Tỷ phú Bill Gates vừa có một thông báo gây chú ý: ông sẽ dành 99% số tài sản còn lại từ sự nghiệp công nghệ của mình để đóng góp cho Quỹ Bill & Melinda Gates. Đáng chú ý hơn, quỹ từ thiện khổng lồ này dự kiến sẽ kết thúc hoạt động vào năm 2045, sớm hơn so với kế hoạch ban đầu là 20 năm sau khi ông qua đời.
Theo ước tính hiện tại, 99% tài sản đó có giá trị khoảng 107 tỷ USD. Đây được xem là một trong những khoản đóng góp từ thiện lớn nhất trong lịch sử, thậm chí còn vượt qua các nhà công nghiệp lừng danh như John D. Rockefeller hay Andrew Carnegie nếu tính cả lạm phát. Có lẽ chỉ có khoản cam kết của nhà đầu tư Warren Buffett (ước tính khoảng 160 tỷ USD) là có thể lớn hơn, tùy thuộc vào biến động thị trường chứng khoán.
Khoản tiền này sẽ được chuyển dần theo thời gian, giúp Quỹ Gates có thêm khoảng 200 tỷ USD để chi tiêu trong vòng 20 năm tới. Ông Gates chia sẻ với hãng tin AP rằng thật “thú vị” khi có thể đóng góp một số tiền lớn như vậy cho các mục tiêu từ thiện.
Quyết định này cho thấy cam kết mạnh mẽ của ông Gates trong việc hỗ trợ lâu dài các lĩnh vực mà quỹ tập trung, đặc biệt là y tế toàn cầu và giáo dục tại Mỹ. Đồng thời, nó cũng báo hiệu một sự kết thúc có kế hoạch đối với tầm ảnh hưởng rộng lớn của quỹ trên toàn thế giới. Ông Gates tin rằng việc chi tiêu hết tài sản trong thời gian này sẽ giúp cứu sống và cải thiện cuộc sống của nhiều người ngay bây giờ, tạo ra những hiệu ứng tích cực kéo dài ngay cả sau khi quỹ đóng cửa. Điều này cũng giúp đảm bảo ý định của ông được thực hiện đúng như mong muốn.
Ông Gates giải thích: “Tôi nghĩ 20 năm là sự cân bằng hợp lý giữa việc đóng góp nhiều nhất có thể để đạt được tiến bộ trong các lĩnh vực này và việc thông báo rõ ràng cho mọi người biết rằng số tiền này sẽ không còn nữa.”
Quỹ Bill & Melinda Gates từ lâu đã là một tổ chức từ thiện độc nhất vô nhị, thu hút cả sự ủng hộ lẫn những lời chỉ trích, thậm chí là các thuyết âm mưu vô căn cứ. Trong 25 năm hoạt động, quỹ đã chi hơn 100 tỷ USD, định hướng nghiên cứu khoa học, giúp phát triển công nghệ mới và xây dựng quan hệ đối tác lâu dài với các quốc gia và công ty.
Khoảng 41% nguồn vốn của quỹ đến từ Warren Buffett, phần còn lại là từ khối tài sản mà ông Gates kiếm được tại Microsoft. Quỹ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách y tế toàn cầu và đặc biệt thành công trong việc hợp tác với các công ty để giảm chi phí điều trị y tế, giúp các quốc gia thu nhập thấp và trung bình có thể tiếp cận.
Ông Gates cho biết công việc của quỹ “có tác động lớn hơn nhiều so với những gì tôi mong đợi” và gọi đây là sự nghiệp thứ hai và cuối cùng của mình.
Tầm ảnh hưởng của quỹ trong y tế toàn cầu, từ Tổ chức Y tế Thế giới đến các chương trình nghiên cứu, vừa là thước đo thành công vừa là mục tiêu của những lời chỉ trích. Nhiều năm qua, các nhà nghiên cứu đã đặt câu hỏi tại sao một gia đình giàu có lại có quyền quyết định lớn đến vậy về cách thế giới cải thiện sức khỏe con người và ứng phó với khủng hoảng.
Đáp lại, ông Gates khẳng định, giống như bất kỳ công dân nào, ông có quyền lựa chọn cách chi tiêu số tiền mình kiếm được và đã quyết định làm mọi thứ có thể để giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em. “Đó có phải là điều tồi tệ không? Đó không phải là một mục tiêu quan trọng sao? Mọi người có thể chỉ trích,” ông nói, nhưng quỹ sẽ vẫn kiên định với công việc y tế toàn cầu của mình.
Một trong những thành tựu đáng tự hào nhất của quỹ là góp phần làm giảm gần một nửa tỷ lệ tử vong ở trẻ em do các nguyên nhân có thể phòng ngừa được trong giai đoạn 2000-2020, theo số liệu của Liên Hợp Quốc. Dù CEO của quỹ, Mark Suzman, thận trọng không nhận hết công lao, ông tin rằng quỹ đã đóng vai trò “xúc tác”, ví dụ như giúp phân phối vắc-xin cho trẻ em thông qua liên minh Gavi mà quỹ đã đồng sáng lập.
Quỹ vẫn còn nhiều mục tiêu phía trước: xóa sổ bệnh bại liệt, kiểm soát các bệnh nguy hiểm khác như sốt rét và giảm suy dinh dưỡng ở trẻ em. Ông Gates hy vọng rằng việc chi tiêu để giải quyết các vấn đề này ngay bây giờ sẽ giúp các nhà tài trợ giàu có trong tương lai có thể tập trung vào các vấn đề khác.
Việc đẩy nhanh thời gian đóng cửa quỹ lên năm 2045 là một thay đổi đáng kể. Ông Gates dự định sẽ tiếp tục tham gia, dù ở tuổi 69, ông thừa nhận có thể không còn nhiều tiếng nói. Trong hai thập kỷ còn lại, quỹ sẽ duy trì ngân sách khoảng 9 tỷ USD mỗi năm, không tăng trưởng mạnh như trước đây. CEO Suzman kỳ vọng quỹ sẽ thu hẹp phạm vi hoạt động để tập trung vào các ưu tiên hàng đầu. Ông thừa nhận điều này đang tạo ra một số bất ổn ngay trong nội bộ quỹ về việc chương trình nào sẽ tiếp tục.
Những thay đổi lớn đã diễn ra trước kỷ niệm 25 năm thành lập quỹ. Năm 2021, Bill Gates và Melinda French Gates ly hôn, và Warren Buffett cũng từ chức thành viên hội đồng quản trị. Quỹ đã bổ nhiệm một hội đồng quản trị mới. Năm 2024, bà French Gates rời quỹ để tập trung vào tổ chức riêng của mình, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến quyền phụ nữ.
Dù cơ cấu quản lý của quỹ đã ổn định, con đường phía trước vẫn đầy thách thức. Các cuộc xung đột dai dẳng ở Ukraine và Gaza, bất ổn kinh tế toàn cầu và việc cắt giảm viện trợ nước ngoài dự báo nguồn lực dành cho y tế và phát triển toàn cầu sẽ giảm sút.
Ông Gates bày tỏ lo ngại: “Sự không chắc chắn lớn nhất đối với chúng tôi là mức độ hào phóng sẽ dành cho y tế toàn cầu. Liệu nó có tiếp tục giảm như vài năm qua hay chúng ta có thể đưa nó trở lại mức cần thiết?”
Tuy đối mặt với những trở ngại này, ông Gates và quỹ vẫn thể hiện sự lạc quan, như họ thường làm, bằng cách nhấn mạnh những đổi mới mà họ đã tài trợ hoặc cách họ giúp giảm chi phí chăm sóc sức khỏe. “Thật tuyệt vời khi tạo ra những thứ chi phí thấp này và thật bi kịch nếu chúng ta không thể đưa chúng đến với tất cả những người cần,” ông Gates nói. “Vì vậy, điều này sẽ đòi hỏi sự tái cam kết của những người khá giả để giúp đỡ những người đang gặp khó khăn nhất.”
Thông tin được tổng hợp từ nguồn tin của Associated Press vào ngày 8 tháng 5 năm 2025.
