Theo tin từ The New York Times ngày 16/05/2025, cơ quan do Elon Musk đứng đầu, gọi là Department of Government Efficiency (DOGE – tạm dịch: Bộ Hiệu Quả Chính Phủ), đang nhắm mục tiêu điều tra một tổ chức giám sát ngân sách lâu đời của liên bang: Government Accountability Office (GAO).
GAO, cơ quan được thành lập từ những năm 1920 với sứ mệnh tìm kiếm sự lãng phí và thiếu hiệu quả trong bộ máy chính phủ, cho biết họ đã từ chối yêu cầu từ DOGE về việc ‘chỉ định một nhóm’ để điều tra mình.
GAO khẳng định họ là một cơ quan thuộc nhánh lập pháp, không chịu sự điều chỉnh của các sắc lệnh hành pháp, do đó đã từ chối mọi yêu cầu từ DOGE. Người phát ngôn của GAO không nói rõ thời điểm DOGE liên hệ, trong khi người phát ngôn của DOGE chưa phản hồi yêu cầu bình luận. Thông tin về cuộc đối đầu này lần đầu tiên được báo Wired đưa tin.
DOGE của ông Musk đã thực hiện kiểm toán nhiều cơ quan chính phủ và tuyên bố tìm ra khoản tiết kiệm 170 tỷ đô la. Tuy nhiên, con số này bị cho là phóng đại do có lỗi, ước tính và các hợp đồng đã bị hủy nhưng sau đó được khôi phục.
Thoạt nhìn, GAO có vẻ như là đồng minh chứ không phải mục tiêu của DOGE, vì cơ quan này cũng kiểm toán các chương trình liên bang để tìm ra sự lãng phí, gian lận và quản lý yếu kém. GAO có ngân sách khoảng 900 triệu đô la, nhưng tuyên bố tiết kiệm được 76 đô la cho mỗi đô la đầu tư vào hoạt động của mình.
Tuy nhiên, GAO giờ đây có thể trở thành rào cản đối với Tổng Thống Donald Trump, người đã thiết lập DOGE. Cơ quan giám sát lâu đời này, dưới sự lãnh đạo của Tổng Kiểm soát Gene L. Dodaro, đang ở trung tâm của một cuộc chiến sắp nổ ra liên quan đến quyền ‘impoundment’ – khả năng của Tổng Thống dừng việc phân bổ các khoản ngân sách đã được Quốc hội phê duyệt.
Trong nỗ lực tái cấu trúc chính phủ Mỹ, Tổng Thống Trump tuyên bố ông có quyền lực rộng lớn để định hướng chi tiêu của quốc gia. Ông và cố vấn ngân sách hàng đầu, Russell Vought, cho rằng luật từ những năm 1970 giới hạn quyền ‘impoundment’ là vi hiến, tạo tiền đề cho một cuộc đụng độ pháp lý tiềm tàng về quyền kiểm soát ngân sách quốc gia.
Luật hiện hành trao quyền cho GAO điều tra các vi phạm tiềm ẩn. Cuối tháng 4 vừa qua, ông Dodaro xác nhận nhóm của ông đã mở hơn ba chục cuộc điều tra về các báo cáo cho rằng chính quyền Tổng Thống Trump đã giữ lại bất hợp pháp các khoản tiền được Quốc hội phê duyệt. Ông Dodaro cho biết một số cơ quan đã ‘không hợp tác’ trong việc cung cấp thông tin về cơ sở pháp lý cho việc không chi tiền.
Ông Dodaro không tiết lộ bước đi tiếp theo, nhưng theo luật, GAO có quyền kiện chính quyền ra tòa vì các vi phạm.
Một cuộc đối đầu tương tự đã xảy ra vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng Thống Trump khi phe Dân chủ tìm cách luận tội ông. GAO khi đó kết luận chính quyền đã vi phạm luật khi giữ lại bất hợp pháp khoảng 400 triệu đô la viện trợ cho Ukraine, bất chấp ý muốn của Quốc hội, mặc dù chính quyền tuyên bố họ hành động hợp pháp.
Thượng nghị sĩ Patty Murray, Đảng Dân chủ từ Washington, thành viên cấp cao của Ủy ban Phân bổ Ngân sách Thượng viện, tuyên bố DOGE không có quyền lực đối với GAO. Bà Murray khẳng định: “Luật rất rõ ràng: GAO là cơ quan thuộc nhánh lập pháp, không chịu sự chi phối của DOGE hay ý muốn nhất thời của Tổng Thống. Đây là một cơ quan giám sát chính phủ độc lập, công tâm và sự độc lập của nó phải được giữ vững. Thông điệp của tôi gửi đến Elon và DOGE là: hãy biến đi.”
Tổng Thống Trump cũng đã đối mặt với sự phản đối từ các nhà lập pháp của cả hai đảng liên quan đến nỗ lực kiểm soát một thể chế khác của Quốc hội: Thư viện Quốc hội. Gần đây, Tổng Thống Trump đã sa thải Giám đốc Thư viện Quốc hội trước khi hết nhiệm kỳ và tìm cách thay thế bằng cựu luật sư riêng của ông, hiện là quan chức cấp cao tại Bộ Tư pháp.
(Tổng hợp từ The New York Times)
