Đài Loan đang theo dõi sát sao mối quan hệ giữa Vatican và Trung Quốc sau khi Giáo hoàng Francis qua đời. Tòa Thánh là đồng minh châu Âu duy nhất của Đài Loan, nhưng những năm gần đây chứng kiến sự tiếp cận lịch sử của Giáo hội Công giáo với Bắc Kinh.
Đài Loan có chưa đến 300.000 người Công giáo. Ngược lại, ước tính số người Công giáo ở Trung Quốc cộng sản là từ 8 đến 12 triệu người, với 390.000 người khác ở Hồng Kông do Trung Quốc cai trị. Mặc dù vậy, Tòa Thánh tiếp tục công nhận Đài Loan là “Trung Quốc” duy nhất.
Sau khi Giáo hoàng Francis qua đời, Tổng thống Đài Loan William Lai nhanh chóng cho biết ông dự định tham dự tang lễ. Tuy nhiên, không lâu sau đó, Bộ Ngoại giao Đài Loan thông báo rằng cựu Phó Tổng thống và là một người Công giáo sùng đạo, ông Chen Chien-jen sẽ là đặc phái viên của Đài Loan.
Luật sư và nhà phân tích rủi ro chính trị Ross Feingold có trụ sở tại Đài Bắc cho biết Đài Loan sẽ thất vọng vì Tổng thống Lai sẽ bỏ lỡ cuộc tập hợp các nhà lãnh đạo thế giới này. “Tiền lệ cho việc tổng thống Đài Loan tham dự tang lễ của một giáo hoàng đã có. Năm 2005, Tổng thống Chen Shui-bian khi đó đã tham dự tang lễ của John Paul II,” ông nói.
Sau khi Giáo hoàng Francis nhậm chức vào năm 2013, Vatican bắt đầu xây dựng quan hệ với Bắc Kinh. Năm 2018, Vatican đã ký một thỏa thuận gây tranh cãi với Trung Quốc về việc bổ nhiệm giám mục. Thỏa thuận này, được gia hạn và mở rộng nhiều lần, cho phép cả hai bên có tiếng nói trong việc lựa chọn giám mục, một nỗ lực nhằm thu hẹp khoảng cách giữa Giáo hội Công giáo do nhà nước điều hành của Trung Quốc và một giáo hội ngầm trung thành với Rome. Các quan chức Vatican khẳng định thỏa thuận này mang tính mục vụ, không mang tính chính trị. Tuy nhiên, đối với Đài Loan, đây được xem là một dấu hiệu cảnh báo.
Trung Quốc, cắt đứt quan hệ với Tòa Thánh năm 1951, yêu cầu tất cả các quốc gia chấm dứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan trước khi thiết lập quan hệ với Bắc Kinh. Các đồng minh chính thức của Đài Loan hiện chỉ còn 12, và Tòa Thánh là đối tác ngoại giao quan trọng nhất về mặt biểu tượng.
Nhưng Thomas Tu, một chuyên gia về ngoại giao Vatican tại Đại học Quốc gia Chengchi của Đài Loan, nói với Fox News Digital rằng những lo ngại về một sự thay đổi sắp xảy ra là thổi phồng quá mức. “Đây không chỉ là về chính trị, mà là về sứ mệnh Công giáo toàn cầu,” Tu nói. “Vatican đã sống sót qua các đế chế. Họ kiên nhẫn.” Tu viện dẫn mối quan hệ của Vatican với Việt Nam như một bằng chứng về sự kiên nhẫn thực dụng. Trung Quốc và Việt Nam không có quan hệ chính thức, nhưng Vatican duy trì một đại diện tôn giáo cấp cao ở đó.
Giáo hoàng Francis tin rằng việc tham gia với Trung Quốc, dù không hoàn hảo, vẫn tốt hơn là không có gì. Francis là giáo hoàng đầu tiên bay qua không phận Trung Quốc và nổi tiếng gửi lời chào tới Chủ tịch Tập Cận Bình vào năm 2014. Trong chuyến thăm Mông Cổ năm 2023, giáo hoàng cũng gửi một “lời chào ấm áp tới người dân Trung Quốc cao quý.”
Mỗi động thái mở đầu với Bắc Kinh đều vấp phải sự chỉ trích từ bên trong Giáo hội, đặc biệt là từ những nhà phê bình Trung Quốc thẳng thắn, chẳng hạn như Hồng y Joseph Zen, 93 tuổi, đã nghỉ hưu ở Hồng Kông, người bị bắt vào năm 2022 sau khi Trung Quốc áp đặt Luật An ninh Quốc gia hình sự hóa hầu hết mọi hình thức bất đồng chính kiến ở khu hành chính đặc biệt tự trị này. Hộ chiếu của Zen gần đây đã được chính quyền trả lại để ông có thể tham dự tang lễ của giáo hoàng.
Zen và những người khác xem bất kỳ sự ấm lên nào trong quan hệ với Bắc Kinh là cúi đầu trước một chế độ vô thần chính thức.
Từ năm 1957, Bắc Kinh, thông qua Hiệp hội Công giáo Yêu nước Trung Quốc, đã kiểm soát chặt chẽ hàng triệu người Công giáo Trung Quốc. Giáo hoàng Francis đã chấp nhận một số thỏa hiệp với Trung Quốc, nhưng Vatican muốn quyền tự chủ trong các vấn đề tinh thần, điều này có thể cần một phép lạ để đạt được dưới chế độ độc tài một đảng của Trung Quốc.
Một số nhà quan sát cho rằng Bắc Kinh cuối cùng có thể cho phép Vatican có nhiều không gian hơn, nhưng bất kỳ thỏa thuận chính thức nào cũng sẽ yêu cầu Tòa Thánh cắt đứt quan hệ với Đài Loan, một điều kiện tiên quyết không thể thương lượng đối với Trung Quốc.
Với việc một giáo hoàng mới được bầu trong tháng tới, một số người ở Đài Loan lo lắng về một sự thay đổi, nhưng ít chuyên gia tin rằng vị giáo hoàng tiếp theo sẽ đưa ra bất kỳ quyết định vội vàng nào. “Không có gì phải vội,” Tiến sĩ Chang Ching, một Nghiên cứu viên cao cấp của Hiệp hội Nghiên cứu Chiến lược ROC, cho biết, “Vatican biết cách chờ đợi, và Trung Quốc vẫn chưa sẵn sàng trao cho cộng đồng Công giáo Trung Quốc những đặc quyền tương tự mà người Công giáo được hưởng ở hầu hết các quốc gia khác. Sự rạn nứt hơn bảy mươi năm này chỉ là một khoảnh khắc nhỏ trong lịch sử lâu dài của Giáo hội và lịch sử thậm chí còn dài hơn của nền văn minh Trung Hoa.”
Nguồn: Fox News
