Các tổ chức nhân quyền quốc tế vừa đệ đơn kiện lên Ủy ban Nhân quyền Liên Mỹ, yêu cầu ủy ban này ra lệnh cho chính phủ El Salvador trả tự do cho những người Venezuela bị trục xuất từ Hoa Kỳ và đang bị giam giữ tại một nhà tù an ninh tối đa.
Theo nguồn tin ABC News cho biết, hồi tháng 3 vừa qua, chính quyền của Tổng thống đương nhiệm Hoa Kỳ Donald Trump đã trục xuất hơn 200 người nhập cư Venezuela, những người bị cáo buộc có liên hệ với băng đảng Tren de Aragua khét tiếng, sang El Salvador. Đáng chú ý là Hoa Kỳ đã trả tiền cho chính phủ El Salvador để giam giữ những người này.
Kể từ đó đến nay, những người bị giam giữ hoàn toàn không được tiếp cận luật sư hay liên lạc với gia đình. Cả chính phủ Hoa Kỳ lẫn El Salvador đều chưa đưa ra thông tin về việc làm thế nào những người này có thể lấy lại tự do.
Bà Bella Mosselmans, giám đốc Hội đồng Tranh tụng Chiến lược Toàn cầu (Global Strategic Litigation Council), một trong những tổ chức tham gia vụ kiện, cho biết: “Những cá nhân này đã bị tách khỏi gia đình và trở thành nạn nhân của một chế độ mất tích cưỡng bức do nhà nước bảo trợ, hoàn toàn trái pháp luật. Chúng tôi hy vọng vụ kiện này có thể gây áp lực buộc El Salvador phải thiết lập những biện pháp bảo vệ cơ bản.”
El Salvador đã sống dưới tình trạng khẩn cấp hơn ba năm qua, điều này đã đình chỉ một số quyền cơ bản và trao cho chính quyền của Tổng thống Nayib Bukele những quyền lực đặc biệt. Hơn 85.000 người Salvador đã bị bắt trong thời gian này vì cáo buộc liên quan đến các băng đảng đường phố từng rất hùng mạnh tại quốc gia này.
Việc cải thiện an ninh ở El Salvador đã mang lại sự ủng hộ rộng rãi trong nước cho Tổng thống Bukele và một số người ngưỡng mộ trong khu vực muốn noi gương thành công của ông. Tuy nhiên, việc thiếu quy trình pháp lý và nhiều vụ bắt giữ tùy tiện đã vấp phải sự lên án của quốc tế. Ông Bukele đã bác bỏ những lời chỉ trích này, coi họ là những người bảo vệ tội phạm.
Với lập trường cứng rắn về nhập cư của chính quyền Tổng thống Donald Trump, coi người di cư nói chung là tội phạm, cả hai chính phủ đều không bị lay chuyển bởi các động thái pháp lý tại quốc gia của họ nhằm tìm cách trả tự do hoặc đưa những người này trở lại Hoa Kỳ.
Tuần này, một thẩm phán tại Washington cho biết ông sẽ yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ cung cấp thêm thông tin về thỏa thuận nhà tù với El Salvador, đồng thời tiến gần hơn đến việc yêu cầu chính phủ đưa những người này trở lại Hoa Kỳ.
Các tổ chức nhân quyền hy vọng Ủy ban Nhân quyền Liên Mỹ sẽ chấp nhận đơn khẩn cấp này. Ủy ban là một bộ phận của Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ (OAS) trong khu vực. Các nhóm đã trình bày vụ việc thay mặt cho gia đình của 18 người trong số những người bị gửi đến El Salvador, những người đã cung cấp lời khai có tuyên thệ về trường hợp của họ.
Theo đơn kiện, một số người trong số này có đơn xin tị nạn đang chờ xử lý tại Hoa Kỳ, trong khi những người khác đã được chính phủ Hoa Kỳ sàng lọc và chấp thuận cho tái định cư tị nạn, và một số khác có tình trạng bảo vệ tạm thời cho phép họ làm việc tại Hoa Kỳ. Điều này cho thấy sự phức tạp và đôi khi mâu thuẫn trong các chính sách nhập cư.
Tổng thống Bukele cho biết ông có đủ chỗ để giam giữ những người này và khoản thanh toán từ Hoa Kỳ sẽ giúp trang trải chi phí cho nhà tù mới của ông.
Mặc dù cả chính phủ Venezuela và các tổ chức phi chính phủ đã đệ đơn yêu cầu habeas corpus (buộc chính phủ chứng minh việc giam giữ là hợp pháp) tại các tòa án của El Salvador, nhưng chưa có đơn nào tiến triển. Các nhóm đang yêu cầu ủy ban nhân quyền ra lệnh áp dụng các biện pháp phòng ngừa, về cơ bản là một hành động khẩn cấp để ngăn chặn thiệt hại không thể khắc phục. Trong số đó có quyền liên lạc với gia đình, quyền tiếp cận luật sư và được trở lại Hoa Kỳ. Ủy ban sẽ tìm kiếm phản hồi từ chính phủ El Salvador trước khi đưa ra quyết định, nhưng dự kiến sẽ hành động nhanh chóng.
Các tổ chức khác tham gia vụ kiện bao gồm Trung tâm Nhân quyền Quốc tế thuộc Trường Luật Đại học Boston, Trung tâm Nghiên cứu về Giới và Người tị nạn, và Robert F. Kennedy Human Rights.
