Hai tổ chức nhân văn lớn của Hoa Kỳ vừa đệ đơn kiện chính quyền Tổng Thống Donald Trump lên tòa án liên bang, nhằm tìm cách đảo ngược các quyết định cắt giảm ngân sách dành cho các chương trình nhân văn ở cấp địa phương.
Vụ kiện được Liên đoàn Hội đồng Nhân văn Tiểu bang (Federation of State Humanities Councils) và Hội đồng Nhân văn Oregon (Oregon Council for the Humanities) cùng đệ trình tại Tòa án Quận liên bang ở Portland, Oregon. Đơn kiện nhắm vào Bộ Hiệu quả Chính phủ (Department of Government Efficiency – DOGE) mới được thành lập, người điều hành tạm thời của DOGE là bà Amy Gleason, và Quỹ Quốc gia về Nhân văn (National Endowment for the Humanities – NEH).
Các nguyên đơn yêu cầu tòa án “ngăn chặn mối đe dọa cận kề này đối với sự hỗ trợ lịch sử và quan trọng của quốc gia dành cho lĩnh vực nhân văn” bằng cách khôi phục lại ngân sách đã được Quốc hội phân bổ. Họ nhấn mạnh sự “gián đoạn và nỗ lực phá hoại, do DOGE đứng đầu,” đối với mối quan hệ đối tác giữa tiểu bang và chính phủ liên bang trong việc hỗ trợ nhân văn.
Đơn kiện, nộp vào thứ Năm, cáo buộc DOGE và NEH đã vượt quá quyền hạn của mình khi chấm dứt nguồn tài trợ mà Quốc hội đã ủy quyền.
Trước đó vào tháng 4, DOGE đã cắt nguồn tài trợ này và cho thôi việc hơn 80% nhân viên tại NEH. Đây là một phần trong sắc lệnh hành pháp do Tổng Thống Donald Trump ký, nhằm thu nhỏ quy mô chính phủ liên bang và chấm dứt các sáng kiến bị xem là thúc đẩy đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI). Tổng Thống Trump gọi các sáng kiến này là “phân biệt đối xử”.
Các nhóm nhân văn cho biết, DOGE đã khiến hoạt động cốt lõi của các hội đồng nhân văn “ngưng trệ hoàn toàn” khi chấm dứt chương trình tài trợ vào mùa xuân này. Việc này xảy ra đúng lúc các hội đồng cấp tiểu bang và thư viện đang chuẩn bị các chương trình cho mùa hè và bắt đầu lên kế hoạch kỷ niệm 250 năm Tuyên ngôn Độc lập vào năm tới.
Vụ kiện này là động thái pháp lý mới nhất từ các nhóm nhân văn, hiệp hội lịch sử, nghiên cứu và thư viện nhằm ngăn chặn việc cắt giảm ngân sách và giải thể các cơ quan, tổ chức liên bang.
Trong một động thái riêng biệt vào tuần này, Hội đồng các Hiệp hội Khoa học Nhân văn Hoa Kỳ (American Council of Learned Societies), Hiệp hội Lịch sử Hoa Kỳ (American Historical Association) và Hiệp hội Ngôn ngữ Hiện đại (Modern Language Association) cũng đã nộp đơn tại Tòa án Quận liên bang ở New York, yêu cầu lệnh cấm tạm thời ngăn chặn việc giải thể NEH, viện dẫn lý do vi phạm nguyên tắc phân lập quyền lực.
Tin từ Associated Press cho biết, các yêu cầu bình luận từ Quỹ Quốc gia về Nhân văn và Tòa Bạch Ốc vào thứ Sáu đã không được phản hồi ngay lập tức.
