Thế giới giờ đây có hai người Mỹ quyền lực nhất, Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump và Giáo hoàng Leo XIV mới đắc cử. Dù lãnh đạo ở hai lĩnh vực và vai trò khác nhau, sự hiện diện đồng thời của họ đặt ra nhiều câu hỏi về ảnh hưởng của Mỹ trên trường quốc tế.
Một người với khẩu hiệu “Chiến đấu!”, người kia mở lời đầu tiên với thế giới bằng từ “Bình an”. Sự tương phản giữa Tổng Thống Trump và Giáo hoàng Leo XIV, người gốc Chicago, không thể rõ nét hơn về chính trị, cá nhân hay thế giới quan.
Việc Hồng y Robert F. Prevost từ Chicago được bầu làm Giáo hoàng thứ 267 tuần trước, trở thành Giáo hoàng đầu tiên sinh ra tại Mỹ, là một sự kiện lịch sử. Sự kiện này khiến nhiều người bàn luận về ảnh hưởng của Mỹ trên trường quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh Tổng Thống Trump với chính sách “Nước Mỹ trên hết” và các cuộc chiến thương mại đã làm đảo lộn trật tự toàn cầu kéo dài 8 thập kỷ, gây mất lòng tin ở nhiều đồng minh.
Theo các nhà phân tích, một lý do khiến Giáo hội Công giáo chưa từng bầu một người Mỹ làm Giáo hoàng trong suốt gần 250 năm lịch sử nước Mỹ là lo ngại về việc tập trung quá nhiều quyền lực địa chính trị vào tay người Mỹ. Tuy nhiên, David Gibson, giám đốc Trung tâm Tôn giáo và Văn hóa tại Đại học Fordham, nhận định: “Sự trớ trêu trong việc bầu Giáo hoàng Leo là nhiều người trên thế giới sẽ xem đây là một dấu hiệu hy vọng – một người Mỹ có thể nói thay cho họ thay vì hành động chống lại họ.”
Tổng Thống Trump, người được biết đến là không thích chia sẻ sự chú ý, từng gây tranh cãi khi đăng ảnh AI mình mặc đồ Giáo hoàng trong thời gian tang lễ của Giáo hoàng Francis. Dù vậy, ông đã chúc mừng Giáo hoàng Leo và bày tỏ “vinh dự lớn lao” khi tân Giáo hoàng là người Mỹ.
Về phần mình, Giáo hoàng Leo, tên thật là Robert F. Prevost, cũng có phong thái của một nhà lãnh đạo. Ông đã dành hai thập kỷ làm nhà truyền giáo ở Peru trước khi được bổ nhiệm vào vị trí quan trọng tại Vatican. Ông được cho là có quan điểm khác biệt với chính quyền hiện tại của Mỹ về các vấn đề như nhập cư (vốn là trọng tâm chính sách của Tổng Thống Trump) và môi trường. Ông từng công khai chỉ trích Phó Tổng thống JD Vance về quan điểm ưu tiên tình yêu với đồng bào hơn người khác.
Giáo hoàng Leo cũng thể hiện sự quan tâm đến vai trò của truyền thông, kêu gọi trả tự do cho các nhà báo bị giam cầm và khẳng định tầm quan trọng của tự do ngôn luận, trái ngược với mối quan hệ căng thẳng của Tổng Thống Trump với giới báo chí.
Theo tin từ Associated Press, các Hồng y Mỹ tham gia Mật nghị đã giảm nhẹ vai trò gốc gác Mỹ của Giáo hoàng Leo, thậm chí gọi ông là “người Mỹ ít Mỹ nhất” trong số các Hồng y Mỹ. Họ kỳ vọng ông sẽ là người xây dựng cầu nối (“pontiff” trong tiếng Latin nghĩa là người xây cầu) với chính quyền Tổng Thống Trump.
Giáo sư Raul Zegarra từ Đại học Harvard Divinity School nhận định, thay vì xem Giáo hoàng Leo là Giáo hoàng Mỹ đầu tiên, nên coi ông là Giáo hoàng thứ hai của châu Mỹ (sau Giáo hoàng Francis từ Argentina). Điều này thách thức cách tiếp cận “Nước Mỹ trên hết” và cho thấy một tầm nhìn toàn cầu hơn, lấy trọng tâm từ phương Nam bán cầu. Ông Zegarra nói thêm, Giáo hoàng Leo hiểu lãnh đạo toàn cầu thông qua đối thoại thay vì cô lập, hiểu quyền lực thông qua phục vụ thay vì thống trị – một sự tương phản rõ nét với chính quyền Mỹ hiện tại.
Steven Millies từ Catholic Theological Union ở Chicago nói rằng sự xuất hiện đồng thời của hai nhà lãnh đạo này cho thấy “tin mừng gặp gỡ văn hóa”. Ông nhấn mạnh vai trò của Giáo hội là dạy về Phúc âm, luôn đứng về phía người nghèo, người đau khổ – điều không nằm trong “làn đường” của Tổng Thống Trump với vai trò tổng thống, ngôi sao truyền hình thực tế hay doanh nhân.
