Chiến dịch quân sự mà chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump tiến hành nhằm vào lực lượng Houthi ở Yemen, dù chưa thể làm suy yếu đáng kể nhóm phiến quân này, nhưng đã tiêu tốn của nước Mỹ hơn 1 tỷ USD kể từ tháng 3 vừa qua.
Theo thông tin từ hai quan chức Mỹ nắm rõ về chi phí, khoản tiền khổng lồ này bao gồm chi phí cho hàng nghìn quả bom và tên lửa đã được sử dụng trong các cuộc tấn công, cùng với việc 7 máy bay không người lái bị bắn hạ và 2 máy bay chiến đấu bị chìm.
Dù Mỹ đã thực hiện nhiều chiến dịch trong nhiều tuần, lực lượng Houthi dường như vẫn duy trì khả năng tấn công bên ngoài Yemen, điển hình là vụ tấn công nhằm vào sân bay quốc tế chính của Israel ngay trong tuần này. Tuy nhiên, một thỏa thuận bất ngờ được ông Trump công bố hôm thứ Ba, theo đó Mỹ sẽ tạm dừng các cuộc tấn công và hoạt động chống Houthi để đổi lấy việc nhóm này ngừng nhắm mục tiêu vào tàu thuyền Mỹ, có thể được xem là “hoàn thành nhiệm vụ” tạm thời.
Chi tiết về thỏa thuận này còn khá mơ hồ. Hiện chưa rõ nó được thực hiện như thế nào, kéo dài bao lâu và ý nghĩa lâu dài của nó đối với cuộc xung đột bắt đầu vài tuần sau khi Hamas tấn công Israel vào tháng 10/2023.
Theo hai quan chức Mỹ, thỏa thuận này được đàm phán một phần thông qua chính phủ Oman và chỉ áp dụng đối với tàu thuyền của Mỹ. Lực lượng Houthi dự kiến vẫn sẽ tiếp tục tấn công Israel và tàu thuyền của các quốc gia khác.
Một quan chức Mỹ quen thuộc với các hoạt động quân sự chống Houthi nhận định: “Chính quyền rõ ràng đang tìm kiếm một lối thoát cho chiến dịch này.”
Việc đánh giá hiệu quả của chiến dịch từ tháng 3 rất khó khăn. Các máy bay không người lái của Mỹ được cử đi để xác định mục tiêu bị bắn hạ thường xuyên, và không có lực lượng Mỹ nào trên mặt đất ở Yemen để đánh giá hiệu quả cho Lầu Năm Góc, theo quan chức này.
Tuy nhiên, nỗ lực dưới thời ông Trump đã phải trả giá đắt và làm cạn kiệt kho dự trữ của Mỹ, hai quan chức cho biết.
Theo thống kê chi phí của quân đội Mỹ được cung cấp cho NBC News, kể từ ngày 15/3, khi chính quyền Trump công bố chiến dịch hiện tại chống Houthi, được gọi là Chiến dịch Rough Rider, Lầu Năm Góc đã chi khoảng 2.000 quả bom và tên lửa trị giá hơn 775 triệu USD để chống lại nhóm này. Con số này bao gồm hàng trăm quả bom 2.000 pound (khoảng 85.000 USD/quả), ít nhất 75 tên lửa Tomahawk (khoảng 1,9 triệu USD/quả), ít nhất 20 tên lửa hành trình phóng từ máy bay AGM 158 (khoảng 1,5 triệu USD/quả), và nhiều loại đạn dược khác.
Mỹ cũng đã chi ít nhất 10 triệu USD để vận chuyển ít nhất hai hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot và vật tư quân sự để duy trì các hệ thống này đến khu vực bằng tàu thủy. Con số này chưa bao gồm chi phí vận chuyển bằng đường không.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều lo ngại rằng cách tiếp cận của chính quyền Trump đối với việc chống Houthi sẽ không thể duy trì lâu dài.
Bà Dana Stroul, cựu quan chức chính sách hàng đầu về khu vực tại Lầu Năm Góc dưới thời chính quyền Biden, nhận định: “Washington ít kiên nhẫn và thiếu sự tập trung lâu dài, và khó có khả năng cam kết nguồn lực và sự chú ý cấp cao cần thiết để đưa chiến dịch này đến một kết quả có ý nghĩa.”
Bà Stroul, hiện là giám đốc nghiên cứu tại Viện Washington, cho biết thêm nếu thỏa thuận mà ông Trump công bố hôm thứ Ba được giữ vững, nó có thể cho phép Mỹ biện minh cho việc tạm dừng các hoạt động chống Houthi, nhưng có lẽ sẽ không thay đổi thực tế là Houthi vẫn có thể gây gián đoạn giao thông hàng hải ở Biển Đỏ.
Bà nói: “Houthi sẽ ngừng bắn vào tàu thuyền Mỹ trong một khoảng thời gian nào đó, nhưng họ sẽ không ngừng bắn tên lửa vào Israel, hoạt động vận tải thương mại sẽ không trở lại bình thường, và không có gì thay đổi trong cuộc nội chiến ở Yemen.”
Theo nguồn tin NBC News cho biết, sau khi Houthi bắt đầu tấn công tàu thuyền quốc tế ở Biển Đỏ sau vụ tấn công của Hamas vào Israel năm 2023, chính quyền Biden đã bắt đầu một chiến dịch chống Houthi để giúp khôi phục “tự do hàng hải”. Tuy nhiên, những hoạt động đó bị giới phê bình cho là không làm suy yếu đáng kể nhóm này.
Vào tháng 3, các quan chức chính quyền Trump thông báo sẽ tăng cường áp lực lên nhóm này. Một tàu sân bay thứ hai và các tàu hộ tống đã được đưa đến khu vực; NBC News đưa tin tháng trước rằng một số hệ thống phòng thủ tên lửa, bao gồm hai hệ thống Patriot di động và một hệ thống THAAD, cũng đã được điều động.
Dưới thời ông Trump, Tướng Lục quân Michael ‘Erik’ Kurilla, người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, đã được trao quyền hạn rộng rãi để tấn công nhóm này. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, nhiều kế hoạch tấn công Houthi của Tướng Kurilla đã không được phê duyệt.
Tuy nhiên, đã có những bất đồng trong nội bộ chính quyền Trump về mức độ chiến dịch chống Houthi nên đi xa đến đâu. Như NBC News đã đưa tin trước đây, các quan chức dưới thời Biden đã xây dựng một kế hoạch chi tiết để làm suy yếu Houthi, đòi hỏi một cam kết dài hạn, và cảm thấy họ đã sẵn sàng thực hiện kế hoạch đó vào đầu năm nay, nhưng đã tạm dừng để tránh gây khó khăn cho người kế nhiệm, và đã chuyển giao kế hoạch cho chính quyền Trump sắp tới.
Trong khi ông Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth công khai nói về tham vọng làm suy yếu Houthi, các quan chức Mỹ và nước ngoài lại nói riêng rằng họ không nghĩ ông Trump có đủ quyết tâm hoặc cam kết lâu dài cần thiết để hoàn thành công việc.
Những bất đồng trong nội bộ chính quyền về chiến dịch đã lộ ra công khai sau khi Jeffrey Goldberg, tổng biên tập tờ The Atlantic, vô tình được thêm vào một nhóm chat Signal với nhiều quan chức cấp cao. Nhật ký nhóm chat được công bố cho thấy Phó Tổng thống JD Vance bày tỏ lo ngại rằng ông Trump không biết mình đang dấn thân vào điều gì và cho rằng Mỹ không nên can thiệp sâu hơn vào khu vực này.
Bà Stroul nhận định, nếu Houthi giữ lời hứa và kiềm chế tấn công tàu thuyền Mỹ, thì điều đó sẽ đủ để chính quyền Trump biện minh cho việc kết thúc vai trò của mình trong cuộc chiến chống lại nhóm này.
“Washington có thể cho tàu đi qua Biển Đỏ và tuyên bố tự do hàng hải đã được khôi phục.”
