Trong bối cảnh các nhà lập pháp Cộng hòa tại Hạ viện và Thượng viện đang ráo riết làm việc để hoàn thiện dự luật “lớn và đẹp” theo chương trình nghị sự của Tổng Thống Donald Trump, một nhân vật ít được biết đến nhưng lại đóng vai trò then chốt đang thu hút sự chú ý: Thượng nghị sĩ Phụ trách Quy tắc (Senate Parliamentarian).
Dự luật này đang được thúc đẩy thông qua quy trình hòa giải ngân sách (budget reconciliation). Đây là một thủ tục đặc biệt cho phép đảng chiếm đa số tại Quốc hội và Nhà Trắng thông qua các thay đổi chính sách lớn chỉ với đa số đơn giản (51 phiếu tại Thượng viện), thay vì cần 60 phiếu như thông thường. Tuy nhiên, quy trình này có một điều kiện quan trọng: các điều khoản trong dự luật phải liên quan trực tiếp đến thuế, chi tiêu hoặc nợ quốc gia.
Và người có tiếng nói cuối cùng trong việc xác định điều gì là “liên quan” chính là Thượng nghị sĩ Phụ trách Quy tắc. Đây là một vị trí không qua bầu cử, mang tính phi đảng phái, do Lãnh đạo Đa số Thượng viện bổ nhiệm và không có nhiệm kỳ cố định.
Vai trò chính của họ là tư vấn cho Thượng viện về các quy tắc và tiền lệ của viện. Mặc dù thường ở hậu trường, vị trí này đôi khi lại trở thành tâm điểm, đặc biệt là trong các cuộc tranh luận về hòa giải ngân sách.
Cụ thể, Thượng nghị sĩ Phụ trách Quy tắc sẽ chủ trì quy trình “Byrd bath”, nơi dự luật được xem xét kỹ lưỡng và bất kỳ điều khoản nào không đáp ứng tiêu chí liên quan đến ngân sách sẽ bị loại bỏ.
Còn nhớ năm 2021, Thượng nghị sĩ Phụ trách Quy tắc đương nhiệm, bà Elizabeth MacDonough, đã gây chú ý khi loại bỏ đề xuất tăng lương tối thiểu lên 15 USD/giờ của Đảng Dân chủ khỏi dự luật hòa giải của họ. Bà MacDonough, được bổ nhiệm từ năm 2012 bởi cố Lãnh đạo Đa số Thượng viện Harry Reid, vẫn đang giữ chức vụ này và được đánh giá là người xử lý công việc một cách công tâm.
Theo một cựu nhân viên Thượng viện, bà MacDonough có cách tiếp cận khá “bảo thủ” về những gì được phép đưa vào quy trình hòa giải, dựa nhiều vào các tiền lệ trước đó. Tuy nhiên, việc một điều khoản có được chấp nhận hay không cũng phụ thuộc vào các ước tính chi phí do Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) hoặc Ủy ban Thuế chung đưa ra.
Một vấn đề tiềm năng mà dự luật của Tổng Thống Trump có thể gặp phải là cách tính toán chi phí cho việc kéo dài vĩnh viễn các đợt cắt giảm thuế năm 2017. Đảng Cộng hòa muốn sử dụng phương pháp tính “đường cơ sở chính sách hiện tại” để coi việc gia hạn này không làm tăng thâm hụt. Dù Đảng Cộng hòa tin rằng luật pháp cho phép họ làm điều này và Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Thượng viện mới là người đưa ra quyết định cuối cùng về phương pháp tính toán (dù có sự tư vấn của Thượng nghị sĩ Phụ trách Quy tắc), đây vẫn là một điểm có thể gây tranh cãi.
Nếu cách tính này bị bác bỏ, nhiều điều khoản khác trong dự luật có thể gặp rắc rối vì chúng sẽ bị tính là làm tăng thâm hụt, ảnh hưởng đến việc tuân thủ các quy định của quy trình hòa giải.
Tuy nhiên, theo đánh giá của một số chuyên gia, phe Cộng hòa dường như đã khá cẩn trọng trong việc soạn thảo ngôn ngữ của dự luật lần này. Ngay cả các điều khoản về nhập cư, vốn có thể bị xem xét kỹ lưỡng, cũng được cho là “cuối cùng sẽ ổn”.
Đảng Cộng hòa đặt mục tiêu đưa dự luật này lên bàn Tổng Thống Trump ký trước ngày Quốc khánh 4 tháng 7.
Theo Fox News ngày 12/05/2025.
