Chuyến công du Trung Đông gần đây của Tổng Thống Donald Trump, bao gồm các điểm dừng chân tại Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), được đánh dấu bằng nhiều thỏa thuận và các cuộc đàm phán ngoại giao sôi nổi. Tuy nhiên, một điểm đáng chú ý là vấn đề nhân quyền lại ít được đề cập đến một cách công khai, khác hẳn với những chuyến thăm trước đây của các Tổng thống Mỹ tới khu vực này.
Tại một diễn đàn đầu tư ở Riyadh, trước sự chứng kiến của giới hoàng gia Saudi và các tỷ phú Mỹ, Tổng Thống Trump đã thẳng thắn lên án việc Mỹ can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia vùng Vịnh giàu có trong quá khứ. Ông nói rằng đã qua rồi cái thời các quan chức Mỹ bay đến Trung Đông để “lên lớp về cách sống và cách điều hành công việc của các bạn”.
Lời nói này, theo nhiều nhà báo, nhà hoạt động nhân quyền và những người Ả Rập đã rời bỏ quê hương, như một thông điệp ngầm rằng Hoa Kỳ đang giảm bớt vai trò từ lâu của mình như một người ủng hộ, dù đôi khi không hoàn hảo, nhưng mạnh mẽ cho nhân quyền trên khắp thế giới. Điều này khiến nhiều người cảm thấy “đau lòng”, như chia sẻ của Abdullah Alaoudh, con trai của một giáo sĩ Saudi nổi tiếng vẫn đang bị giam giữ.
Mặc dù Saudi Arabia đã có những bước cải thiện về nhân quyền, trả tự do cho một số người bị giam giữ sau những chỉ trích quốc tế trước đây, nhưng hàng trăm người khác, bao gồm cả cha của Abdullah Alaoudh, vẫn đang sau song sắt. Abdullah, hiện đang vận động cho những người bị giam cầm ở Saudi Arabia từ Mỹ, cho biết Tổng Thống Trump đã nói chuyện trực tiếp với Thái tử Mohammed bin Salman, người mà ông cho là “người đã tra tấn cha tôi, người đã cấm gia đình tôi rời khỏi vương quốc”.
Một phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc cho biết bài phát biểu của Tổng Thống Trump “ca ngợi mối quan hệ đối tác ngày càng phát triển giữa Hoa Kỳ và Saudi Arabia” và một Trung Đông đang hướng tới hòa bình, nhưng không trả lời câu hỏi liệu Tổng thống có nêu vấn đề nhân quyền với các nhà lãnh đạo vùng Vịnh hay không. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng chỉ nói rằng các cuộc thảo luận là riêng tư.
Việc ít chú trọng đến nhân quyền trong chuyến đi này không chỉ do những cải thiện được cho là có ở Saudi Arabia, mà còn phản ánh một thực tế đáng buồn: tình hình nhân quyền ở chính Hoa Kỳ cũng đang bị nhiều tổ chức đánh giá là xấu đi. Một số người Saudi lưu vong tại Mỹ cho biết họ đang hạn chế lên tiếng trên mạng xã hội vì lo sợ bị giam giữ hoặc trục xuất, tương tự như những gì một số người nhập cư hoặc người biểu tình ủng hộ Palestine đã đối mặt dưới chính quyền Tổng Thống Trump.
Uy tín của Mỹ trong việc chỉ trích các nước khác về nhân quyền cũng đang bị đặt dấu hỏi, đặc biệt là sau sự hỗ trợ quân sự của Mỹ cho Israel trong cuộc xung đột ở Gaza. Một số nhà hoạt động cho rằng, vào thời điểm này, việc Mỹ lên tiếng về vi phạm nhân quyền ở nước khác “không còn đáng tin cậy nữa”.
Trong nhiệm kỳ thứ hai của mình, Tổng Thống Trump đã tăng cường mối quan hệ với Thái tử Mohammed bin Salman và các nhà lãnh đạo vùng Vịnh giàu có khác, tìm kiếm các khoản đầu tư lớn vào Mỹ. Các con trai lớn của ông cũng đang phát triển các dự án bất động sản lớn trong khu vực này. Theo The Associated Press, mối quan hệ giữa Tổng Thống Trump và Thái tử MBS được một số người mô tả là “mối quan hệ tình yêu”.
Dù Thái tử Mohammed bin Salman đã thực hiện một số cải cách xã hội và pháp lý nhằm thu hút đầu tư, như cho phép phụ nữ lái xe và trả tự do cho một số nhà hoạt động, nhưng hàng nghìn người khác vẫn bị giam giữ hoặc bị cấm xuất cảnh, theo các nhóm nhân quyền.
