Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ mới đây đã gây bất ngờ khi thêm một điều khoản vào dự luật thuế được gọi là “big, beautiful” của họ. Điều khoản này đề xuất cấm các tiểu bang và địa phương ban hành quy định về trí tuệ nhân tạo (AI) trong vòng một thập kỷ tới.
Quy định này, nằm trong phần chỉnh sửa sâu rộng của Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện, được xem là một lợi ích lớn cho ngành công nghiệp AI. Các công ty công nghệ đã vận động hành lang cho việc điều chỉnh thống nhất và nhẹ nhàng trong bối cảnh họ đang phát triển một công nghệ được kỳ vọng sẽ thay đổi xã hội.
Tuy nhiên, dù có phạm vi ảnh hưởng rộng nếu được ban hành, điều khoản này được cho là khó có thể vượt qua Thượng viện. Một trong những rào cản chính là Quy tắc Byrd, yêu cầu các phần của dự luật điều chỉnh ngân sách (như kế hoạch của Đảng Cộng hòa) phải tập trung chủ yếu vào các vấn đề ngân sách thay vì mục tiêu chính sách chung.
Thượng nghị sĩ John Cornyn, đảng Cộng hòa từ Texas, bày tỏ nghi ngờ về khả năng điều khoản này phù hợp với Quy tắc Byrd, cho rằng nó nghe giống như một thay đổi chính sách.
Các Thượng nghị sĩ từ cả hai đảng đều quan tâm đến AI và tin rằng Quốc hội nên đi đầu trong việc điều chỉnh công nghệ này. Mặc dù có nhiều dự luật liên quan đến AI đã được đưa ra, nhưng ít dự luật đạt được tiến bộ đáng kể trong bối cảnh Quốc hội chia rẽ sâu sắc. Một ngoại lệ đáng chú ý là dự luật lưỡng đảng dự kiến được Tổng Thống Donald Trump ký thành luật vào tuần tới, nhằm tăng cường hình phạt đối với việc phát tán hình ảnh “trả thù” riêng tư, bao gồm cả hình ảnh thật và hình ảnh tạo bởi AI, mà không có sự đồng ý của cá nhân.
Thượng nghị sĩ Bernie Moreno, Đảng Cộng hòa từ Ohio, ủng hộ vai trò dẫn dắt của chính phủ liên bang vì AI không hiểu ranh giới tiểu bang, nhưng cũng không chắc liệu đề xuất cấm này có vượt qua được quy trình Thượng viện hay không.
Điều khoản trong dự luật nêu rõ rằng “không tiểu bang hoặc phân khu chính trị nào có thể thực thi bất kỳ luật hoặc quy định nào điều chỉnh các mô hình trí tuệ nhân tạo, hệ thống trí tuệ nhân tạo hoặc hệ thống quyết định tự động.” Điều này có thể cấm các quy định về mọi thứ, từ các mô hình thương mại phổ biến như ChatGPT đến các hệ thống hỗ trợ đưa ra quyết định về tuyển dụng hoặc nhà ở.
Các quy định của tiểu bang về việc sử dụng AI trong kinh doanh, nghiên cứu, dịch vụ công cộng, giáo dục và chính phủ đều sẽ bị cấm.
Động thái này của Quốc hội nhằm chống lại các quy định AI do tiểu bang đưa ra là một phần của xu hướng rộng lớn hơn do chính quyền Tổng Thống Donald Trump dẫn đầu nhằm loại bỏ các chính sách và cách tiếp cận kinh doanh tìm cách hạn chế tác hại và sai lệch phổ biến của AI.
Theo tổ chức giám sát Public Citizen, cho đến nay, một nửa số tiểu bang của Mỹ đã ban hành luật điều chỉnh AI deepfakes trong các chiến dịch chính trị. Hầu hết các luật này được thông qua trong năm qua, khi các sự cố trong các cuộc bầu cử dân chủ trên toàn cầu vào năm 2024 làm nổi bật mối đe dọa từ các clip âm thanh, video và hình ảnh AI giống thật đến mức có thể lừa dối cử tri.
Thượng nghị sĩ tiểu bang California Scott Wiener gọi đề xuất của Đảng Cộng hòa là “thực sự tồi tệ.” Ông Wiener, một đảng viên Dân chủ từ San Francisco, là tác giả của luật mang tính bước ngoặt năm ngoái nhằm tạo ra các biện pháp an toàn đầu tiên trên cả nước cho các mô hình AI tiên tiến. Dự luật này đã bị Thống đốc California Gavin Newsom, một đảng viên Dân chủ khác từ San Francisco, phủ quyết.
“Quốc hội không có khả năng đưa ra quy định AI có ý nghĩa để bảo vệ công chúng. Tuy nhiên, họ lại hoàn toàn có khả năng không hành động trong khi lại cấm các tiểu bang hành động,” ông Wiener viết.
Một nhóm lưỡng đảng gồm hàng chục tổng chưởng lý tiểu bang cũng đã gửi thư tới Quốc hội vào thứ Sáu để phản đối dự luật.
“AI mang lại hứa hẹn thực sự, nhưng cũng mang lại nguy hiểm thực sự, và Nam Carolina đã làm việc cật lực để bảo vệ công dân của chúng tôi,” Tổng chưởng lý Nam Carolina Alan Wilson, một đảng viên Cộng hòa, cho biết trong một tuyên bố. “Bây giờ, thay vì đưa ra các giải pháp thực sự, Quốc hội muốn trói tay chúng tôi và thúc đẩy một quy định bắt buộc từ Washington mà không có định hướng rõ ràng. Đó không phải là sự lãnh đạo, đó là sự can thiệp quá mức của liên bang.”
Trong bối cảnh cuộc tranh luận diễn ra, các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp AI vẫn tiếp tục nghiên cứu trong khi cạnh tranh để phát triển các hệ thống AI tốt nhất và được sử dụng rộng rãi nhất. Họ đã thúc giục các nhà lập pháp liên bang đưa ra các quy tắc thống nhất và không quá can thiệp đối với công nghệ này, nói rằng họ cần hành động nhanh chóng với các mô hình mới nhất để cạnh tranh với các công ty Trung Quốc.
Sam Altman, CEO của OpenAI (công ty tạo ra ChatGPT), đã làm chứng tại phiên điều trần của Thượng viện tuần trước rằng một “mớ hỗn độn” các quy định AI “sẽ khá cồng kềnh và làm suy yếu đáng kể khả năng của chúng tôi trong việc thực hiện những gì cần làm.”
“Một khuôn khổ liên bang duy nhất, nhẹ nhàng, mà chúng tôi có thể hiểu và cho phép chúng tôi di chuyển với tốc độ mà thời điểm này yêu cầu, có vẻ quan trọng và ổn,” Altman nói với Thượng nghị sĩ Cynthia Lummis, Đảng Cộng hòa từ Wyoming.
Và Thượng nghị sĩ Ted Cruz đã đưa ra ý tưởng về “thời kỳ học hỏi” 10 năm cho AI tại cùng phiên điều trần, có sự tham gia của ba giám đốc điều hành công ty công nghệ khác.
“Ông có ủng hộ thời kỳ học hỏi 10 năm đối với các tiểu bang ban hành quy định AI toàn diện, hoặc một hình thức ưu tiên liên bang để tạo ra một sân chơi bình đẳng cho các nhà phát triển và nhà tuyển dụng AI không?” Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa từ Texas hỏi.
Altman đáp lại rằng ông “không chắc chắn thời kỳ học hỏi 10 năm nghĩa là gì, nhưng tôi nghĩ rằng có một cách tiếp cận liên bang duy nhất tập trung vào sự nhẹ nhàng và một sân chơi bình đẳng nghe có vẻ tuyệt vời đối với tôi.”
Chủ tịch của Microsoft, Brad Smith, cũng bày tỏ sự ủng hộ thận trọng đối với việc “cho đất nước thời gian,” tương tự như cách quy định hạn chế của Mỹ đã tạo điều kiện cho thương mại internet ban đầu phát triển mạnh mẽ.
“Có rất nhiều chi tiết cần được làm rõ, nhưng việc trao cho chính phủ liên bang khả năng lãnh đạo, đặc biệt trong các lĩnh vực liên quan đến an toàn sản phẩm và đánh giá trước khi phát hành, sẽ giúp ngành công nghiệp này phát triển,” Smith nói.
Điều này đánh dấu sự thay đổi, ít nhất là về thái độ, đối với một số giám đốc điều hành. Altman đã làm chứng trước Quốc hội hai năm trước về sự cần thiết của quy định AI, và Smith, năm năm trước, đã ca ngợi tiểu bang Washington quê nhà của Microsoft vì “bước đột phá đáng kể” trong việc thông qua các biện pháp bảo vệ đầu tiên trên cả nước đối với việc sử dụng nhận dạng khuôn mặt, một dạng AI.
Mười Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa cho biết họ đồng cảm với ý tưởng tạo ra một khuôn khổ quốc gia cho AI. Nhưng liệu đa số có thể hợp tác với Đảng Dân chủ để tìm ra một giải pháp vượt qua thủ tục trì hoãn hay không vẫn chưa rõ ràng.
“Tôi không phản đối khái niệm này. Trên thực tế, thương mại liên tiểu bang cho thấy trách nhiệm điều chỉnh các loại hoạt động này là của Quốc hội chứ không phải các tiểu bang,” Thượng nghị sĩ Mike Rounds, Đảng Cộng hòa từ Nam Dakota, nói.
“Nếu chúng ta làm từng tiểu bang một, chúng ta sẽ gặp rắc rối thực sự,” ông Rounds nói.
Theo tin từ Associated Press ngày 16/05/2025.
