Chính quyền Trump đang thực hiện hàng loạt chính sách bị cho là gây hại cho môi trường và cản trở các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Theo các chuyên gia, những động thái này diễn ra ngay trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ thứ hai của ông.
Ngay sau khi nhậm chức vào ngày 20/1, chính quyền Trump đã ký tới 54 sắc lệnh hành pháp, phá kỷ lục về số lượng sắc lệnh được ban hành trong ngày đầu tiên tại nhiệm. Đáng chú ý, nhiều sắc lệnh trong số này có tác động tiêu cực đến môi trường, bao gồm việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về năng lượng, rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu lần thứ hai, và dỡ bỏ các hạn chế khai thác tài nguyên trên đất và vùng biển liên bang.
Các chính sách này được xây dựng dựa trên ý tưởng về sự độc lập của Mỹ hoặc “đặt nước Mỹ lên trên hết”.
Giáo sư Dan Esty từ Đại học Yale nhận định, chính quyền Trump đang sử dụng chiến lược “làm ngập vùng” để áp đảo cộng đồng bảo vệ môi trường, khiến họ khó có thể phản ứng với từng sắc lệnh hành pháp.
Một ví dụ được các chuyên gia đưa ra là việc bãi bỏ quy định về chi phí xã hội của carbon, một chính sách được thực hiện dưới thời chính quyền Obama. Quyết định này có thể đảo ngược các quy định về năng lượng và môi trường được thiết kế để giải quyết vấn đề phát thải khí nhà kính, vốn là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.
Một ví dụ khác là sắc lệnh hành pháp của Trump nhằm bảo vệ “năng lượng Mỹ khỏi sự can thiệp của tiểu bang”, có thể chặn việc thực thi luật pháp của tiểu bang và địa phương can thiệp vào việc sản xuất hoặc sử dụng than, dầu, khí đốt tự nhiên, thủy điện, địa nhiệt, nhiên liệu sinh học và năng lượng hạt nhân. Lệnh này tập trung hóa quy định năng lượng ở cấp liên bang và nhắm mục tiêu vào các chính sách hạn chế phát thải carbon, có thể làm trật bánh các nỗ lực khử carbon và đảo ngược các biện pháp bảo vệ không khí và nước sạch.
Mới đây, chính quyền Trump đã sa thải các tác giả của báo cáo Đánh giá Khí hậu Quốc gia lần thứ sáu (NCA6), báo cáo hàng đầu của chính phủ Mỹ về các rủi ro, tác động và phản ứng đối với biến đổi khí hậu. Trong một email gửi cho các tác giả, chính quyền viết rằng “phạm vi của NCA6 hiện đang được đánh giá lại” và các quan chức đang “giải phóng tất cả những người tham gia đánh giá hiện tại khỏi vai trò của họ.”
John Holdren, cựu cố vấn khoa học của Tổng thống Barack Obama, cho rằng sẽ rất khó để đảo ngược những thiệt hại do nhiều chính sách này gây ra.
Dưới đây là một số chính sách của Trump mà một số chuyên gia cho là có thể gây ra tác hại lớn nhất cho môi trường:
Nỗ lực thúc đẩy sản xuất nhiên liệu hóa thạch
Tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia về năng lượng của Trump tạo tiền đề cho việc ban hành các chính sách làm tăng sản lượng nhiên liệu hóa thạch trong nước.
Ngoài việc dỡ bỏ các hạn chế đối với hoạt động khoan dầu khí, Trump còn ký một sắc lệnh hành pháp để mở rộng hoạt động khai thác và sử dụng than ở Mỹ.
Vào ngày 18/4, Bộ Nội vụ đã công bố một kế hoạch cho thuê ngoài khơi mới trên Thềm lục địa bên ngoài của Hoa Kỳ.
Sam Sankar, phó chủ tịch cấp cao tại Earthjustice, cho biết sản lượng nhiên liệu hóa thạch của Mỹ đang ở mức cao nhất mọi thời đại, bất chấp tuyên bố của Trump về một cuộc khủng hoảng năng lượng.
Theo dữ liệu từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, vào năm 2024, nước này sản xuất 13,2 triệu thùng dầu mỗi ngày, phá vỡ kỷ lục được thiết lập vào năm 2019 là 12,3 triệu thùng. Trong vài năm qua, Mỹ là nhà sản xuất dầu và khí đốt tự nhiên lớn nhất trên thế giới.
Bãi bỏ quy định của EPA
Theo các chuyên gia, một số quyền tự do về môi trường mà người Mỹ đang được hưởng ngày nay – không khí sạch, nước sạch và mưa sạch – có thể sớm bị đe dọa từ các kế hoạch bãi bỏ quy định của Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA).
Vào ngày 12/3, EPA tuyên bố họ đang tham gia vào “hành động bãi bỏ quy định lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.” Động thái này bao gồm việc bãi bỏ các quy định về khí thải đối với sản xuất than, dầu và khí đốt, đồng thời đánh giá lại các phát hiện của chính phủ cho rằng khí thải nhà kính làm nóng hành tinh và là mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng, theo lời quản trị viên EPA Lee Zeldin.
Việc thu hồi các quy định này sẽ cản trở khả năng của EPA trong việc bảo vệ người Mỹ khỏi bị bệnh do tiếp xúc với các chất ô nhiễm môi trường.
Sankar cho rằng sức khỏe của người Mỹ có thể bị ảnh hưởng do việc bãi bỏ quy định sâu rộng tại EPA.
“Tất cả các quy định mà [Trump] đang bãi bỏ đều nhằm mục đích giúp các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch dễ dàng tạo ra các sản phẩm hóa dầu và nguồn cung cấp nhiên liệu hơn,” ông nói. “Tất cả những thứ đó đều gây ra những hậu quả to lớn về sức khỏe.”
Sa thải liên bang và cắt giảm ngân sách, chương trình
Sau khi nhậm chức, Trump đã thành lập Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), do tỷ phú Elon Musk giám sát và nhằm mục đích kết hợp cắt giảm chi phí trong chính phủ liên bang.
Kể từ đó, DOGE đã loại bỏ hàng ngàn nhân viên liên bang tại các tổ chức khoa học quan trọng, chẳng hạn như Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) và NASA.
Nhà Trắng cho biết Trump đã tạo ra DOGE “để mang lại trách nhiệm giải trình và minh bạch cho chi tiêu liên bang, đảm bảo tiền thuế của người dân được chi tiêu một cách khôn ngoan và hiệu quả.”
Cơ quan Thời tiết Quốc gia (NWS) đã hủy bỏ một số vụ phóng bóng thời tiết nhất định và đang phải đối phó với các vấn đề về nhân sự tại nhiều văn phòng địa phương do việc cắt giảm, cơ quan này thông báo vào tháng Ba.
Chính quyền đã “cắt giảm nhân viên, cắt giảm ngân sách, cắt giảm các chương trình trên toàn bộ các bộ và cơ quan liên bang chịu trách nhiệm hỗ trợ doanh nghiệp khoa học và công nghệ khổng lồ này,” Holdren nói.
Trong khi “cuộc tấn công” vào chính sách môi trường, như Esty gọi, đã được dự đoán trước khi Trump bước vào nhiệm kỳ thứ hai, thì việc cắt giảm nhân sự sâu rộng thì không.
Holdren nói: “Khi những người có chuyên môn và năng lực rời khỏi chính phủ, bạn không thể tìm thấy họ và thuê lại họ và tập hợp lại họ thành các đội một cách nhanh chóng.”
Esty nói thêm: “Từ lâu, người ta đã hiểu rằng chính sách tốt phụ thuộc vào phân tích cẩn thận và khoa học tốt, và chúng ta đang thấy khả năng cung cấp nền tảng đó bị suy yếu một cách có hệ thống.”
Trong khi đó, những đề cập đến biến đổi khí hậu bắt đầu biến mất khỏi các trang web công cộng sau Ngày nhậm chức.
Holdren nói: “Điều này khó có thể được coi là bất cứ điều gì ngoài một cuộc tấn công toàn diện vào các nguồn đổi mới khoa học và công nghệ ở đất nước này.”
Nguồn: ABC News
