Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đang đề xuất một kế hoạch ngân sách có thể gây ra những cắt giảm sâu rộng đối với một hệ thống quan sát đại dương quan trọng của quốc gia. Các nhà khoa học cảnh báo điều này sẽ khiến người đi biển, ngư dân và các nhà dự báo gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin cần thiết.
Theo nguồn tin ABC News, đề xuất cắt giảm này nhắm vào Hệ thống Quan sát Đại dương Tích hợp (Integrated Ocean Observing System – IOOS). Hệ thống này bao gồm 11 hiệp hội khu vực hoạt động trên khắp nước Mỹ và các vùng lãnh thổ, thu thập dữ liệu thời gian thực về tốc độ gió, sức mạnh dòng chảy, chiều cao sóng và nhiều yếu tố khác trên các vùng biển, Vịnh Mexico (được Tổng Thống Trump gọi là Vịnh Hoa Kỳ), Ngũ Đại Hồ và các khu vực duyên hải khác.
Những dữ liệu này cực kỳ quan trọng. Các thuyền trưởng dẫn tàu, Hải quân Mỹ và Lực lượng Bảo vệ Bờ biển sử dụng chúng để định hướng an toàn vào các cảng nguy hiểm, lập kế hoạch di chuyển tránh bão và thực hiện các hoạt động tìm kiếm cứu nạn. Dữ liệu từ IOOS cũng cung cấp thông tin cho các bản tin dự báo thời tiết quốc gia, giúp dự báo cường độ bão và thậm chí là vạch ra các tuyến đường thoát hiểm khi có sóng thần.
Không chỉ phục vụ mục đích an toàn, hệ thống này còn hỗ trợ kinh tế. Ngư dân dựa vào dữ liệu nhiệt độ nước để xác định ngư trường tốt hơn và theo dõi các đợt nở hoa tảo độc gây hại cho cá.
Ông Ed Enos, một thuyền trưởng hoa tiêu ở Hawaii, người làm việc dựa vào những dữ liệu này, bày tỏ sự lo ngại: “Đây là điều cuối cùng chúng ta nên đóng cửa. Không có tiền nào bị lãng phí cả. Ngay lúc chúng ta cần đầu tư nhiều hơn để phục vụ công chúng, họ lại muốn tắt nó đi. Đó là chiến lược sai lầm, vào thời điểm sai lầm, vì những lý do sai lầm.”
Hiện tại, IOOS được tài trợ gần như hoàn toàn bằng ngân sách liên bang thông qua Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), với khoản phân bổ 43.5 triệu USD trong ngân sách hiện hành. Đề xuất ngân sách năm 2026 của Tổng Thống Trump, được tiết lộ trong một bản ghi nhớ rò rỉ, đề xuất cắt toàn bộ nguồn tài trợ liên bang cho các mạng lưới quan sát khu vực này.
Đề xuất này khiến nhiều người bất ngờ, đặc biệt khi bản ghi nhớ cũng nêu rằng một trong những ưu tiên của Bộ Thương mại (đơn vị quản lý NOAA) là thu thập dữ liệu đại dương và thời tiết.
Ông Jack Barth, một nhà hải dương học tại Đại học Bang Oregon, ví von việc cắt giảm này giống như “tắt đèn pha”. Ông nói thêm: “Những gì chúng tôi cung cấp là một cửa sổ nhìn ra đại dương, và không có những số liệu đó, chúng ta sẽ không biết điều gì đang đến với mình.”
Các quan chức NOAA từ chối bình luận về đề xuất này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây mới chỉ là đề xuất. Ngân sách năm tài khóa 2026 (bắt đầu từ ngày 1/10/2025) cần phải được Hạ viện, Thượng viện thông qua và có chữ ký của Tổng Thống mới có hiệu lực. Các nhà lập pháp vẫn có thể quyết định tiếp tục cấp ngân sách cho các mạng lưới này.
Các giám đốc mạng lưới khu vực cho biết nếu việc cắt giảm xảy ra, một số có thể cố gắng tồn tại bằng cách bán dữ liệu hoặc xin tài trợ từ nguồn khác, nhưng việc duy trì hoạt động sẽ rất khó khăn. Nếu các hiệp hội này giải thể, dữ liệu có thể bị phân tán và không còn tập trung, gây khó khăn cho người sử dụng.
