Trong cuộc bầu cử vừa qua, cử tri Canada đã ủng hộ Đảng Tự do của Thủ tướng Mark Carney, theo dự đoán của Canadian Broadcasting Corp. Cuộc bầu cử này chịu ảnh hưởng lớn từ cựu Tổng thống Donald Trump.
CBC cho biết vẫn còn quá sớm để biết liệu Đảng Tự do có giành đủ số ghế để thành lập chính phủ đa số hay không, nhưng dự kiến đảng này sẽ tiếp tục nắm quyền, điều mà họ đã làm gần một thập kỷ qua.
Chỉ vài tháng trước, có vẻ như Đảng Tự do sẽ bị phe đối lập bảo thủ lật đổ do sự thất vọng của công chúng về lạm phát leo thang, nhập cư gia tăng và cách tiếp cận của Thủ tướng Justin Trudeau với ông Trump.
Ông Trudeau tuyên bố từ chức vào ngày 6/1, hai tuần trước khi ông Trump nhậm chức tổng thống tại Mỹ, sau khi các cuộc thăm dò cho thấy ông đang gặp khó khăn với cử tri.
Tuy nhiên, kể từ khi trở lại nắm quyền, ông Trump đã khiến người Canada tức giận với cách hành xử của mình đối với một trong những đồng minh thân cận nhất của đất nước. Các chính sách và luận điệu của ông – bao gồm áp thuế cao đối với hàng nhập khẩu của Canada và thúc đẩy kế hoạch đưa Canada trở thành bang thứ 51 của Mỹ – đã trở thành vấn đề trung tâm trong cuộc bầu cử ở Canada và giúp Đảng Tự do xoay chuyển tình thế một cách đáng kể, thu hẹp khoảng cách gần 20 điểm với Đảng Bảo thủ chỉ trong vài tuần.
Đảng Tự do cũng được hưởng lợi từ một ứng cử viên, ông Carney, người có thể có vị thế đặc biệt để đáp trả ông Trump và sự bất ổn kinh tế toàn cầu mà các loại thuế của ông gây ra.
Giống như ông Trump, ông Carney chưa từng giữ chức vụ dân cử nào trước khi trở thành lãnh đạo đất nước và dành phần lớn cuộc đời mình trong khu vực tư nhân. Ông trở thành thủ tướng vào tháng trước sau khi được bầu làm lãnh đạo Đảng Tự do, sau đó nhanh chóng kêu gọi một cuộc bầu cử sớm với hy vọng đảm bảo một nhiệm kỳ đầy đủ.
Ông Carney, 60 tuổi, cũng là một cựu thống đốc ngân hàng trung ương, người quen đối phó với các cuộc khủng hoảng kinh tế, từng điều hành Ngân hàng Canada sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 và Ngân hàng Anh trong quá trình Brexit.
Ông đã quảng bá kinh nghiệm đó trong suốt chiến dịch tranh cử kéo dài 37 ngày.
“Mark mang đến sự lãnh đạo đã được chứng minh và kế hoạch thực tế mà chúng ta cần để mang lại sự thay đổi cho đảng và đất nước của chúng ta, đồng thời xây dựng nền kinh tế mạnh nhất trong G7”, chiến dịch của ông cho biết, đề cập đến Nhóm bảy quốc gia công nghiệp phát triển.
Đối thủ của ông Carney, lãnh đạo Đảng Bảo thủ Pierre Poilievre, đã có một quỹ đạo đi lên cho đến đầu năm nay, với phong cách “Trump lite” của ông được phe dân túy trong đảng của ông ủng hộ. Tuy nhiên, khi sự tức giận của người Canada gia tăng, sự tương đồng của ông với ông Trump bắt đầu gây bất lợi cho ông.
Ông Poilievre tranh cử dựa trên cơ hội việc làm và những lời hứa rằng cử tri thuộc Thế hệ Z sẽ có khả năng mua nhà ở, tận dụng sự mệt mỏi của công chúng đối với chính phủ Tự do. Tại một cuộc mít tinh hôm Chủ nhật, CBC dẫn lời ông gọi chính phủ Trudeau là “thập kỷ Tự do mất mát với tội phạm gia tăng, hỗn loạn, ma túy và vô trật tự”.
Ông Trump tiếp tục kích động Canada vào thứ Hai khi cử tri đi bỏ phiếu, một lần nữa nói rằng nước này nên trở thành “bang thứ 51” được trân trọng của Mỹ.
“TẤT CẢ ĐỀU TÍCH CỰC MÀ KHÔNG CÓ TIÊU CỰC NÀO. ĐÓ LÀ ĐỊNH MỆNH!” ông nói trên nền tảng Truth Social của mình.
Cả ông Carney và ông Poilievre đều khiển trách ông Trump về những bình luận như vậy và những bình luận khác mà ông đã đưa ra về cuộc bầu cử ở Canada.
“Họ có thể trở nên chia rẽ và yếu kém”, ông Carney nói trong một video trên mạng xã hội hôm thứ Hai, nói về Hoa Kỳ. “Nhưng đây là Canada. Và chúng tôi quyết định những gì xảy ra ở đây.”
Ông Poilievre viết trên X hôm thứ Hai: “Tổng thống Trump, hãy tránh xa cuộc bầu cử của chúng tôi.”
“Những người duy nhất sẽ quyết định tương lai của Canada là người Canada tại thùng phiếu”, ông viết. “Canada sẽ luôn tự hào, có chủ quyền và độc lập và chúng tôi SẼ KHÔNG BAO GIỜ là bang thứ 51.”
Một cử tri cho biết ông bỏ phiếu cho Đảng Tự do vì ông Poilievre “nghe giống như một Trump thu nhỏ đối với tôi”. Reid Warren, đến từ Toronto, nói với Associated Press rằng thuế quan cũng là một mối lo ngại.
“Người Canada đoàn kết lại từ tất cả những lời lẽ cay độc từ các bang là điều tuyệt vời, nhưng nó chắc chắn đã tạo ra một số hỗn loạn”, ông Warren nói.
Ông Trump dường như không bình luận công khai về kết quả bầu cử vào cuối ngày thứ Hai, nhưng người tiền nhiệm của ông đã chúc mừng ông Carney và Đảng Tự do.
Cựu Tổng thống Joe Biden cho biết trong một bài đăng trên X: “Tôi tin tưởng Mark sẽ là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ cho các giá trị và lợi ích cơ bản mà người Canada và người Mỹ chia sẻ”.
Theo Phil Helsel và Jennifer Jett – NBC News
