Đảng Cộng hòa đang đứng trước một ngã ba đường lớn về chính sách kinh tế trong nhiệm kỳ Tổng Thống Donald Trump. Câu hỏi đặt ra là: Liệu đảng sẽ tiếp tục con đường truyền thống ủng hộ thị trường tự do và cắt giảm thuế mạnh mẽ, hay sẽ chuyển hướng sang chủ nghĩa dân túy thế kỷ 21, có thể bao gồm cả việc đánh thuế người giàu?
Đây là cuộc tranh luận nóng bỏng đang diễn ra ngay trong nội bộ đảng, khi Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và các nghị sĩ Cộng hòa đang gấp rút soạn thảo một dự luật kinh tế lớn. Dự kiến, gói này sẽ bao gồm việc gia hạn các đợt cắt giảm thuế trị giá hàng nghìn tỷ USD (khoảng 4.500 tỷ USD) và cắt giảm chi tiêu liên bang (khoảng 1.500 tỷ USD).
Nghị sĩ Rich McCormick từ Georgia chia sẻ nỗi lo: “Ý tưởng về giấc mơ Mỹ, nơi chúng ta là quốc gia tốt nhất thế giới – điều mà tôi tin là đúng – sẽ biến mất và đó là lỗi của chúng ta. Vì vậy, chúng ta phải làm gì đó ngay bây giờ để giải quyết vấn đề này. Ai cũng nói ‘À, vâng, chúng ta nên làm gì đó’, nhưng không ai sẵn sàng nói ra lựa chọn khó khăn đó là gì.”
Đảng Cộng hòa đang thay đổi hình hài chính sách kinh tế ngay trước mắt. Từ một đảng ưu tiên thuế thấp và chính phủ nhỏ, họ đang dần phản ánh lợi ích của liên minh cử tri thuộc tầng lớp lao động – những người thường phụ thuộc vào mạng lưới an sinh xã hội liên bang và đã giúp đưa Tổng Thống Trump vào Nhà Trắng.
Một bên là những người bảo thủ “trường phái cũ” như cựu Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich hay nhà vận động chống thuế Grover Norquist. Họ kiên quyết giữ vững lập trường “Không tăng thuế mới”.
Nhưng ở phía đối diện, một trung tâm quyền lực theo chủ nghĩa dân túy mới đang trỗi dậy, với những nhân vật thân cận Tổng Thống Trump như Steve Bannon. Họ bác bỏ chính sách kinh tế “nhỏ giọt” truyền thống và đề xuất một hướng đi mới, tập trung hơn vào lợi ích trực tiếp cho người dân Mỹ.
Sự chia rẽ này đang gây áp lực lớn lên các nhà lập pháp Cộng hòa, đặc biệt khi họ muốn thông qua gói dự luật này trước hạn chót là Lễ Chiến sĩ Trận vong (Memorial Day). Họ cũng muốn cho thấy rằng nền kinh tế đang được kiểm soát dưới sự lãnh đạo của mình, nhất là khi chính sách thuế quan của Tổng Thống Trump vẫn còn gây lo ngại.
Nghị sĩ August Pfluger từ Texas, Chủ tịch Ủy ban Nghiên cứu Cộng hòa (một nhóm lớn các nghị sĩ bảo thủ), gọi đây là “dự luật có một không hai trong thế hệ”. Ông tin rằng gói này không chỉ gia hạn cắt giảm thuế và cắt giảm chi tiêu, mà còn “mang lại tâm lý ổn định cho thị trường, tạo ra sự dự đoán, mang lại cho mọi người trong đất nước chúng ta khả năng nói rằng, này, nền kinh tế của chúng ta sẽ mạnh mẽ.”
Các lãnh đạo Cộng hòa đang nỗ lực hoàn thiện 11 phần khác nhau của gói dự luật. Tuy nhiên, ba phần cuối cùng – về chính sách thuế, các chương trình y tế Medicaid và năng lượng xanh, cùng với hỗ trợ tem phiếu thực phẩm – đang là những điểm khó khăn nhất và tiềm ẩn rủi ro chính trị lớn.
Nhiều nghị sĩ Cộng hòa ôn hòa đã lên tiếng phản đối việc cắt giảm mạnh chương trình Medicaid, vốn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho hơn 70 triệu người Mỹ. Mặc dù từng cam kết “bãi bỏ và thay thế” Obamacare, giờ đây nhiều người chỉ muốn nhắm vào những gì họ cho là lãng phí, gian lận trong Medicaid, đồng thời bảo vệ những phần phổ biến của chương trình này.
Những nghị sĩ ôn hòa này cũng không muốn xóa bỏ các ưu đãi thuế cho năng lượng xanh mà chính quyền Tổng Thống Joe Biden đã thông qua, bởi các khoản đầu tư vào năng lượng gió, mặt trời và tái tạo đang tạo ra việc làm tại các bang của họ.
Trong khi đó, phe bảo thủ cứng rắn lại đòi hỏi phải cắt giảm chi tiêu sâu hơn. Khoảng 30 nghị sĩ Cộng hòa nhấn mạnh đảng phải tuân thủ khuôn khổ ngân sách ban đầu với mức cắt giảm chi tiêu lên tới 2.000 tỷ USD. Họ lập luận rằng điều này là cần thiết để ngăn chặn việc cắt giảm thuế làm tăng thêm thâm hụt ngân sách hàng năm và đẩy gánh nặng nợ quốc gia (hiện đã lên tới 36.000 tỷ USD).
Nghị sĩ Lloyd Smucker từ Pennsylvania và các đồng nghiệp viết: “Chúng ta phải giữ vững kỷ luật tài khóa để đưa đất nước trở lại con đường bền vững.”
Thêm vào đó, Chủ tịch Johnson còn phải đàm phán với một nhóm cốt lõi gồm năm nghị sĩ từ các khu vực có thuế cao nhất (New York, New Jersey, California). Họ tuyên bố sẽ không bỏ phiếu cho bất kỳ kế hoạch nào trừ khi nó khôi phục lại khoản khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương (SALT) lớn hơn cho cử tri của họ. Đề xuất mới nhất tăng giới hạn khấu trừ SALT từ 10.000 USD lên 30.000 USD bị họ coi là “xúc phạm”.
Ngay cả Tổng Thống Trump cũng tham gia vào cuộc tranh luận này một cách không nhất quán. Tuần trước, Tổng Thống nói với Chủ tịch Johnson rằng ông muốn thấy mức thuế cao hơn đối với những người có thu nhập từ 2,5 triệu USD (độc thân) hoặc 5 triệu USD (vợ chồng), nhưng sau đó lại có vẻ rút lui khỏi ý tưởng này vào cuối tuần.
“Đảng Cộng hòa có lẽ không nên làm điều đó, nhưng tôi vẫn ổn nếu họ làm!!!” Tổng Thống Trump viết trên mạng xã hội.
Khi Đảng Cộng hòa quyết định đi một mình, bỏ qua sự phản đối của phe Dân chủ (những người chỉ trích gói thuế là quà tặng cho người giàu và sẽ làm tổn thương những người phụ thuộc vào dịch vụ liên bang), các lãnh đạo sẽ cần gần như tất cả nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ.
Nghị sĩ Chip Roy từ Texas, một thành viên của nhóm bảo thủ Hạ viện Freedom Caucus, kêu gọi các đồng nghiệp đừng lo lắng về chính trị cho cuộc bầu cử giữa kỳ tiếp theo mà hãy bám sát các nguyên tắc của đảng.
“Sao chúng ta không làm công việc mà chúng ta được bầu cách đây 5 tháng và xem kết quả thế nào,” ông đăng trên mạng xã hội. “Cắt giảm chi tiêu. Thu hẹp thâm hụt. Cắt giảm thuế. Dẫn dắt.”
Theo tin từ ABC News ngày 10/05/2025.
