Con đường ngoại giao tìm kiếm hòa bình ở Ukraine: Những khúc quanh bất ngờ

Cuối tuần qua, các nhà lãnh đạo châu Âu đã có mặt tại Kyiv để gây áp lực buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin phải ngừng bắn. Sau đó, ông Putin đã công bố đề xuất đàm phán ở Istanbul.

Nếu ông Putin và ông Zelenskyy cùng ngồi vào bàn đàm phán, đây sẽ là lần đầu tiên kể từ khi cuộc chiến kéo dài 3 năm nổ ra.

Dưới đây là những sự kiện chính trong nỗ lực chấm dứt chiến tranh kể từ khi Nga tiến quân vào Ukraine ngày 24/2/2022:

28/2/2022: Phái đoàn Ukraine và Nga gặp nhau ở Belarus. Các cuộc đàm phán tiếp tục trong hai tuần, nhưng không có thỏa thuận rõ ràng nào đạt được ngoài quyết định thiết lập hành lang nhân đạo cho dân thường.
21/3/2022: Ông Zelenskyy kêu gọi đàm phán trực tiếp với ông Putin nhưng bị Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov từ chối. Một ngày sau, ông Zelenskyy cho biết ông sẵn sàng thảo luận về cam kết Ukraine không gia nhập NATO để đổi lấy lệnh ngừng bắn, rút quân Nga và đảm bảo an ninh cho Ukraine.
29/3/2022: Đàm phán bắt đầu ở Istanbul, Moscow nói họ sẵn sàng “cắt giảm cơ bản” hoạt động quân sự gần Kyiv và thành phố Chernihiv phía bắc, trong khi Ukraine cho biết họ sẵn sàng thảo luận về tư cách trung lập nếu an ninh của họ được các quốc gia khác ủng hộ.
7/4/2022: Ông Lavrov bác bỏ đề xuất hòa bình của Ukraine là “không thể chấp nhận được”. Ông nói rằng Kyiv đã rút lại thỏa thuận miễn Bán đảo Crimea khỏi các đảm bảo an ninh rộng lớn hơn của Ukraine. Nga đã sáp nhập Crimea trái phép vào năm 2014.
26/4/2022: Tổng thư ký LHQ António Guterres đến Nga để thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh.
13/5/2022: Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin gọi điện cho người đồng cấp Nga, Sergei Shoigu, trong cuộc liên lạc đầu tiên của họ kể từ trước khi bắt đầu chiến tranh.
22/7/2022: Nga và Ukraine, với sự trung gian của Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ, đạt được thỏa thuận về việc giải tỏa nguồn cung cấp ngũ cốc bị mắc kẹt tại các cảng Biển Đen của Ukraine, chấm dứt bế tắc đe dọa an ninh lương thực toàn cầu. Thỏa thuận hết hạn một năm sau đó.
22/9/2022: Ông Zelenskyy phát biểu trước Đại hội đồng LHQ, đưa ra năm điều kiện “không thể thương lượng”, bao gồm “sự trừng phạt thích đáng” cho Nga.
30/9/2022: Nga sáp nhập trái phép các khu vực Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson của Ukraine, mặc dù họ không kiểm soát hoàn toàn bất kỳ khu vực nào trong số này. Ukraine đáp trả bằng cách nộp đơn xin gia nhập NATO và ban hành sắc lệnh tuyên bố “không thể” đàm phán với ông Putin.
15/11/2022: Ông Zelenskyy công bố kế hoạch hòa bình 10 điểm tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Indonesia.
25/6/2023: Các quan chức từ 15 quốc gia, bao gồm Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, Ấn Độ, Brazil, Nam Phi, Ả Rập Saudi và Thổ Nhĩ Kỳ, gặp nhau tại Copenhagen, Đan Mạch, để thảo luận về kế hoạch hòa bình của ông Zelenskyy.
5/8/2023: Các cuộc thảo luận kéo dài hai ngày về chiến tranh bắt đầu ở Ả Rập Saudi với các đại biểu từ 40 quốc gia, nhưng không có Nga. Không có tuyên bố chung nào được đưa ra.
28/10/2023: Các đại biểu từ 65 quốc gia gặp nhau ở Malta để tiếp tục các cuộc đàm phán về kế hoạch hòa bình của ông Zelenskyy. Nga, nước đã bác bỏ các cuộc đàm phán, không được mời.
15/6/2024: Đại diện của 92 quốc gia gặp nhau tại Nidwalden, Thụy Sĩ, để thảo luận về kế hoạch hòa bình của Ukraine. Mặc dù số lượng đại biểu ngày càng tăng, nhưng sự đồng thuận vẫn khó nắm bắt. Tuyên bố cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh được hầu hết – mặc dù không phải tất cả – những người tham gia ủng hộ.
7/12/2024: Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump đến Paris và gặp ông Zelenskyy và các nhà lãnh đạo châu Âu khác.
12/2/2025: Ông Trump và ông Putin nói chuyện trực tiếp qua điện thoại và đồng ý bắt đầu đàm phán về việc chấm dứt chiến tranh Ukraine trong một cuộc điện thoại đã đột ngột kết thúc nỗ lực kéo dài ba năm do Hoa Kỳ dẫn đầu nhằm cô lập ông Putin về vấn đề Ukraine.
18/2/2025: Các quan chức Nga và Hoa Kỳ, bao gồm ông Lavrov và Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio, gặp nhau ở Ả Rập Saudi và đồng ý làm việc để chấm dứt chiến tranh, cũng như khôi phục quan hệ song phương. Các quan chức Ukraine không được mời.
28/2/2025: Ông Zelenskyy gặp ông Trump, ông Rubio và Phó Tổng thống JD Vance tại Nhà Trắng nhưng căng thẳng nổ ra trong Phòng Bầu dục và một thỏa thuận khoáng sản được đề xuất giữa các quốc gia vẫn chưa được ký kết.
11/3/2025: Các quan chức Hoa Kỳ và Ukraine gặp nhau ở Ả Rập Saudi, với việc các quan chức Mỹ đưa ra kế hoạch ngừng bắn trong 30 ngày. Kyiv đồng ý với lệnh ngừng bắn được đề xuất.
13/3/2025: Ông Putin từ chối kế hoạch ngừng bắn một cách hiệu quả, nói rằng một số vấn đề vẫn cần được giải quyết. Ông cũng gặp đặc phái viên Hoa Kỳ Steve Witkoff ở Moscow. Ông Witkoff sẽ đến Nga thêm hai lần nữa vào tháng Tư để gặp ông Putin.
18/3/2025: Một đề xuất được đưa ra về việc tạm dừng các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng. Cả hai bên đều đồng ý với kế hoạch này, nhưng sớm cáo buộc nhau vi phạm và biện pháp này sau đó hết hạn.
19/4/2025: Ông Putin tuyên bố ngừng bắn 30 giờ để đánh dấu lễ Phục sinh, mặc dù các cuộc tấn công vẫn tiếp tục trên khắp Ukraine.
28/4/2025: Điện Kremlin tuyên bố ngừng bắn đơn phương 72 giờ bắt đầu từ ngày 8 tháng 5 để đánh dấu Ngày Chiến thắng của Nga kỷ niệm việc đánh bại Đức Quốc xã trong Thế chiến II. Kyiv không đồng ý, thích lệnh ngừng bắn 30 ngày do các quan chức Hoa Kỳ đề xuất hơn. Cả hai bên đều cáo buộc nhau vi phạm nó.
10/5/2025: Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk gặp ông Zelenskyy ở Kyiv và kêu gọi Nga ban hành lệnh ngừng bắn 30 ngày bắt đầu từ ngày 12 tháng 5.
11/5/2025: Ông Putin đề xuất khởi động lại các cuộc đàm phán trực tiếp với Ukraine ở Istanbul vào ngày 15 tháng 5, “vô điều kiện”, nhưng không đồng ý với lệnh ngừng bắn 30 ngày. Ông Zelenskyy thách thức ông Putin gặp mặt trực tiếp ở Thổ Nhĩ Kỳ.
12/5/2025: Ông Trump nói rằng ông đang “nghĩ đến việc bay đến” Thổ Nhĩ Kỳ để tham gia các cuộc đàm phán sau chuyến thăm Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, nhưng sau đó nói rằng ông Rubio và các quan chức Hoa Kỳ khác sẽ đến.
13/5/2025: Cố vấn tổng thống Ukraine Mykhailo Podolyak nói rằng ông Zelenskyy sẽ không gặp bất kỳ đại diện nào của Nga ở Thổ Nhĩ Kỳ ngoại trừ ông Putin. Ông Zelenskyy nói rằng ông và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan sẽ chờ ông Putin ở Ankara, đồng thời nói thêm: “Nếu ông Putin không đến và chơi trò chơi, thì đó là điểm cuối cùng cho thấy ông ấy không muốn kết thúc chiến tranh.”
14/5/2025: Điện Kremlin công bố một tuyên bố nêu tên trợ lý của ông Putin, Vladimir Medinsky, là người đứng đầu phái đoàn Nga, trong đó cũng bao gồm ba quan chức khác. Danh sách không bao gồm chính tổng thống Nga.