện có khoảng 114 tỷ đồng xu 1 cent đang lưu thông tại Mỹ, nhưng chúng ít được sử dụng. Bộ Tài chính nhấn mạnh rằng việc này là một ví dụ về cách chính quyền Tổng thống Trump cắt giảm lãng phí cho người nộp thuế và làm chính phủ hiệu quả hơn.
Về mặt pháp lý, việc thay đổi loại tiền tệ thường cần Quốc hội chấp thuận. Tuy nhiên, theo Giáo sư Laurence H. Tribe, chuyên gia luật hiến pháp danh dự tại Đại học Harvard, bộ luật Hoa Kỳ trao quyền cho Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent để thực hiện việc này. Ông Tribe nhận định hành động này “hoàn toàn hợp pháp và phù hợp hiến pháp.”
Nếu bị khai tử, đồng xu 1 cent sẽ là loại tiền tệ thứ 12 của Mỹ bị loại bỏ, cùng với đồng xu nửa cent, 2 cent, 20 cent và đồng “trime” 3 cent bạc. Theo Caroline Turco, trợ lý quản lý tại Bảo tàng Tiền tệ ở Colorado, lý do loại bỏ thường là vì chúng không còn được sử dụng nhiều hoặc quá đắt để sản xuất.
Tuy nhiên, Mark Weller, Giám đốc điều hành tổ chức Americans for Common Cents (cũng là nhà vận động hành lang cho các công ty, bao gồm cả nhà sản xuất kẽm dùng làm xu 1 cent), lại cho rằng đây là một “ý tưởng tồi tệ”. Ông lập luận rằng việc này sẽ gây bất lợi cho người tiêu dùng và nền kinh tế, thậm chí không tiết kiệm được tiền mà còn có thể làm tăng khoản lỗ của chính phủ và gây ra những hậu quả kinh tế không lường trước được.
Ông Weller giải thích rằng việc ngừng đúc xu 1 cent có thể khiến Xưởng đúc phải tăng cường sản xuất xu 5 cent (nickel). Chi phí đúc một đồng nickel là gần 14 cent, gấp gần ba lần giá trị của nó và hơn ba lần rưỡi chi phí đúc xu 1 cent. “Không có xu 1 cent, sản lượng nickel có thể tăng gần gấp đôi, điều này sẽ làm tăng khoản lỗ của Xưởng đúc,” ông nói. “Thật khó hiểu làm sao lại có thể sản xuất nhiều nickel lỗ nặng hơn xu 1 cent mà lại nói là sẽ tiết kiệm tiền.”
Ông Weller cũng lo ngại việc bỏ xu 1 cent có thể khiến giá hàng hóa tăng lên đối với người tiêu dùng Mỹ, vì các doanh nghiệp có xu hướng làm tròn giá lên để tối đa hóa lợi nhuận. Mặc dù thanh toán kỹ thuật số ngày càng phổ biến, ông Weller nhấn mạnh tiền mặt vẫn là công cụ quan trọng, đặc biệt đối với những người gặp khó khăn về kinh tế hoặc ít tiếp cận ngân hàng.
Trong năm tài chính 2024, Xưởng đúc tiền đã sản xuất 3.2 tỷ đồng xu 1 cent. Ước tính có khoảng 250 tỷ đồng xu 1 cent đang lưu thông.
Về lịch sử, đồng xu 1 cent của Mỹ thực chất không được gọi chính thức là “penny”. Theo bà Turco từ Bảo tàng Tiền tệ, “penny” là một cách gọi sai xuất phát từ từ tiếng Anh của Anh Quốc. Tên gọi chính thức của Mỹ là “cent” kể từ khi quốc gia này nổi dậy chống lại người Anh. Đồng xu 1 cent đầu tiên được sản xuất năm 1792, ban đầu có kích thước bằng đồng quarter ngày nay. Lincoln được thêm vào đồng xu này năm 1909.
Hoa Kỳ không phải là quốc gia đầu tiên loại bỏ đồng xu nhỏ. Canada đã loại bỏ đồng xu 1 cent vào năm 2012. Quân đội Mỹ cũng ngừng sử dụng xu 1 cent tại các căn cứ ở nước ngoài từ những năm 1980 vì chi phí vận chuyển quá đắt.
Dù số phận ra sao, bà Turco tin rằng đồng xu 1 cent sẽ luôn là một phần của văn hóa Mỹ, ít nhất là trong cách nói thông thường, với những cụm từ như “a lucky penny” (đồng xu may mắn) hay “a penny saved is a penny earned” (tích tiểu thành đại). Trớ trêu thay, giá trị của đồng xu 1 cent có thể tăng lên nếu nó bị ngừng sản xuất.
“Tôi nghĩ giới sưu tập vẫn sẽ thích chúng,” bà Turco nhận xét. “Nhưng tôi không nghĩ giá trị của một đồng xu 1 cent sẽ tăng vọt chỉ sau một đêm.”
Thông tin được tổng hợp từ ABC News.
