Theo BBC News, trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa áp thuế, vấn đề an ninh năng lượng và kinh tế đang trở thành tâm điểm trong cuộc bầu cử liên bang ở Canada, làm lu mờ những lo ngại về biến đổi khí hậu.
Hai ứng cử viên hàng đầu đang thúc đẩy các kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng năng lượng mới, khi Canada tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.
Đảng Tự do của ông Mark Carney hứa hẹn sẽ biến Canada thành siêu cường toàn cầu về cả năng lượng truyền thống và năng lượng xanh. Trong khi đó, đảng Bảo thủ của ông Pierre Poilievre muốn vực dậy ngành dầu khí và loại bỏ thuế carbon công nghiệp.
Sự thay đổi này đánh dấu một bước ngoặt lớn so với cuộc bầu cử năm 2021, khi môi trường là mối quan tâm hàng đầu của cử tri.
Ông Carney, người trở thành lãnh đạo đảng Tự do và thủ tướng vào đầu tháng 3, có một bề dày thành tích là nhà vô địch quốc tế về chống biến đổi khí hậu.
Ngoài vai trò là thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh, ông còn là Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc về hành động và tài chính khí hậu, đồng thời là đồng chủ tịch của Liên minh Tài chính Glasgow vì Mục tiêu Net Zero, một trong những kết quả lớn của COP26.
Tuy nhiên, hành động đầu tiên của ông trên cương vị thủ tướng là bãi bỏ thuế carbon tiêu dùng.
Thuế này, một chính sách khí hậu đặc trưng của đảng Tự do cầm quyền, được đưa ra vào năm 2019, áp thêm phí đối với người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm than, dầu hoặc khí đốt.
Nó không được ưa chuộng, và đối với đảng Bảo thủ, nó trở thành một mục tiêu dễ dàng để đổ lỗi cho chi phí sinh hoạt ngày càng tăng trong những năm gần đây. Ông Poilievre thậm chí còn tìm cách vẽ đối thủ của mình là “Carney Thuế Carbon”.
Một số nhà quan sát tin rằng việc hủy bỏ thuế là một động thái chính trị thông minh, những người khác lại cảm thấy đó là một sai lầm.
Bà Catherine Abreu, giám đốc của Trung tâm Chính trị Khí hậu Quốc tế và là thành viên của Ban Cố vấn Net Zero của Canada, cho biết: “Bằng cách thực hiện một trong những động thái đầu tiên của bạn là loại bỏ giá carbon, bạn đang chấp nhận câu chuyện rằng chính sách biến đổi khí hậu khiến chúng ta tốn quá nhiều tiền và không tốt cho chúng ta, trong khi thực tế không phải vậy”.
“Tôi nghĩ rằng có một cơ hội bị bỏ lỡ ở đây để thiết lập một khuôn khổ tường thuật mới xung quanh vấn đề này trong cuộc bầu cử.”
Lời kêu gọi bầu cử của ông Carney về năng lượng là biến Canada thành “một siêu cường hàng đầu thế giới về cả năng lượng sạch và năng lượng truyền thống”.
Ông đang nhấn mạnh cách tiếp cận thực dụng của mình, và chiến dịch của ông nói về việc đẩy nhanh các dự án năng lượng xanh và khuyến khích giao thông và xây dựng xanh, mà không đưa ra quá nhiều chi tiết. Ông cũng kêu gọi đầu tư vào các công nghệ như thu giữ carbon.
Có những yếu tố quan trọng khác đã giúp hạ nhiệt một số luận điệu về khí hậu của ông Carney.
Các cuộc thăm dò dư luận chỉ ra rằng, kể từ cuối năm 2023, những lo ngại của người Canada về khí hậu đã giảm xuống khi những lo lắng về giá cả tăng cao, chi phí năng lượng và nhà ở nổi lên hàng đầu.
Cuộc chiến ở Ukraine cũng đặt trọng tâm mới vào nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào của đất nước về dầu, khí đốt và khoáng sản quan trọng.
Ông Mark Winfield, giáo sư tại khoa thay đổi môi trường và đô thị tại Đại học York ở Toronto, cho biết: “Chúng tôi đã có một loạt các đồng minh địa chính trị xuất hiện trước cửa nhà chúng tôi và nói rằng, chúng tôi muốn đá của bạn, chúng tôi muốn Canada trở thành nhà cung cấp hàng hóa tài nguyên sơ cấp an toàn về mặt địa chính trị, thay thế cho Nga”.
“Và điều đó đã tạo ra một động lực khác trong tất cả những điều này, điều mà không có trong các cuộc bầu cử trước đây.”
Ông Pierre Poilievre là người đang tìm cách thay thế ông Carney làm Thủ tướng.
Ông đang tranh cử về các vấn đề chi phí sinh hoạt, và ủng hộ các chính sách cứng rắn hơn về luật pháp và trật tự và những gì ông coi là các vấn đề văn hóa “thức tỉnh”.
Ông Poilievre, người có cơ sở cử tri mạnh mẽ ở các khu vực giàu năng lượng của đất nước, đang thúc đẩy việc mở rộng lớn ngành dầu khí và loại bỏ thuế carbon đối với ngành này.
Mặc dù ông vẫn kín tiếng về việc liệu ông có ủng hộ các mục tiêu net-zero của Canada hay không, nhưng ông đã lập luận rằng sẽ tốt hơn cho thế giới nếu Ấn Độ và các nước châu Á khác thay thế “than bẩn” bằng dầu khí sạch hơn của Canada.
Theo Giáo sư Winfield, các đề xuất của đảng Bảo thủ nhằm thúc đẩy dầu khí có khả năng hấp dẫn cử tri, ngay cả khi những lợi ích của việc mở rộng sản xuất không đứng vững trước sự giám sát.
Ông nói với BBC rằng đó là “ở cấp độ nguyên tắc như một phản ứng đối với Trump, trái ngược với bất kỳ suy nghĩ thực sự nào về những tác động đối với khí hậu, và liệu điều này có thực sự khả thi về mặt kinh tế hay không”.
Bất kể khí hậu hay năng lượng, câu hỏi quan trọng trong tâm trí của cử tri trong cuộc bầu cử này là nhà lãnh đạo nào có vị thế tốt nhất để đối phó với tổng thống Mỹ hiếu chiến.
Điều đó đặc biệt quan trọng khi nói đến ngành dầu khí.
Canada là nhà cung cấp dầu nước ngoài lớn nhất của Mỹ, với khoảng 90% sản lượng dầu thô đi về phía nam biên giới, và tác động của thuế năng lượng có thể gây ra thảm họa cho việc làm và nền kinh tế.
Ông Carney cho biết vào tuần trước trong cuộc tranh luận bầu cử đầu tiên trong số hai cuộc tranh luận: “Mối quan hệ của chúng ta với Mỹ đã hoàn toàn thay đổi”.
“Các đường ống dẫn là một vấn đề an ninh quốc gia đối với chúng ta.”
Mối lo ngại về sự phụ thuộc vào Mỹ đã làm sống lại sự quan tâm đến các đường ống dẫn sẽ vận chuyển dầu khí từ các tỉnh phía tây, nơi chúng chủ yếu được sản xuất, đến phía đông, nơi chúng có thể được xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài mới.
Một nỗ lực trước đó có tên là đường ống dẫn Energy East đã bị đình chỉ vào năm 2017 do một số yếu tố, bao gồm sự phản đối gay gắt từ một số khu vực của đất nước và các rào cản pháp lý.
Trong chiến dịch này, cả đảng Tự do và đảng Bảo thủ đều hứa sẽ đẩy nhanh các “hành lang năng lượng”, mặc dù ông Carney đã dao động về sự ủng hộ của mình đối với các đường ống dẫn, biết rằng chúng rất không được ưa chuộng đối với các nhà môi trường.
Ông đang cố gắng đi trên một lằn ranh tốt giữa việc bảo vệ Canada như một quốc gia đang bị Trump đe dọa và hành động đối với một khí hậu đang ấm lên.
Cục Bảo hiểm Canada báo cáo rằng vào năm 2024, đã có 8,5 tỷ đô la Canada (6,1 tỷ đô la Mỹ; 4,6 tỷ bảng Anh) thiệt hại do thời tiết được bảo hiểm, gấp ba lần con số của năm 2023.
Và mặc dù hai ứng cử viên hàng đầu trong cuộc bầu cử đang ủng hộ một vai trò lớn cho nhiên liệu hóa thạch trong nền kinh tế Canada, nhưng cách tiếp cận này sẽ xung đột trực tiếp với các cam kết về khí hậu của đất nước.
Ông Yves-François Blanchet, lãnh đạo của Bloc Québécois, một đảng liên bang có trụ sở tại Quebec, đã cáo buộc cả hai người đang ở trong một “tình huống phủ nhận về biến đổi khí hậu”.
Ông nói trong các cuộc tranh luận tuần trước: “Tôi xin lỗi vì đã làm hỏng bữa tiệc của các bạn, nhưng các bạn đang kể những câu chuyện cổ tích” về dầu khí sạch.
Canada đã hứa trên trường quốc tế sẽ cắt giảm lượng khí thải carbon từ 40-45% vào năm 2030 dựa trên mức của năm 2005.
Tính đến năm 2023, sản lượng carbon chỉ giảm 8,5%.
Bất cứ ai thắng cử sẽ có một thách thức thực sự để giải quyết vấn đề đó.
Người Canada sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 28 tháng 4.
