Nhìn dòng xe kẹt cứng nối đuôi nhau trên xa lộ I-5 vào ban đêm, Ralph Munro từng nói rằng mặt nước Puget Sound lúc đó thật yên ả, như một ốc đảo giữa biển kẹt xe. Ông, người lớn lên ở đảo Bainbridge và từng đi lại bằng những chuyến phà nhỏ thời “Hạm đội Muỗi” (đội tàu nhỏ hoạt động trước thời ô tô), tin rằng giải pháp cho tình trạng kẹt xe hiện nay có thể nằm ở việc nhìn lại quá khứ.
Tuần trước, một loại phà mới đã xuất hiện tại vùng Sound, hứa hẹn thổi luồng sinh khí mới vào ý tưởng này.
Theo ghi nhận từ Seattle Times, công ty Artemis Technologies của Bắc Ireland đã giới thiệu chiếc phà cánh ngầm (hydrofoil) mới của họ. Khi đạt tốc độ, chiếc phà này nâng mình lên khỏi mặt nước, trông như đang lướt trên ván trượt dưới nước, nhưng thực chất là được nâng đỡ bởi những “cánh” giống máy bay nằm dưới sóng biển.
Phà cánh ngầm không phải là công nghệ quá mới mẻ. Hải quân Mỹ từng sử dụng loại tàu tuần tra ven biển tốc độ cao do Boeing chế tạo cho đến năm 1993. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn của các mẫu phà cánh ngầm hiện đại là chúng không còn “ngốn” xăng như xưa mà chạy hoàn toàn bằng điện.
Đây chính là lý do khiến công nghệ này đáng chú ý. Một chuyến đi hoàn toàn bằng năng lượng pin qua Sound sẽ giúp giảm đáng kể khí thải carbon và chi phí vận hành cho các đơn vị khai thác phà.
Hiện tại, Kitsap Transit đã vận hành ba chiếc catamaran chạy tuyến Bremerton-Seattle, chúng cũng được nâng đỡ một phần nhờ cánh ngầm dưới nước. Những chiếc tàu này, do công ty All American Marine ở Bellingham chế tạo, đã giúp Kitsap Transit giảm thiểu sóng gây hại bờ biển ở Rich Passage. Tuy nhiên, chúng vẫn tiêu thụ khoảng 88 gallon dầu diesel mỗi giờ.
Chiếc phà cánh ngầm chạy điện mới “bay” trên mặt nước giúp giảm lực cản, trong khi gói pin đặt trong khung composite carbon cung cấp đủ năng lượng cần thiết.
Người viết bài này đã có dịp trải nghiệm chuyến đi trên chiếc phà tiên tiến này từ Bremerton vào thứ Hai tuần trước. Nếu Katy Perry có 10 phút trong không gian trên tên lửa Blue Origin, thì cảm giác lướt trên mặt nước bằng con tàu công nghệ cao này cũng thú vị không kém. Đây là trải nghiệm mà hành khách đi phà ở Puget Sound có thể sẽ được tận hưởng trong tương lai không xa.
Artemis đang chế tạo một phiên bản lớn hơn mang tên EF-24 và dự kiến sẽ chạy thử nghiệm tuyến Belfast-Bangor ở Bắc Ireland vào cuối năm nay. Nhưng công ty này cũng đang hợp tác với các nhà đóng tàu địa phương tại Mỹ, với hy vọng chiếc tàu 150 chỗ mới của họ cũng có thể phục vụ người dân ở Puget Sound.
Vùng của chúng ta đang phải vật lộn với tình trạng kẹt xe ngày càng trầm trọng. Theo công ty phân tích INRIX, người lái xe ở đây đã mất 63 giờ vì kẹt xe trong năm 2024, tăng từ 46 giờ chỉ hai năm trước đó. Những chiếc phà cánh ngầm chạy điện này có thể mang đến lựa chọn mới cho chính quyền địa phương và cả khu vực tư nhân – một dạng “xe buýt nhanh trên mặt nước”.
Artemis không phải là công ty duy nhất tham gia vào lĩnh vực mới mẻ này. Các công ty Glosten và Bieker Boats có trụ sở tại Seattle cũng đang thiết kế phà cánh ngầm của riêng họ. Kitsap Transit đã nhận được 5.2 triệu USD từ quỹ bang để hỗ trợ họ đóng tàu mẫu.
Các nhà lập pháp bang có thể giúp thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ mới nổi này. Một dự luật mang tên “Hạm đội Muỗi”, do Hạ nghị sĩ Greg Nance (đảng Dân chủ, đại diện Bainbridge Island) bảo trợ, sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cộng đồng địa phương thành lập các khu vực quản lý phà riêng. Mặc dù nhận được sự ủng hộ nhiệt tình với 87 phiếu thuận và chỉ 8 phiếu chống tại Hạ viện, dự luật này đã bị “ngâm” tại Ủy ban Giao thông Thượng viện. Các nhà lập pháp nên xem xét lại vấn đề này vào năm tới.
Có lẽ Ralph Munro đã nhìn ra một điều gì đó khi nhìn lên dòng xe kẹt cứng trên xa lộ. Biết đâu, trong vài năm tới, phà cánh ngầm chạy điện có thể trở thành một giải pháp khả thi để di chuyển người dân trong một khu vực ngày càng tắc nghẽn như Puget Sound.
(Theo Josh Farley, Ban biên tập Seattle Times)
