Theo các chuyên gia, ảnh hưởng của Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại Donald Trump ở châu Âu đang “mạnh mẽ hơn” so với vài năm trước, tạo ra những rung chấn khó lường trong chính trường lục địa già.
Cuối tuần qua, các cuộc bầu cử tại ba quốc gia Liên minh châu Âu là Romania, Ba Lan và Bồ Đào Nha cho thấy rõ “hiệu ứng Trump” này. Kết quả không đồng nhất, không có phe nào giành chiến thắng áp đảo, nhưng lại hé lộ tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Tổng Thống Hoa Kỳ.
Các chuyên gia nhận định, sự phân cực chính trị đang diễn ra ở Mỹ cũng là xu hướng toàn cầu. Câu hỏi đặt ra là liệu phong trào “Make America Great Again” (MAGA) của Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại có thể tìm được “phiên bản châu Âu” hay không vẫn còn bỏ ngỏ.
“Tầm ảnh hưởng này đang mạnh mẽ hơn, thống nhất hơn, và tạo cảm hứng cho hàng loạt nhà lãnh đạo dân túy, theo chủ nghĩa dân tộc ở châu Âu”, bà Celia Belin, chuyên gia cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu (ECFR) cho biết.
Sự ảnh hưởng này đã thúc đẩy các phong trào dân túy như đảng Tự chọn cho nước Đức (AfD), đảng Luật pháp và Công lý (PiS) theo chủ nghĩa dân tộc của Ba Lan, hay đảng Chega cực hữu của Bồ Đào Nha, thể hiện qua kết quả các cuộc bầu cử gần đây.
Tại Romania, cử tri đã chọn Thị trưởng Bucharest Nicusor Dan theo đường lối ủng hộ châu Âu, NATO và Ukraine với khoảng 54% phiếu bầu. Đối thủ của ông, George Simion, người ủng hộ Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại và liên hệ với phong trào MAGA, đã thất bại.
Ở Ba Lan, cuộc bầu cử tổng thống vòng 1 chứng kiến Thị trưởng Warsaw Rafał Trzaskowski theo đường lối cấp tiến giành chiến thắng sít sao bất ngờ với 31% phiếu bầu, vượt qua đối thủ cánh hữu Karol Nawrocki (người được Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại trực tiếp ủng hộ) chỉ với 29.5%. Hai ông sẽ bước vào vòng 2 đầy căng thẳng.
Piotr Buras, chuyên gia từ ECFR, cho biết Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại đã phủ bóng lớn lên cuộc bầu cử Ba Lan. Nawrocki và đảng PiS đã định vị mình là ứng viên thân Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại, chỉ trích phe đối lập làm suy yếu quan hệ Ba Lan-Mỹ. “Trước đây Ba Lan đồng thuận về quan hệ với Mỹ, giờ đây, vì chia rẽ ý thức hệ và cách tiếp cận của Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại với châu Âu, Ba Lan bỗng nhiên chia rẽ về cách ứng xử với Mỹ,” ông Buras nói.
Tại Bồ Đào Nha, đảng Chega cực hữu đã đạt kết quả kỷ lục 22.6% phiếu bầu, phá vỡ thế lưỡng đảng truyền thống, dù chưa thể lật đổ liên minh trung hữu cầm quyền. Lãnh đạo Chega, Andre Ventura, từng được mời dự lễ nhậm chức lần hai của Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại.
Sự tự tin của các đảng dân túy này được củng cố bởi nền tảng vững chắc họ đang xây dựng trên khắp châu Âu. Các nhóm cực hữu đang giành được tỷ lệ cử tri lớn chưa từng có và chi phối các cuộc tranh luận chính trị, ngay cả khi chưa nắm quyền.
Tại Đức, đảng AfD cực hữu đã trở thành đảng lớn thứ hai trong Quốc hội sau cuộc bầu cử tháng 2. Phó Tổng thống Hoa Kỳ hiện tại JD Vance trong chuyến thăm Đức cùng tháng đã gây tranh cãi khi chỉ trích việc cấm thành viên AfD tham dự Hội nghị An ninh Munich, gợi ý đó là một hình thức kiểm duyệt và được nhiều nhà phân tích xem là sự ủng hộ gián tiếp từ chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại.
Các đảng này cũng đang phối hợp với nhau, tham dự các sự kiện bảo thủ tại Mỹ và các hội nghị kiểu MAGA ở châu Âu.
Tuy nhiên, theo ABC News, Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại cũng gây chia rẽ ở châu Âu như ở Mỹ. Nhiều cuộc thăm dò cho thấy cử tri châu Âu hoài nghi, lo ngại hoặc hoàn toàn phản đối Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại. Do đó, việc liên kết với MAGA không đảm bảo chiến thắng cho các nhà dân túy nước ngoài.
Bà Belin nhận định, việc Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại quay trở lại Nhà Trắng “đã đánh thức các phong trào chống dân túy hoặc chống chủ nghĩa dân tộc”. Nó cung cấp cho họ một “bia đỡ” để huy động cử tri. “Hiệu ứng huy động đi theo hai hướng,” bà nói. “Nó thúc đẩy phe cực đoan, nhưng cũng thúc đẩy phe đối lập và làm sợ hãi tầng lớp trung lưu.”
