Mối quan hệ giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, vốn từng rất khăng khít, giờ đây đang có dấu hiệu rạn nứt do những bất đồng ngày càng tăng về các vấn đề an ninh quan trọng của Israel.
Còn nhớ hồi tháng 2, khi ông Netanyahu đến Nhà Trắng, hai nhà lãnh đạo dường như hoàn toàn đồng điệu. Tổng thống Trump đã gọi lực lượng Houthi ở Yemen là tổ chức khủng bố, cả hai đều nói về việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, và ông Trump thậm chí còn đề cập đến việc trục xuất người Palestine khỏi Dải Gaza. Ông Netanyahu khi đó đã hết lời ca ngợi Tổng thống Trump, nói rằng ông dám nói những điều người khác né tránh và cuối cùng mọi người sẽ nhận ra ông ấy đúng.
Tuy nhiên, chỉ hai tháng sau, trong một chuyến thăm Nhà Trắng khác vào tháng 4, ông Netanyahu ngồi im lặng gần như suốt nửa tiếng khi Tổng thống Trump nói về những chủ đề không liên quan đến Israel. Cuộc gặp này cho thấy sự chia rẽ ngày càng rõ nét giữa hai người.
Khi Tổng thống Trump chuẩn bị cho chuyến công du Trung Đông đầu tiên của mình trong tuần này, ông đã bác bỏ mong muốn của ông Netanyahu về một hành động quân sự chung nhằm vô hiệu hóa khả năng hạt nhân của Iran. Thay vào đó, Tổng thống Trump đã bắt đầu đàm phán với Iran, khiến ông Netanyahu phải cảnh báo rằng “một thỏa thuận tồi tệ còn tệ hơn là không có thỏa thuận nào”.
Tuần trước, Tổng thống Trump còn bất ngờ thông báo một thỏa thuận với lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen, theo đó Mỹ sẽ ngừng các cuộc không kích đổi lấy việc Houthi chấm dứt tấn công tàu thuyền Mỹ ở Biển Đỏ. Tin tức này, theo các quan chức Israel, đã khiến ông Netanyahu ngạc nhiên, đặc biệt là chỉ vài ngày sau khi một tên lửa Houthi tấn công sân bay chính của Israel ở Tel Aviv.
Đáp lại thông báo của Tổng thống Trump, ông Netanyahu đã đăng video lên mạng xã hội X, tuyên bố: “Israel sẽ tự bảo vệ mình. Nếu những người khác, những người bạn Mỹ của chúng tôi, tham gia cùng chúng tôi thì rất tốt. Nếu không, chúng tôi vẫn sẽ tự bảo vệ mình.”
Đại sứ Hoa Kỳ tại Israel, Mike Huckabee, trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình Israel, đã thẳng thắn nói rằng “Hoa Kỳ không cần phải xin phép Israel”.
Ngay cả về vấn đề Gaza cũng có dấu hiệu bất đồng. Dù Tổng thống Trump phần lớn ủng hộ cách ông Netanyahu xử lý cuộc xung đột và hầu như không công khai chỉ trích việc Israel tăng cường bắn phá và phong tỏa thực phẩm, nhiên liệu, thuốc men sau khi lệnh ngừng bắn sụp đổ hai tháng trước, các đặc phái viên của ông vẫn đang cố gắng đạt được một thỏa thuận ngừng chiến. Trong khi đó, Thủ tướng Netanyahu lại tuyên bố sẽ tăng cường chiến dịch quân sự.
Thời điểm hiện tại đang thử thách mối quan hệ giữa hai người đàn ông này, cả hai đều gây chia rẽ chính trị, rất hiếu chiến và có cái tôi lớn. Tương lai an ninh của một khu vực vốn đầy biến động phụ thuộc một phần vào cách Tổng thống Trump và ông Netanyahu giải quyết những khác biệt trong bối cảnh địa chính trị đang thay đổi mạnh mẽ.
Theo nguồn tin từ New York Times, cả hai nhà lãnh đạo đều có những điểm tương đồng trong tính cách và sự nghiệp chính trị đầy sóng gió. Họ từng công khai ca ngợi nhau, coi đó là minh chứng cho tài năng chính trị của mình. Những người thân cận cho rằng họ là những “tri kỷ” theo một cách nào đó, tôn trọng nhau vì những cuộc tấn công chính trị và cá nhân mà họ đã phải chịu đựng.
Tổng thống Trump từng cáo buộc những người theo chủ nghĩa tự do trong chính phủ, thẩm phán và quan chức tình báo âm mưu chống lại ông. Ông Netanyahu thì đổ lỗi cho tòa án Israel cản trở các chính sách cần thiết và cho rằng các đối thủ chính trị đã dàn dựng các phiên tòa xét xử ông về tội gian lận, lạm dụng tín nhiệm và nhận hối lộ.
Mike Evans, một tín đồ Tin lành và là người ủng hộ lâu năm của cả hai nhà lãnh đạo, nhận xét: “DNA của cả hai rất giống nhau. Họ đều trải qua những kinh nghiệm tương tự – Bibi với ‘nhà nước ngầm’ ở Israel và Donald Trump với ‘nhà nước ngầm’ ở Mỹ.”
Tuy nhiên, đằng sau cánh cửa đóng kín, đã có những bất đồng. Tổng thống Trump vẫn còn giận việc ông Netanyahu chúc mừng ông Biden chiến thắng cuộc bầu cử năm 2020. Về phần mình, ông Netanyahu cũng từng riêng tư bày tỏ sự thất vọng với một số chính sách của Tổng thống Trump, đặc biệt là mong muốn đạt thỏa thuận với Iran. Một tờ báo cánh hữu thường ủng hộ ông Netanyahu thậm chí còn viết rằng ông Netanyahu nghĩ Tổng thống Trump “nói những điều đúng đắn” nhưng không thực hiện.
Khi nói đến Iran, ông Netanyahu và Tổng thống Trump có thể đang hoạt động theo các mốc thời gian khác nhau. Tổng thống Trump dường như sẵn sàng để các nhà ngoại giao làm việc để đạt được một thỏa thuận có thể hạn chế khả năng làm giàu uranium của Tehran và làm chậm tiến trình hướng tới bom hạt nhân. Ông Netanyahu lại nóng lòng hành động quân sự chống lại Iran trước khi quá muộn.
John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia, cho biết ông Netanyahu nghĩ rằng thời gian để đưa ra quyết định là khá ngắn. Trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Time vào tháng 4, Tổng thống Trump xác nhận ông đã phản đối đề xuất của ông Netanyahu về việc phát động một cuộc tấn công chung để ngăn chặn chương trình hạt nhân của Iran. “Tôi không ngăn cản họ. Nhưng tôi không tạo điều kiện thuận lợi cho họ vì tôi nghĩ chúng ta có thể đạt được thỏa thuận mà không cần tấn công,” Tổng thống Trump nói.
Nhà Trắng cho biết Tổng thống Trump không có kế hoạch thăm Israel trong chuyến đi khu vực tuần này, dù Đại sứ Huckabee nói ông sẽ thăm nước này vào cuối năm. Đây là một sự thay đổi so với nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, khi chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông bao gồm Israel cùng với các điểm dừng ở Ả Rập Saudi và châu Âu.
Hiện vẫn chưa rõ Tổng thống Trump sẽ đối mặt với cuộc chiến ở Gaza ở mức độ nào trong chuyến đi Trung Đông. Tổng thống Trump từng nhậm chức với lời hứa chấm dứt chiến tranh Israel-Hamas, chấm dứt đau khổ cho người Palestine và đưa con tin trở về. (Và luôn trong tâm trí ông, theo những người thân cận: viễn cảnh được trao giải Nobel Hòa bình cho những nỗ lực của mình).
Cuộc xung đột đã gây ra thiệt hại nặng nề. Hơn 50.000 người Palestine đã thiệt mạng, theo Bộ Y tế Gaza (không phân biệt dân thường và chiến binh). Khoảng 130 con tin đã được thả, và quân đội Israel đã tìm thấy thi thể của ít nhất 40 người khác. Chính phủ Israel ước tính còn khoảng 24 con tin vẫn còn sống.
Một số gia đình con tin Israel và Mỹ vẫn đang bị giam giữ ở Gaza đang âm thầm vận động Tổng thống Trump sử dụng chuyến đi Trung Đông làm cơ hội gây áp lực lên ông Netanyahu, theo những người quen thuộc với nỗ lực vận động ngoại giao này.
Trong những tuần gần đây, Tổng thống Trump dường như ít quan tâm hơn đến việc giải quyết xung đột, sau khi từng khoe khoang vào tháng 2 về tầm nhìn lớn lao của mình về việc tạo ra một “Gaza Riviera” sau khi người Palestine được tái định cư ở các quốc gia khác.
Khi ông Netanyahu thăm Nhà Trắng vào tháng 4, một số người ở Israel coi cảnh tượng đó là đáng xấu hổ cho thủ tướng. Tuy nhiên, ông Evans, người đã biết ông Netanyahu từ khi còn trẻ, tin rằng thủ tướng sẽ không nhượng bộ, ngay cả khi Tổng thống Trump thúc ép ông chấm dứt chiến tranh trước khi quân đội Israel tiêu diệt Hamas và đưa tất cả con tin trở về. “Liệu Netanyahu có tin rằng Hamas sẽ trả lại tất cả con tin nếu họ rút khỏi Gaza không?” ông Evans nói. “Tôi không nghĩ ông ấy tin điều đó dù chỉ một chút.”
Theo tin từ Seattle Times ngày 11/05/2025.
