Sau hơn ba thập kỷ ngồi tù vì tội sát hại cha mẹ ruột, anh em nhà Menendez đang đứng trước cơ hội được xem xét lại bản án, một diễn biến thu hút sự chú ý lớn và làm dấy lên cuộc tranh luận gay gắt về ý nghĩa của sự cải tạo trong hệ thống tư pháp hình sự.
Erik (54 tuổi) và Lyle Menendez (57 tuổi) đã bị kết án chung thân không ân xá sau vụ nổ súng kinh hoàng vào năm 1989 khiến cha mẹ họ, ông José và bà Kitty Menendez, thiệt mạng. Tuy nhiên, một khuyến nghị từ cựu công tố viên quận Los Angeles, George Gascón, đề xuất giảm án xuống còn 50 năm tù giam, mở ra khả năng họ đủ điều kiện được ân xá ngay lập tức.
Khuyến nghị này dựa trên quan điểm của ông Gascón rằng hai anh em đã có những nỗ lực cải tạo đáng kể trong tù, bao gồm việc hoàn thành các khóa học đại học, tham gia các dự án cộng đồng trong trại giam và hỗ trợ các tù nhân khuyết tật nặng. Đặc biệt, ông Gascón nhấn mạnh luật pháp California yêu cầu xem xét độ tuổi của phạm nhân khi phạm tội. Khi vụ án xảy ra, Lyle 21 tuổi và Erik 18 tuổi, đều dưới 26 tuổi – độ tuổi được coi là não bộ phát triển đầy đủ khả năng kiểm soát hành vi. Luật pháp bang quy định những phạm nhân trẻ tuổi phải có “cơ hội ân xá có ý nghĩa trong cuộc đời họ”.
Quan điểm này nhận được sự ủng hộ từ một số người nổi tiếng và thậm chí cả người thân của nạn nhân, những người tin rằng anh em nhà Menendez đã thay đổi và xứng đáng được xem xét lại.
Tuy nhiên, cục diện thay đổi khi ông Gascón không còn tại vị. Người kế nhiệm ông, Nathan Hochman, có quan điểm hoàn toàn trái ngược. Sau khi xem xét lại hàng nghìn trang hồ sơ, ông Hochman cho rằng Erik và Lyle Menendez chưa thực sự nhận trách nhiệm về hành động của mình. Ông đã liệt kê 16 “lời nói dối chưa được thừa nhận” mà ông cho là anh em này đã đưa ra về vụ án, bao gồm cả lời khai ban đầu về việc họ giết cha mẹ để tự vệ.
Trong phiên tòa đầu tiên vào đầu những năm 1990, anh em nhà Menendez khai rằng họ hành động để tự vệ sau khi Lyle đối chất với cha về việc ông José lạm dụng tình dục Erik và bị đe dọa. Tuy nhiên, phía công tố mô tả vụ giết người là hành động máu lạnh và có động cơ tài chính. Phiên tòa đầu tiên kết thúc với việc bồi thẩm đoàn không đạt được phán quyết đồng thuận.
Tại phiên tòa thứ hai, lời khai tự vệ của họ bị bác bỏ, và anh em nhà Menendez bị kết tội giết người cấp độ một vào năm 1996. Công tố viên hiện tại cũng viện dẫn việc Lyle từng cố gắng thuyết phục bạn gái nói dối để hỗ trợ cho lời khai của mình như một bằng chứng cho thấy họ chưa thành thật.
Luật sư bào chữa của anh em nhà Menendez, Mark Geragos, bác bỏ các cáo buộc của công tố viên, gọi đó là “màn kịch” và khẳng định thân chủ của ông đã có 35 năm “làm việc đáng nể” trong tù.
Một diễn biến mới đây là kết quả đánh giá tâm lý độc lập cho thấy anh em nhà Menendez có nguy cơ bạo lực “trung bình” nếu được thả. Phía công tố dùng kết quả này để củng cố lập luận của mình, trong khi luật sư Geragos cho rằng những vi phạm nhỏ được nêu trong đánh giá không đủ để bác bỏ khả năng giảm án.
Phiên điều trần xem xét lại bản án đang diễn ra và được dự kiến kéo dài hai ngày. Dù phán quyết của Thẩm phán Michael Jesic ra sao, anh em nhà Menendez vẫn còn hai con đường khác để tìm kiếm tự do: đơn xin ân xá gửi Thống đốc California Gavin Newsom và một kiến nghị riêng yêu cầu xét xử lại vụ án.
Vụ án anh em nhà Menendez một lần nữa cho thấy sự phức tạp của hệ thống tư pháp khi phải cân bằng giữa việc trừng phạt tội ác và khả năng cải tạo của con người sau nhiều năm thụ án. Câu hỏi đặt ra là liệu thời gian và những nỗ lực trong tù có đủ để xóa nhòa mức độ nghiêm trọng của tội ác ban đầu hay không.
Theo nguồn tin từ NBC News ngày 13/05/2025.
