Tỷ phú Bill Gates vừa có một tuyên bố gây chú ý: ông sẽ dành 99% số tài sản còn lại từ sự nghiệp công nghệ của mình để đóng góp cho Quỹ Bill & Melinda Gates. Động thái này đi kèm với thông báo rằng quỹ từ thiện khổng lồ này sẽ kết thúc hoạt động vào năm 2045, sớm hơn so với kế hoạch ban đầu.
Theo ước tính hiện tại, 99% tài sản mà Bill Gates cam kết có giá trị lên tới khoảng 107 tỷ USD. Đây là một trong những khoản đóng góp từ thiện cá nhân lớn nhất trong lịch sử, vượt qua cả những nhà công nghiệp lừng danh như John D. Rockefeller hay Andrew Carnegie (sau khi điều chỉnh lạm phát). Có lẽ chỉ có cam kết của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett (ước tính khoảng 160 tỷ USD) là có thể lớn hơn, tùy thuộc vào biến động thị trường chứng khoán.
Khoản tiền này sẽ được chuyển giao dần theo thời gian, giúp Quỹ Gates có thêm khoảng 200 tỷ USD để chi tiêu trong vòng 20 năm tới. Chia sẻ với Associated Press, ông Gates bày tỏ sự phấn khích khi có thể rót một lượng tiền lớn như vậy vào các mục tiêu mà quỹ theo đuổi, đặc biệt là y tế toàn cầu và giáo dục tại Mỹ.
Tuyên bố này không chỉ khẳng định sự hỗ trợ liên tục cho các lĩnh vực trọng tâm mà còn báo hiệu sự kết thúc cuối cùng của tầm ảnh hưởng sâu rộng mà Quỹ Gates đã tạo ra trên toàn thế giới. Ông Gates tin rằng việc chi tiêu hết tài sản trong thời gian tới sẽ giúp cứu sống và cải thiện cuộc sống của nhiều người ngay bây giờ, tạo ra hiệu ứng tích cực kéo dài rất lâu sau khi quỹ đóng cửa. Điều này cũng giúp đảm bảo ý định của ông được thực hiện trọn vẹn.
“Tôi nghĩ 20 năm là sự cân bằng hợp lý giữa việc đóng góp nhiều nhất có thể để đạt được tiến bộ trong các vấn đề này và việc cho mọi người đủ thời gian để biết rằng số tiền này sẽ không còn nữa,” ông Gates nói.
Trong suốt 25 năm hoạt động, Quỹ Gates luôn nổi bật trong giới từ thiện, thu hút cả người ủng hộ lẫn người chỉ trích, thậm chí là vô số thuyết âm mưu vô căn cứ. Quỹ đã chi hơn 100 tỷ USD, định hướng nghiên cứu khoa học, hỗ trợ phát triển công nghệ mới và xây dựng quan hệ đối tác lâu dài với các quốc gia và doanh nghiệp. Khoảng 41% nguồn vốn của quỹ đến từ Warren Buffett, phần còn lại là từ tài sản mà Bill Gates kiếm được từ Microsoft.
Được thành lập bởi Bill Gates và Melinda French Gates vào năm 2000, quỹ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách y tế toàn cầu và tạo ra một hướng đi riêng bằng cách hợp tác với các công ty để giảm chi phí điều trị y tế, giúp các nước thu nhập thấp và trung bình có thể tiếp cận. Ông Gates gọi công việc của quỹ là sự nghiệp thứ hai và cuối cùng của mình, và nó đã mang lại tác động lớn hơn nhiều so với những gì ông mong đợi.
Tầm ảnh hưởng của Quỹ Gates đối với y tế toàn cầu, từ Tổ chức Y tế Thế giới đến các chương trình nghiên cứu, vừa là thước đo thành công vừa là điểm thu hút sự chỉ trích. Nhiều năm qua, các nhà nghiên cứu đặt câu hỏi tại sao một gia đình giàu có lại có quyền quyết định lớn đến vậy về cách thế giới cải thiện sức khỏe cộng đồng và ứng phó với khủng hoảng. Ông Gates phản bác rằng, giống như bất kỳ công dân nào, ông có quyền lựa chọn cách chi tiêu số tiền mình kiếm được và ông đã quyết định làm mọi thứ có thể để giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em. “Đó có phải là điều xấu không? Đó không phải là một mục tiêu quan trọng sao? Mọi người có thể chỉ trích, nhưng quỹ sẽ kiên định với công việc y tế toàn cầu của mình,” ông nói.
Một trong những thành tựu đáng tự hào nhất của Quỹ Gates là góp phần vào việc giảm gần một nửa tỷ lệ tử vong ở trẻ em do các nguyên nhân có thể phòng ngừa được trong giai đoạn 2000-2020, theo số liệu của Liên Hợp Quốc. Dù CEO Mark Suzman cẩn trọng không nhận hết công lao, ông tin rằng quỹ đã đóng vai trò “xúc tác”, ví dụ như hỗ trợ phân phối vắc-xin cho trẻ em thông qua Gavi – liên minh vắc-xin mà họ đồng sáng lập.
Quỹ vẫn còn nhiều mục tiêu phía trước: xóa sổ bệnh bại liệt, kiểm soát các bệnh nguy hiểm khác như sốt rét, và giảm suy dinh dưỡng – yếu tố khiến trẻ em dễ mắc bệnh hơn. Ông Gates hy vọng rằng việc chi tiêu mạnh tay để giải quyết các vấn đề này ngay bây giờ sẽ giúp các nhà tài trợ giàu có sau này có thể tập trung vào các thách thức khác.
Trước đây, Quỹ Gates dự định sẽ kết thúc hoạt động hai thập kỷ sau khi Bill Gates qua đời. Thông báo mới đây đã đẩy nhanh đáng kể tiến độ đó. Ở tuổi 69, ông Gates vẫn dự định tham gia vào công việc của quỹ, dù ông thừa nhận có thể không còn nhiều tiếng nói. Trong hai thập kỷ còn lại, quỹ sẽ duy trì ngân sách khoảng 9 tỷ USD mỗi năm, mức này đã ổn định sau giai đoạn tăng trưởng gần như liên tục kể từ khi Warren Buffett bắt đầu đóng góp vào năm 2006.
CEO Mark Suzman kỳ vọng quỹ sẽ thu hẹp trọng tâm vào các ưu tiên hàng đầu. “Việc có một khung thời gian và nguồn lực rõ ràng đặt ra gánh nặng lớn hơn cho chúng tôi: liệu chúng tôi có đang tập trung nguồn lực vào những ‘cược’ lớn nhất, thành công nhất thay vì dàn trải quá mỏng hay không?” ông Suzman nói. Ông cũng thừa nhận điều này đang tạo ra sự không chắc chắn ngay trong nội bộ quỹ về việc chương trình nào sẽ được tiếp tục.
Những thay đổi lớn đã diễn ra trước kỷ niệm 25 năm thành lập quỹ. Năm 2021, Bill Gates và Melinda French Gates ly hôn, và Warren Buffett cũng từ chức ủy viên quản trị. Quỹ đã bổ nhiệm một hội đồng quản trị mới để điều hành. Đến năm 2024, bà Melinda French Gates chính thức rời đi để tập trung vào tổ chức riêng của mình.
Bà Melinda cho biết một phần lý do bà rời đi là để tập trung vào việc chống lại sự thụt lùi về quyền phụ nữ tại Mỹ. Tại sự kiện ELLE Women of Impact vào tháng 4, bà nói muốn rời quỹ khi nó đang ở đỉnh cao. “Tôi rất tin tưởng Mark Suzman, CEO hiện tại,” bà nói. “Chúng tôi đã có một hội đồng quản trị mà tôi đã giúp thành lập, và tôi biết các giá trị của họ.”
Dù cơ cấu quản trị của quỹ đã ổn định, con đường phía trước vẫn đầy thách thức. Các cuộc xung đột dai dẳng ở Ukraine và Gaza, bất ổn kinh tế toàn cầu và việc cắt giảm viện trợ nước ngoài dự báo nguồn lực dành cho y tế và phát triển toàn cầu sẽ ít đi. “Sự không chắc chắn lớn nhất đối với chúng tôi là sự hào phóng dành cho y tế toàn cầu,” ông Gates chia sẻ. “Liệu nó có tiếp tục giảm như vài năm qua hay chúng ta có thể đưa nó trở lại mức cần thiết?”
Ngay cả khi đối mặt với những trở ngại này, Bill Gates và Quỹ vẫn thể hiện sự lạc quan, như họ thường làm, bằng cách chỉ ra những đổi mới mà họ đã tài trợ hoặc cách họ giúp giảm chi phí chăm sóc sức khỏe. “Thật tuyệt vời khi tạo ra những giải pháp chi phí thấp này, và thật bi kịch nếu chúng ta không thể đưa chúng đến với tất cả những người cần,” ông Gates nói. “Vì vậy, điều này đòi hỏi sự cam kết đổi mới từ những người khá giả để giúp đỡ những người đang gặp khó khăn nhất,” theo tin từ ABC News ngày 08/05/2025.
