Một kế hoạch trị giá 1.2 tỷ USD nhằm ngăn chặn loài cá chép xâm lấn tràn vào Ngũ Hồ, từng bị đình trệ do bất đồng giữa Tổng Thống Donald Trump và Thống đốc Illinois JB Pritzker, dường như đã được giải quyết sau khi chính quyền Tổng Thống Trump đưa ra cam kết đảm bảo sẽ chi trả phần kinh phí của liên bang.
Sau thời gian trì hoãn kéo dài từ tháng 2, các quan chức bang Illinois đang chuẩn bị hoàn tất việc mua lại khu đất cần thiết cho dự án này. Dự án sẽ sử dụng các công nghệ như màn bong bóng, điện trường gây choáng và sóng âm để xua đuổi cá chép.
Kế hoạch này được thực hiện bởi Lực lượng Công binh Hoa Kỳ cùng với các quan chức bang Illinois và Michigan. Từ năm 2020, họ đã lên kế hoạch lắp đặt một hệ thống công nghệ phức tạp tại sông Des Plaines gần Joliet, Illinois, để ngăn cá chép tiến vào Hồ Michigan.
Năm 2024, Lực lượng Công binh và các bang đã ký thỏa thuận hợp tác, sử dụng 226 triệu USD được phân bổ thông qua Luật Cơ sở hạ tầng Lưỡng đảng. Các điều khoản trong Đạo luật Phát triển Tài nguyên Nước được thông qua năm ngoái cũng quy định chính phủ liên bang sẽ chi trả 90% chi phí vận hành và bảo trì.
Việc xây dựng dự án bắt đầu từ tháng 1 năm nay. Chính quyền Thống đốc Pritzker dự kiến hoàn tất việc mua đất vào tháng 2 và chuyển giao cho Lực lượng Công binh. Mọi thứ dường như suôn sẻ cho đến cuối tháng 1, khi chính quyền Tổng Thống Trump tạm thời đóng băng các khoản tài trợ và cho vay liên bang để xem xét lại.
Thống đốc Pritzker, một người chỉ trích mạnh mẽ Tổng Thống Trump, đã tạm dừng thỏa thuận mua đất chỉ vài ngày trước khi hoàn tất, yêu cầu chính quyền liên bang phải đảm bảo cam kết chi tiền. Công tác chuẩn bị mặt bằng vẫn tiếp tục, nhưng việc lắp đặt công nghệ chính đã bị đình trệ.
Theo nguồn tin ABC News, một bản ghi nhớ từ Tòa Bạch Ốc cuối tuần trước cho biết chính quyền Tổng Thống Trump nhận thấy mối đe dọa của cá chép xâm lấn đối với hoạt động giải trí và đánh bắt cá ở Ngũ Hồ, và cam kết bảo vệ khu vực này. Chính phủ liên bang sẵn sàng thực hiện phần việc của mình nếu các bang hợp tác. Bản ghi nhớ yêu cầu bang Illinois hoàn tất thỏa thuận đất đai trước ngày 1/7 và hứa hẹn chính phủ liên bang sẽ đẩy nhanh quy trình cấp phép và đánh giá môi trường.
Bản ghi nhớ nêu rõ: “Chính quyền của tôi hoàn toàn ủng hộ việc ngăn chặn sự lây lan của cá chép xâm lấn. Bang Illinois, nơi đặt dự án, phải chấm dứt sự chậm trễ trong việc hợp tác vì lợi ích của chính công dân và nền kinh tế của mình, cũng như vì lợi ích của tất cả các bang thuộc khu vực Ngũ Hồ.”
Văn phòng Thống đốc Pritzker đã ra thông cáo báo chí vào tối thứ Sáu, cho biết ông đã hài lòng với cam kết này.
Dù dự kiến phải đến năm 2032 dự án mới hoàn thành, Joel Brammeier, chủ tịch và CEO của tổ chức Alliance for the Great Lakes, nhận định triển vọng dự án đột nhiên tốt hơn đáng kể so với tuần trước. Ông nói: “Chúng ta đã trở lại hoạt động bình thường. Đó là một điều tốt.”
Bốn loài cá chép được nhập khẩu vào Mỹ từ châu Á những năm 1960 và 1970 để làm sạch tảo trong các ao xử lý nước thải và trang trại cá ở miền Nam. Chúng sau đó thoát ra sông Mississippi và di chuyển lên phía Bắc vào hàng chục nhánh sông ở miền trung nước Mỹ.
Các cơ quan chính phủ và nhóm vận động đã tranh luận từ lâu về cách ngăn chặn loài cá này đến Ngũ Hồ. Các nhà khoa học cảnh báo chúng có thể cạnh tranh thức ăn và môi trường sống với các loài bản địa, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành đánh bắt cá trị giá 7 tỷ USD tại đây.
Một kênh vận chuyển nối sông Mississippi và Hồ Michigan hiện có hệ thống rào cản để xua đuổi cá, mà Lực lượng Công binh cho là hiệu quả, nhưng những người chỉ trích lại cho rằng chưa đủ. Dự án mới tại đập Brandon Road Lock and Dam trên sông Des Plaines gần Joliet sẽ tạo thêm một lớp bảo vệ quan trọng tại điểm nghẽn giữa sông Illinois (nơi cá chép xâm lấn đang hoành hành) và Hồ Michigan.
Ông Brammeier bày tỏ hy vọng: “Tôi hy vọng mọi người đang xem xét dự án này một cách nghiêm túc và chúng ta sẽ không còn thấy bất kỳ sự chậm trễ nào nữa.”
