Theo NBC News, các cuộc đàm phán giữa Iran và Hoa Kỳ về chương trình hạt nhân đang tiến triển nhanh chóng và sẽ chuyển sang giai đoạn “chuyên gia”.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng điều này không có nghĩa là một thỏa thuận sắp xảy ra. Thay vào đó, nó cho thấy các cuộc đàm phán giữa Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi và đặc phái viên Hoa Kỳ Steve Witkoff chưa đi vào bế tắc.
Kelsey Davenport, giám đốc chính sách không phổ biến vũ khí tại Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, cho biết việc đồng ý với các cuộc đàm phán kỹ thuật cho thấy cả hai bên đang thể hiện các mục tiêu thực tế và muốn khám phá chi tiết.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề kỹ thuật cần giải quyết. Ví dụ, mức độ làm giàu uranium nào của Iran sẽ được Hoa Kỳ chấp nhận? Chương trình tên lửa đạn đạo của Tehran thì sao? Những lệnh trừng phạt nào có thể được dỡ bỏ và những lệnh trừng phạt nào sẽ vẫn được áp dụng?
Richard Nephew, một thành viên tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông, cho biết giá trị của các cuộc đàm phán chuyên gia nằm ở cam kết chính trị để làm điều gì đó. Nếu các chuyên gia phải thảo luận về các khái niệm lớn mà không có thỏa thuận chính trị, nó có thể không mang lại kết quả.
Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 có sự tham gia của các chuyên gia cấp cao từ cả hai bên. Về phía Hoa Kỳ, Bộ trưởng Năng lượng Ernest Moniz đã đạt được thỏa thuận với Ali Akbar Salehi, người đứng đầu Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran. Kinh nghiệm kỹ thuật của cả hai người đã giúp đạt được các chi tiết cụ thể của thỏa thuận.
Theo thỏa thuận năm 2015, Iran đồng ý chỉ làm giàu uranium ở độ tinh khiết 3,67% và giữ một kho dự trữ 300 kg. Hiện tại, Iran làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 60%, chỉ còn một bước kỹ thuật ngắn nữa là đạt đến mức độ vũ khí là 90%. Báo cáo gần đây nhất của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho biết kho dự trữ uranium tổng thể của Iran vào tháng Hai là 8.294,4 kg.
Thỏa thuận cũng giới hạn các loại máy ly tâm mà Iran có thể sử dụng, làm chậm khả năng chế tạo bom của Tehran. Nó cũng quy định cách thức và thời điểm các lệnh trừng phạt sẽ được dỡ bỏ, cũng như thời hạn của thỏa thuận.
Các nhà phân tích cho biết việc đạt được các giới hạn, cứu trợ và thời gian biểu đòi hỏi kiến thức của các chuyên gia.
Davenport nói: “Một thỏa thuận không phổ biến vũ khí là vô nghĩa nếu nó không thể được thực hiện và xác minh một cách hiệu quả. Hoa Kỳ cần một đội ngũ kỹ thuật mạnh để đàm phán các hạn chế chi tiết và giám sát xâm nhập cần thiết để đảm bảo rằng bất kỳ động thái nào của Iran đối với vũ khí hạt nhân đều được phát hiện nhanh chóng và có đủ thời gian để ứng phó”.
Vẫn chưa rõ hai bên sẽ cử ai tham gia các cuộc đàm phán đó.
Cả Hoa Kỳ và Iran đều kín tiếng về những gì đã được thảo luận cho đến nay, mặc dù cả hai bên đều bày tỏ sự lạc quan về tiến độ. Tuy nhiên, đã có một tranh chấp đáng chú ý bắt nguồn từ những bình luận mà Witkoff đưa ra trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, cho thấy Tehran có thể làm giàu tới độ tinh khiết 3,67%. Tuy nhiên, các nhà phân tích lưu ý rằng đó là mức được đặt ra bởi thỏa thuận năm 2015 dưới thời Obama.
Vài giờ sau, Witkoff đưa ra một tuyên bố cho thấy so sánh đó đã gây khó chịu: “Một thỏa thuận với Iran sẽ chỉ hoàn thành nếu đó là một thỏa thuận của Trump”.
Witkoff nói thêm: “Iran phải ngừng và loại bỏ chương trình làm giàu hạt nhân và vũ khí hóa của mình”.
Araghchi đáp lại bằng cách cảnh báo rằng Iran phải có khả năng làm giàu.
Ông nói: “Vấn đề cốt lõi của việc làm giàu không thể thương lượng”.
Corey Hinderstein, phó chủ tịch nghiên cứu tại Carnegie Endowment for International Peace và là một cựu chuyên gia hạt nhân của chính phủ Hoa Kỳ, mô tả bản thân cảm thấy “lạc quan thận trọng” về việc bắt đầu các cuộc đàm phán chuyên gia.
Bà nói: “Người đứng đầu phái đoàn chịu trách nhiệm đặt ra các mục tiêu chiến lược và xác định thành công. Nhưng nếu có một thỏa thuận được thực hiện, thì các chuyên gia kỹ thuật là những người sẽ hoàn thành nó”.
Theo AP
